سورنا کیانی
”دانشگاه را برای مخالفین نا امن می کنم” همه چیز با این جمله آغاز شد. گوینده ی این جمله نه یکی از اعضای رسمی گروه فشار، بلکه حجت الاسلام صدرالدین شریعتی رییس دانشگاه علامه بود. مردی که با مدرک دکترای الهیات، عضو هیئت علمی دانشکده ی روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه نیز هست. روحانی عمامه سیاهی که اکنون ریاست بزرگترین مرکز آموزش علوم انسانی در کشور را عهده دار شده است. منتقدینش او را به “تندخویی” و “تعصب” متهم می کنند. صفاتی که به گفته ی یکی از اساتید ارشد گروه جامعه شناسی در دانشگاه علامه، “قاتل علوم انسانی هستند”.
تلاش خبرنگار روز برای مصاحبه با استادان برجسته ی دانشگاه علامه پیرامون نحوه ی مدیریت حجت الاسلام شریعتی بی نتیجه ماند. تقریبا همه ی آنها خواست مصاحبه را به خاطر آنچه که آن را “بیم از آینده ی شغلی” می نامیدند رد کردند. چند استاد نیز به شرط اینکه اسمشان محفوظ بماند حاضر به گفتگوی کوتاهی با خبرنگار روز شدند. آنها شخصیت صدرالدین شریعتی را فاقد استانداردهای لازم جهت ریاست بر دانشگاه بزرگی مانند علامه دانستند.
”او حتی برای ریاست بر یک گروه درسی هم شایسته نیست، چه رسد ریاست دانشگاه”. این را یکی از اساتید دانشکده ی مدیریت دانشگاه علامه می گوید، دانشکده ای که سال گذشته یکی از دانشجویانش به خاطر سوء مدیریت مسئولین دانشگاه سر کلاس درس جان سپرد. یک استاد اقتصاد دانشگاه علامه با اشاره به برخی تجربیات شخصی اش، استبداد رای شریعتی را “باور نکردنی” توصیف می کند. به گفته ی او حتی اساتید “اصولگرای” دانشگاه علامه نیز از عملکرد مستبدانه ی شریعتی به ستوه آمده اند. این استاد اقتصاد می افزاید: “نحوه ی برخورد شریعتی با منتقدینش به نحوی است که دیگر هیچ کس در دانشگاه جرئت انتقاد ندارد”. وی حذف دانشجویان منتقد را “پیامی واضح” برای همه ی منتقدین ارزیابی کرد.
در میان اعضای هیئت علمی دانشگاه علامه، دکتر احمدی استاد دانشکده ی حقوق سر شناس ترین منتقد صدرالدین شریعتی است. وی دادستان سابق تهران بوده است و به هیچ یک از جناحهای سیاسی وابسته نیست. او که به مذهبیی بودن شهرت دارد، سال گذشته در اعتراض به “عملکرد غیر شرعی و غیر قانونی رییس و حراست دانشگاه علامه”، از ریاست دانشکده ی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه استعفا داد. گفته می شود استعفای او حتی موجب تذکر وزیر علوم به شریعتی نیز شده بود. دانشکده ی حقوق اکنون تنها دانشکده ایست که ریاستش را فردی به عهده دارد که موافق نظر شریعتی نیست. دکتر موذن زادگان، استاد حقوق جزا، رییس کنونی دانشکده ی حقوق است که علیرغم میل شریعتی و با پا فشاری اساتید این دانشکده انتخاب شده است. دانشکده ی حقوق به خاطر وجود اساتید برجسته و صاحب نفوذ تا کنون کمتر با دست اندازیهای مدیریت جدید مواجه بوده است. با این حال تا کنون یک استاد این دانشکده تبعید و چند دانشجوی آن نیز به دنبال اعتراضات دانشجویی اردیبهشت و خرداد گذشته از تحصیل محروم شده اند. در آخرین فقره از اعمال نفوذهای غیرقانونی مدیریت دانشگاه علامه، یک خانم که بنا به ادعای مدیریت دانشگاه “حافظ کل قرآن کریم” است، بدون شرکت در آزمونهای ورودی دکتری، به دستور شخص صدرالدین شریعتی به عنوان دانشجوی دکتری حقوق بین الملل در این دانشگاه پذیرفته شده است. اعتراضات دکتر محمد رضا ضیایی بیگدلی- استاد حقوق بین الملل ایران- به این دستور غیر قانونی نیز بلا اثر ماند. دستوری که نهایتا به عنوان امر غیر قانونی آمر غیر قانونی و تحت فشار تهدیدات صدرالدین شریعتی توسط گروه حقوق بین الملل دانشگاه علامه پذیرفته شد. پیش از این نیز یکبار مهرداد بذر پاش مشاور ارشد و از نزدیکان محمود احمدی نژاد، بدون شرکت در آزمون دکترا به عنوان دانشجوی دکترای مدیریت پذیرفته شده بود که پس ازسر و صدای مطبوعات، با انصراف شخص بذر پاش، غائله خاتمه یافت.
در حال حاضر در دانشگاه علامه، حتی یک نشریه ی دانشجویی هم وجود ندارد. این در حالیست که دانشکده ی علوم ارتباطات و روزنامه نگاری دانشگاه علامه از برجسته ترین مراکز علمی مربوط به این رشته در کشور است. جایی که دکتر کاظم معتمدنژاد پدر علوم ارتباطات ایران در آن به تدریس مشغول است.
مدیریت دانشگاه علامه، به عاملیت دکتر کارگر معاونت سابق دانشجویی- که اکنون معاون مالی است- نه تنها کلیه ی نشریات دانشجویی را لغو امتیاز کرد بلکه از صدور مجوز جدید نیز بی هیچ عذر و بهانه ی قانونی سر باز می زند. دکتر کارگر همان کسی است که به عنوان رییس کمیته ی انضباطی بدوی، پای حکم محرومیت از تحصیل بیش از 30 دانشجوی دانشگاه علامه را امضا کرد. کمیته ای که نماینده ی ولی فقیه، نماینده بسیج دانشجویی و دکتر مرادی از اساتید اصولگرای دانشکده ی حقوق ـ که از نزدیکان محمود احمدی نژاد نیز هست- دیگر اعضای آن هستند. فردی به نام “پریز” که دانشجویان او را به برخوردهای زشت،زننده و توهین آمیز در کمیته ی انضباطی متهم می کنندد، دبیر این کمیته است.
کمیته ی انضباطی دانشگاه علامه یکی ازپر کارترین، کمیته های انضباطی در نوع خود طی چند ماه اخیر بوده است. به دنبال اعلام انحلال انجمن اسلامی دانشگاه علامه و اعمال فشار بر عموم دانشجویان که به عناوین مختلف از جمله امر به معروف و نهی از منکر صورت می گرفت، در اردیبهشت ماه و خرداد ماه سال جاری چند تجمع مسالمت آمیز دانشجویی در این دانشگاه اتفاق افتاد به طوریکه تنها در روز اول خرداد 1386، 4 تجمع در دانشکده های مختلف دانشگاه علامه روی داد که پس از آن 34 دانشجو به اتهام شرکت در این تجمعات با احکام سنگین انضباطی مواجه شدند.
در حال حاضر فعالین عمده ی دانشجویی در دانشگاه علامه نه تنها با حکم محرومیت از تحصیل مواجهند، بلکه به دستور رییس حراست دانشگاه علامه ممنوع الورود نیز هستند. دستوری که به عقیده ی محمد علی دادخواه و شیرین عبادی- که وکالت دانشجویان محروم از تحصیل دانشگاه علامه را بر عهده دارند- غیر قانونی است. یکی از شعب دیوان عدالت اداری نیز طی حکمی ممنوع الورود شدن دانشجویان را غیر قانونی اعلام کرد، اما حراست دانشگاه علامه به حکم دیوان عدالت اداری تمکین نکرد.
عسل اخوان یکی از این دانشجویان محروم از تحصیل و ممنوع الورود است. او این احکام را تاوان “انتقاد و زنده بودن” دانشجویان می داند: “آنها می خواهند ما مطیع و سر به زیر باشیم، آنها می خواهند ما در برابر ظلم به دانشجویان و تعدی به حریم دانشگاه سکوت کنیم. این اتفاق ولی هرگز نخواهد افتاد.“
دانشجویان دانشگاه علامه با تشکیل کمیته ی دفاع از حق تحصیل و همچنین جمع آوری هزار امضا برای عزل صدرالدین شریعتی نشان داده اند که به هیچ وجه قصد “سکوت” ندارند. هزار دانشجوی دانشگاه علامه طی نامه ای به وزیر علوم خواهان عزل رییس این دانشگاه شدند. بنابه گفته ی صادق شجاعی، دبیر انجمن منتخب دانشجویان، مدیریت دانشگاه با احضار و تهدید دانشجویان امضاکننده می کوشد آنها را وادار به باز پس گیری امضاهایشان کند. در بخشی از این نامه خطاب به محمد مهدی زاهدی وزیر علوم آمده است:
”عملکرد آقای شریعتی رییس دانشگاه علامه طباطبایی، طی دو سال ریاست این مرکز مهم آموزش عالی،مصداق واقعی سومدیریت و بحرانسازی بوده است. متاسفانه ایشان با آفریدن بحرانهای پی درپی از طریق اقدامات نسنجیده،غیرقانونی و تحریک آمیز،فضای لازم برای فعالیتهای آکادمیک، پویایی و نشاط دانشگاه را از بین برده و به عمد، با ساختن فضای متشنج، دانشجویان را تحریک کرده اند… گویاست که این سخن چند نفر نیست، این صدای گویا و محکم یک هزار دانشجوست،چیزی که تا کنون سابقه نداشته و بنا بر آنچه گفته شد با استناد به امضا و خواست قریب به هزارتن از دانشجویان علامه که به این نامه پیوست می شود، دو خواسته از جنابعالی داریم:
الف) عزل بی قید و شرط آقای شریعتی، ریاست دانشگاه و جایگزینی مدیری شایسته که بر اساس ضوابط و قواعد یک نهاد آکادمیک انتخاب شده باشد.
ب) رفع تمام تحدیدها و لغو احکام انضباطی و احکام محرومیت از تحصیل و لغو محدودیت تشکل ها و نشریات دانشجویی که در زمان ریاست ایشان به طور غیر قانونی ایجاد شده است و بازگشت هر چه سریعتر دانشجویان محروم شده از تحصیل به سر کلاسهای درس.“
این درخواستها اما تاکنون بی پاسخ مانده است.
دانشجویان علامه با برگزاری یک تجمع بزرگ در روز 8 آبان، در محل دانشکده ی علوم اجتماعی، که با بازداشت 7 دانشجو خاتمه یافت بر خواست خود مبنی بر عزل صدرالدین شریعتی پافشاری کردند و عملا تلاشهای شریعتی و سیدی رییس حراست دانشگاه علامه را برای مخدوش جلوه دادن نامه ی هزار امضایی، ناکام گذاشتند.
رشید اسماعیلی، یکی از فعالین دانشجویی دانشگاه علامه و دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق بشر که با حکم دو ترم تعلیق از تحصیل در آستانه ی اخراج از دانشگاه قرار دارد، هفته ی گذشته به دادگاه انقلاب احضار شد. به او گفته شد که با شرکت در تجمع اعتراضی در روز حضور احمدی نژاد در دانشگاه تهران و طرح سئوالاتی از وی به “تبلیغ علیه نظام” دست زده است. اتهامی که رشید اسماعیلی آن را قبول ندارد و ایراد آن را یکی از جلوه های بارز محدودیت و فشار بر مخالفین و منتقدین محمود احمدی نژاد می داند. اسماعیلی وضعیت دانشگاه علامه را به تمام معنا “اسفناک” توصیف می کند: “ آزادی بیان در دانشگاه «صفر» و سانسور و اعمال فشار بر منتقدین سیاستهای جاری در نهایت است.“
اسماعیلی به خبرنگار روز می گوید: “وضعیت به گونه ایست که یک استاد سر شناس روابط بین الملل به خاطر اظهاراتی پیرامون پرونده ی هسته ای که سر کلاس درس ایراد کرده بود به حراست دانشگاه احضار شده است”!
اسماعیلی نیز مانند اخوان، همه ی این فشارها را تاوان “انتقاد” و نگرش متفاوت دانشجویان نسبت به مسائل کشور می داند: “گناه ما این است که نحوه ی مدیریت و سیاستگزاری این آقایان را قبول نداریم و آن را خلاف منافع ملی می دانیم” به او گفته شده است که به زودی حکم اخراجش را از “وزارت علوم” دریافت می کند. او می بایست 14 آذرماه بار دیگر به دادگاه انقلاب مراجعه کند.
”دانشگاه علامه در حال حاضر روزهای سخت و سیاهی را از سر می گذراند”. این را یکی دیگر از دانشجویان دانشگاه علامه می گوید، هر چند مدیریت دانشگاه علامه طرفدارانی هم دارد: اعضای بسیج دانشجویی. حسینی از اعضای بسیج، حل مشکل “صبحانه” را یکی از افتخارات مدیریت دانشگاه می داند، هر چند مهر و آبان هرسال با اعتراض دانشجویان خوابگاهی به وضعیت بد رفاهی آغاز می شود. اما یکی از اعضای بسیج دانشجویی که می خواهد نامش مخفی بماند به خبرنگار روز می گوید: “اینگونه نیست که دانشجویان بسیجی همه از عملکرد شریعتی راضی باشند. ما در چند مورد حتی با ایشان ملاقات کردیم و انتقاداتمان را خصوصا در مورد وضعیت بد رفاهی و کیفیت نازل غذا به ایشان منتقل کردیم. متاسفانه نه تنها توجهی نشد بلکه بسیجیان منتقد،هم از سوی مدیریت هم از سوی برخی هم مسلکانشان به برخورد تهدید شدند.“
مدیریت دانشگاه علامه اکنون در دور تازه ی تلاشهای خود بدون توجه به نامه ی اعتراضی 1000 دانشجو می کوشد انجمن اسلامی منتصب خود را یا آنگونه که مهدیه گلرو نایب دبیر انجمن منتخب می گوید “انجمن اسلامی فرمایشی” را، به دانشجویان تحمیل کند.
به گفته ی علیرضا موسوی از اعضای شورای مرکزی انجمن منتخب دانشجویان: “آنها دفاتر انجمن منتخب را به زور غصب کرده اند و حالا هم انجمن اسلامی منتصب و غیر قانونی خود را در آن دفاتر غصب شده، ساکن کرده اند.“
موسوی نیز که با حکم دو ترم محرومیت از تحصیل مواجه است، می گوید: “در دانشگاه علامه تنها یک انجمن اسلامی مشروع و قانونی وجود دارد؛ آن هم انجمن اسلامی منتخب دانشجویان. ما مشروعیتمان را از آرای تک تک دانشجویان می گیریم.“
حال جای این پرسش باقی است که آیا با وجود امضای هزار دانشجو، مدیریت فعلی دانشگاه علامه از مقبولیت و مشروعیت کافی بر خوردار است؟
”رییس انتخابی” یکی از خواستهای 1000 دانشجوی دانشگاه علامه است و”رئیس انتصابی،استعفا،استعفا” یکی از شعارهای ثابت و اصلی تجمعات متعدد دانشجویی در دانشگاه علامه بوده است. یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه علامه به خبر نگار روز می گوید: “برگزاری یک انتخابات بین اعضای هیئت علمی میزان اندک مقبولیت رییس و مدیریت فعلی دانشگاه را بین اساتید نیز نشان خواهد داد”.
به نظر این استاد دانشگاه، هواداران واقعی شریعتی در بین اساتید “چیزی در حدود تعداد انگشتهای دو دست هستند” او می افزاید: “اگر این حرف را قبول ندارند، انتخابات جهت تعیین رییس دانشگاه را برگزار کنند.“
این گزارش تنها بیانگر بخشی از مصائبی بود که دانشگاه علامه- بزرگترین مرکز آموزش علوم انسانی در خاورمیانه- با آن دست به گریبان است، دانشگاهی که پرورشگاه سر شناسترین فعالین دانشجویی و چندین تن از اعضای شورای مرکزی دفتر تحکیم طی یک دهه ی اخیر بوده است، دانشگاهی که سرشناس ترین فعالین کمپین یک میلیون امضا را درون خود پروریده است، دانشگاهی که متولدین سال 67 را نیز می توان در بین فعالین دانشجویی آن پیدا کرد و این همه به رغم فشارهای شدید مدیریت دانشگاه و برخی نهادهای همدست بیرون از دانشگاه بوده است. فشارهایی که احضار سه دانشجوی این دانشگاه- سلیمان محمدی،رشید اسماعیلی و صادق شجاعی- به دادگاه انقلاب و موج جدید احضار دانشجویان به کمیته ی انضباطی به دنبال تجمع 8 آبان، آخرین نمونه ی آن است.
با این حال دانشجویان علامه ی خواهند از نظر علمی نیز پیشتاز باشند. چیزی که به عقیده ی بسیاری با حضور صدرالدین شریعتی و امثال او در راس هرم مدیریتی دانشگاههای کشور غیر ممکن به نظر می رسد: “آنها دانشگاه را با زندان و پادگان اشتباه گرفته اند.“