هنر روز، در بخش کتاب روز می کوشد کتاب ها و نشریاتی را که در حوزه اندیشه و هنر مباحث نظری را منعکس می کنند یا در مسائل اجتماعی و سیاسی مسائلی درخور دارند را به خوانندگان خود معرفی کند. ارجحیت با کتاب های روز خواهد بود و این به معنای غفلت از آثارمنتشر شده در گذشته دور یا نزدیک نیست. کتاب های منتشره از پدیدآورندگان ایرانی به زبان های دیگر یا ترجمه شده به این زیان ها هم در کتاب روزجای ویژه ای خواهند داشت. ناشران و پدید آورندگان آثار می توانند برای معرفی یک نسخه کتاب به نشانی زیر بفرستند.
po box 94000 creteil cedex
France10014
از سال های آرمان و تهمت
از آن سال… و سال های دیگر- حمزه فراهتی
525 صفحه- پائیز 1384- انتشارات فروغ آلمان
آن سال ها، سال های آرمان بود، سال های انقلاب. چریک های جوان- مارکسیست و مسلمان- سلاح در دست به کوه زدند، در خانه های تیمی پنهان شدند تا با صدای تفنگ مردم را ازخوب بیدار کنند وسرنوشت کشور خود را رقم بزنند. می خواستند د رکوهها آفتاب بکارند، به انبار کتا ن فقر کبریت بکشند وجهانی دیگر به ارمغان بیاورند. جنبشی جهانی بود که ریشه در انقلاب کوباداشت و براه چه گوارا می رفت. جنبشی که دو سازمان مسلح را در ایران پدیدآورد. فدائیان و مجاهد ین خلق که تاثیری بزرگ بر انقلاب ایر ان گذاشتند و خود دچار سرنوشتی شگفت شدند.
حمزه فراهتی که اکنون دهه شصتم زندگی را پشت تاکسی اش در برلین پشتسر می گذارد، یکی از بازماندگان فدائیان خلق ایران است. او که از زندان و مرگ جان بدر برده، سال های تلخ مهاجرت در شوروی را گذرانده و اکنون روزهای سیاه برلین را به شب های تارش پیوند می زند، سرنوشت خود و سازمانش را در کتابی سخت خواندنی روانه بازار کرده است.
کتاب با صناعتی که به نویسنده ای حرفه ای پهلو می زند، از کود کی نویسنده می آغازد. فضای اجتماعی را ترسیم می کند که از دل آن پسری فقیر بر می آید، پزشک می شود و به سازمان مسلح و مخفی فدائیان خلق ایران می پیوندد.
همه تاب و تب آن دوران در کتاب هست. سرنوشت مردان و زنان آرمانی. جان هائی که فدا می شوند و بر بنیاد نظریه هائی که آن سال ها بسرخی آتش بود- تعبیر از سیاوش کسرائی - و سال های دیگر طعم دود گرفت.
دوران اما براه دیگر رفت. انقلابی که در رسید آن نبود که دو سازمان مسلح در راهش رزمیدند. انقلابی که زنان ومردان آرمانی را کمر به قتل عام بسته بود. حتی چریک های مارکسیستی را که سلاح بر زمین گذاشته وراه ونام سیاست رابرگزیده بودند: سازمان فدائیان خلق ایران( اکثریت) که حمزه فراهتی هم همراه آنانست.
تصویر این دوران هم به زیبائی و تمامی د رکتاب هست. کتابی که در قلب آن داستان مرگ صمد بهرنگی مثل خاطره ای دور و تلخ، ریشه ها و میوه های فرهنگ جامعه ایران را در معرض داوری می گذارد. داستانی که از مرگ نویسنده ای اسطوره ای می سازد. معلم ونویسنده مردمی و دوست داشتنی مانند هر انسان عادی که شنا نمی داند در آب های ارس غرق می شود. اما فرهنگ شهادت به او لباس شهیدمی پوشاند و تصویرش را با آن کلاه معروف در کنار چه گوارا قرار می دهد. مستند هم در سناریوی شهادت که توسط جلال آل احمد رقم می خورد، نظامی همراه صمد است که همین حمزه فراهتی باشد. همراهی که تلاشش برای نجا ت دوست عزیزش بی ثمر است و خود قربانی سال های سیاه تهمت می شود. همه ماجرا راباید در کتاب خواند.
اما مهم ترین ویژگی کتاب انصاف آن است هنگامی که نوبت داوری در باره آد مها می رسد ونقد سال های رفته. حمزه فراهتی سازمانی را که در صفوفش رزمیده با اوصاف زیبا می ستاید، جان باختگان را ارج می گذارد ؛ اما از نقد روش ها و سیاست ها غافل نیست. کم و کاست را می گوید وباز می گوید.
در سراسر کتاب که صدها نام در آن آمده، حتی یک داوری منفی در مورد کسی نیست. واین حادثه ای است در فرهنگ سیاسی ایران. مردی که عمر خود را بر سر آرمانش گذاشته و سالیان دراز قربانی تهمت بوده است، به درستی، بر شومی فرهنگ پدر سالار تهمت و ترور شخصیت واقف است. از یارانی که اندیشه و راه دیگر یافتند و حتی او را موردتهمت قرار دادند با ستایش یاد می کند. و د رمورد کسان دیگر از حد بردن نام در نمی گذرد.
چه خوب بود که اصطلا حات مشخص در مورد ر ژ یم های کنونی و فعلی ایران که یاد آور همان فرهنگ ویرانگر است، جای خود را به ترم های سیاسی معمول می دادو کتاب رابه سندی تاریخی تبدیل می کرد.
آرام
شورش ( روایتی زنانه از انقلاب ایران)
مهر انگیز کار- 342 صفحه – انتشارات باران سوئد
مهر انگیز کار بیش از هر چیز روزنامه نویس ونویسنده بود. استادانه گزارش های یکه می نوشت که گفتی کار نویسنده ای است. وکا لت شغلش بود که انقلاب به سرنوشتش تبدیل کرد. انقلابی که دستمایه کتاب اوست و با همان شگرد گزارش – داستان.
کتاب از همانجا می آغازد که زندگی مهرانگیر کار شکل گرفت: اهواز. راوی زنی است که هم خودنویسنده است و هم نیست، بیشترنماد زنان روشنفکری است که میوه انقلاب مشروطیت بودند و در دهه چهل به بار نشستند. زنانی که سرنوشتی شگفت یافتند. به پای جوخه های اعدام ر فتند، زندان های جانفرسا را پشت سر گذاشتند واگر خانه نشین نشدند راهی جز ترک سرزمین خویش نداشتند. همه این زن ها در کتاب هستند. شخصیت های واقعی مثل ماری و پرسوناژهای نمادین، ترکیبی از رویا وواقعیت و همه د رمحاصره جهان مرد سالار. جهانی که از خانه پدری متعصب در اهواز تا محافل روشنفکری عصر پهلوی و بیت شیخی در قم و در روزگار جمهوری اسلامی زن را محاصره کرده است.
نگاهی یگانه و زنانه است و بیرون از دشنام های سیاسی و ارزیابی های گروهی، تلاشی است برای شناختن زن ایرانی و رسیدن به ریشه ها. و پشت همه اینها نگاهی متفاوت به جامعه ایرانی. تصویری تازه از “مرد خدا” و نقاشی دقیق و کریه سیمای “ پدر سالار”.
هر چند روایت زنانه انقلاب مهر انگیز کاریکی دوجا قربانی شر ح دقیق رویدادها می شود و به یکدستی کتاب لطمه می زند، اما سطوری نا نوشته که در روح کتاب موج می خورد، پرسش جانسوزی را به میان می کشد: “براستی کیستیم ما ایرانیان؟ این چند چهرگی هولناک از کجا می آید؟”
شورش زنی آرام، راهی به ریشه های هستی زن ایرانی می جوید وآینه ای برابر ما می گذارد. جرئت داریم سیمای واقعی خود راببینیم؟
تجاوز قانونی
نویسنده: کوبو آبه
ترجمه: علی قادری
177صفحه، تهران: انتشارات مروارید، 1385، چاپ اول
این کتاب، دومین اثر «کوبو آبه» نویسنده نامدار معاصر ژاپنی است که به فارسی ترجمه شده. «تجاوز قانونی»، مجموعه شش داستان کوتاه خواندنی و جذاب است. در داستانی با همین عنوان در این مجموعه، مردی ناگهان آپارتمان کوچکش را در اشغال افرادی کاملا غریبه می بیند. اشغالگران که حاضر نیستند خانه او را ترک کنند، با توسل به روش ها و قوانین خود ساخته شان که نام قوانین و حقوق دمکراتیک بر آن گذاشته اند، به تدریج و به شکلی خزنده، صاحب خانه را از تمام حقوق خود محروم می کنند و علی رغم تلاش های فراوان صاحب خانه، در نهایت کار او را به جنون می کشانند.
زن در ریگ روان
نویسنده: کوبو آبه
ترجمه: مهدی غبرایی
236 صفحه، تهران: انتشارات نیلوفر، 1383، چاپ اول
کوبو آبه، متولد 1924 میلادی، نویسنده و نمایشنامه نویس سرشناس ژاپنی، به کافکای ژاپن معروف است. احساس کوبو آبه در داستان های کوتاه و بلندش کاملا فرا ملی است؛ آبه تنها از ژاپن نمی گوید، او از تمام دنیا سخن به میان می آورد. «زن در ریگ روان»، پرآوازه ترین رمان معاصر ژاپنی است. این رمان داستان مردی است که همراه زنی در ده ساحلی دور افتاده ای، ته گودال پهناور شنی، گیر افتاده است. در این گودال، هردم خطر ریگ روان که باد آن را می آورد تهدیدشان می کند. این رمان به نحو چشمگیری عناصر داستان دلهره آور را با اصول رمان های اگزیستانسیالیستی معاصر در هم می آمیزد. «زن در ریگ روان» خصوصیت اسطوره های بزرگ را دارد که با دقت داستان های واقعی روایت می شود.
و دیگران
نویسنده: محبوبه میرقدیری
216 صفحه، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، 1385، چاپ دوم
این کتاب که برنده جایزه «مهرگان ادب» است و به عنوان رمان برگزیده سال 1385 شناخته شده، حکایت عشیقی بد فرجام است. قصه تنهایی است و ترس. ترسی ابدی، ترسی زنانه؛ مباد تنها بمانم، مباد هرگز لذت دوست داشتن و دوست داشته شدن را نچشم… اما آنچه زن تجربه می کند، نه عشقی راستین، نه احساسی غرور آفرین که بتوان آن را فریاد کرد و در حریم امن آن آشیان ساخت، بل فرورفتن در گردابی احساسی و تند و گنگ و همراه با شرمساری است. «و دیگران»، سومین رمان «محبوبه میرقدیری» است. او با هر اثر گامی به پیش گذاشته است، «و دیگران» گواهی بر این ادعاست.
چالش میان 2 زبان
نویسنده: آذرتاش آذرنوش
324 صفحه، تهران: نشر نی، 1385، چاپ اول
آگاهی های ما درباره ایران، ایرانی، ایرانیت و نیز درباره فارسی دری در سده های نخست اسلام، هنوز مه آلود و از هم گسیخته است. از روند عمومی تاریخ و مسکن گزیدن عرب ها در ایران آگاهیم، اما درست نمی دانیم جامعه عرب نژاد تازی زبان، چگونه با توده ایرانیان فارس زبان رابطه برقرار می کرد، چگونه دسته های بی شمار عرب در جامعه ایران تحلیل رفتند، چرا زبان عربی، با همه توانمندی های دینی و ادبی و علمی و سیاسی، نتوانست جای زبان فارسی را بگیرد، فارسی کجا بود و پیش از آن که سربرکشد چرا دیرزمانی در تاریکی پایید. کی و کجا به نگارش درآمد و چگونه زبان رسمی ایران شد، این زبان نو پا که پشتوانه ای بس کهن داشت چگونه می توانست زبان نیرومند و مقدس عربی را در کنار خود تحمل کند، یا چه شد که عربی فراگیر، اندک اندک دامن در می کشید تا زبان رقیب، همه جا پا بگیرد و عربی را در حوزه دین و دانش محدود سازد؟ در کتاب حاضر، مولف در پی طرح پرسش های بنیادین فوق درباره زبان فارسی به عنوان مهم ترین گنجینه و سرچشمه هویت ایرانی و جستجو و پژوهش برای پاسخ به این پرسش هاست.
عروسک و کوتوله
(مقالاتی در باب فلسفه زبان و فلسفه تاریخ)
نویسنده: والتر بنیامین
گزینش و ترجمه: مراد فرهاد پور، امید مهرگان
182 ص، تهران: انتشارات گام نو، 1385، چاپ اول
این کتاب، مجموعه ای از مقالات «والتر بنیامین» است. این مقالات به گونه ای گزینش شده اند که مضمون اصلی تفکر «بنیامین»، یعنی فلسفه زبان و فلسفه تاریخ، و حضور این دو مضمون در آثار اولیه و فرجامین او را بازگو کنند. مقالات این مجموعه، شخصیتی را به خواننده می شناسانند که در حوزه انقلاب و سیاست، متفکری رادیکال است؛ او فیلسوف مقاومت در برابر وضعیت اضطراری است، وضعیتی که امروزه در سرتاسر کره خاک مستقر گشته است.
ضرب المثللر
(ترکی – فارسی)
نویسنده: اصغر شبیهی
320 صفحه، تبریز: نشر اختر، 1385، چاپ اول
این کتاب، مجموعه ای از شیرین ترین و متداول ترین ضرب المثل های آذری با معادل های فارسی آنهاست. برای انتخاب معادل های فارسی، گردآورنده ضرب المثل هایی را برگزیده است که به لحاظ معنایی با ضرب المثل های آذری منطبق هستند و پیامی یکسان و موارد استفاده مشابه دارند. روش کار به این صورت است که ابتدا مفهومی ارائه شده و سپس به ترتیب، امثال آذری و فارسی مربوط به آن مفهوم ارائه گردیده است. ضرب المثل های آذری این مجموعه، به غیر از الفبای فارسی، با الفبای لاتین (مرسوم در جمهوری آذربایجان) نیز نوشته شده اند تا خواندن آن برای همگان آسان تر شود.
نشر یات
شماره 18 فصلنامه «فرهنگ مردم»
شماره هیجدهم فصلنامه «فرهنگ مردم»، ویژه نامه مشروطه و مردم، منتشر شد. این شماره، شامل مقالات و نوشته هایی از پژوهشگران درباره جوانب مختلف فرهنگ مردم و حضور و فعالیت آنها در انقلاب مشروطیت ایران است. عناوین بعضی از مقالات عبارتنداز:
• جلوه های زبان عامیانه در نثر دوره مشروطه/یعقوب آژند
• تئاتر و انقلاب مشروطیت/ایرج زهری
• بدکردی، مشروطه رو رد کردی/محمد احمد پناهی
• دخو از همه مشروطه تر است/مینو فطوره چی
• چشم اندازهای طنز آمیز نهضت مشروطه/منوچهر احترامی
• مشروطه و ادبیات عامیانه در نشریات انتقادی و فکاهی/محمد رفیع ضیایی
• چالش های اجتماعی و فرهنگی در بنیان گیری آموزش نوین/علی بلوکباشی