در بن بست هسته ای ایران، آمریکا اغلب طرف ضعیف تر به نظر می رسد و سایر کشورها را به اعمال فشار بر تهران وا می دارد؛ در واقع آمریکا همچنان در موضع ضعف باقی مانده و ایران برنامه هسته ای خود را پیش می برد.
البته رویکرد کاخ سفید در طول سال گذشته از استحکام بیشتری برخوردار بوده است. خودداری ایران از پذیرش پیشنهاد تماس باراک اوباما، سبب تقویت اجماع بین المللی بر سر وضع تحریم های سخت تر شده است و تحریم های سال گذشته در وخیم تر کردن انزوای اقتصادی ایران، موفق بوده است.
خرابکاری های اسرارآمیز، اعم از اینکه با طرح و برنامه آمریکا انجام شده باشد یا خیر، سبب بروز مشکل برای رژیم ایران شده و به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، برنامه هسته ای این کشور را به عقب رانده است. در گزارش ماه نوامبر بازرسان سازمان ملل آمده است که تهران برای مدتی برنامه غنی سازی اورانیوم در سطوح پائین را متوقف کرده است. این خود از بروز مشکلات فنی حکایت می کند.
رژیم ایران دلایل بسیاری برای نگرانی دارد؛ از قتل مرموز دو دانشمند خود در سال گذشته گرفته تا آلوده شدن تعدادی از تأسیسات هسته ای به بدافزار استاکس نت. ایران از خروج شرکت های سرمایه گذاری و انرژی جهان از طرح های نفت و گاز خود صدمه دیده است و تأمین کنندگان بنزین نیز جلوی صدور محموله های سوخت به این کشور را گرفته اند.
این خبر خوبی برای واشنگتن و متحدانش است ولی نشانه های اندکی از تغییر رفتار تهران به چشم می خورد. حتی مقامات آمریکایی نیز قبول دارند که معضلات اقتصادی نمی تواند به تنهایی تهران را به قبول درخواست های بین المللی مجبور کند. ایران در ماه دسامبر به پای میز گفتگو بازگشت. اما مذاکره کنندگان ایرانی در گفتگوهای اخیر در ژنو تأکید کردند غنی سازی قابل مذاکره نیست.
علیرغم وجود نشانه های بروز مشکل در برنامه ایران، که علت آن تا حدودی به کیفیت پائین دستگاه های سانتریفوژ مربوط می شود، ذخیره اورانیوم خلوص پائین ایران در حال افزایش است. سؤال بزرگ این است که آیا رژیم تأسیسات مخفی جدید مجهز به سانتریفوژهای پیشرفته بنا کرده است یا خیر؟ ضمناً مادامیکه ایران بتواند نفت خود را به بهای معقولی به فروش برساند، از عهده وفق دادن خود با تحریم ها برخواهد آمد.
دولت اوباما ممکن است ادعا کند تا پیش از اینکه مجبور به اتخاذ تصمیمات پیچیده تر شود، برای خود زمان خریده است: دولت می تواند با رویکردی بازدارنده مانع از ظهور ایران هسته ای شود و یا اینکه به گزینه های خطرناکتری مانند استفاده از نیروی نظامی متوسل شود.
نکته مهم این است که تحریم ها توانسته اند جلوی اسرائیل را از دست زدن به ماجراجویی شتاب زده نظامی بگیرند، ماجراجویی که می تواند یک جنگ منطقه ای غیرقابل کنترل را شعله ور کند. بروز مشکل برای ایرانی ها سبب جلب نظر منتقدان داخلی آقای اوباما شده است، منتقدانی که خواستار وضع تحریم های سنگین تر علیه تهران بوده اند.
با درنظر گرفتن گزینه های دشوار، شیوه برخورد ایالات متحده با معمای موجود این است که به تهران نشان دهد لجاجت بهای سنگینی دارد.
منبع: فایننشیال تایمز- 9 ژانویه 2011
