فیلم روز♦ سینمای ایران

نویسنده
کامبیز رحیمی

‏پوران درخشنده از 1352 با ساختن فیلم های مستند در تلویزیون مرکز کرمانشاه شروع به فیلمسازی کرد و دو سال بعد ‏به تهران منتقل شد. از 1359 با بازی در فیلم خانه آقای حقدوست شروع به فعالیت در سینما کرد و در 1365 اولین فیلم ‏سینمایی خود را با نام رابطه کارگردانی نمود. یک سال بعد فیلم پرنده کوچک خوشبختی او را به شهرت و موفقیت بین ‏المللی رساند، اما کارهای بعدی وی هرگز نتوانست به اندازه دو فیلم اول کارنامه اش بدرخشد. نگاهی انداخته ایم به بچه ‏های ابدی هشتمین و آخرین ساخته او، که هم اکنون بر پرده سینماهاست…‏

pouran1.jpg

‎ ‎پیام های اجتماعی‎ ‎

بچه های ابدی ‏

نویسنده، تهیه کننده و کارگردان: پوران درخشنده. مدیر فیلمبرداری:حسین جعفریان. تهیه کننده: روح الله برادری. ‏بازیگران: شهاب حسینی، پانته آبهرام، الهام حمیدی، هادی مرزبان و…‏

نگار در آستانه ازدواجش با ایمان درمی یابد که او تعهدی در زندگیش دارد که نمی تواند آن را به خاطر ازدواج، نادیده ‏بگیرد. نگار دچار تردید می شود. آیا به ایمان حق دهد و آینده زندگی مشترک شان را با نفر سومی تقسیم کند…‏

فیلم جدید پوران درخشنده تقریباً با همان مشکلاتی دست و پنجه نرم می کند که ساخته پیشین این فیلمساز- رویای خیس- ‏به آن مبتلا بود. درخشنده در چند فیلم اخیر خود به این نتیجه رسیده که انتقال پیام های اجتماعی به هر قیمتی اهمیتی ‏بیشتر از زبان سینما دارد و چون برای انتقال این پیام ها زبان سینما را انتخاب کرده بنابراین به دلیل درست رعایت ‏نکردن زبان سینما دچار لکنت در ارائه پیام های اجتماعی می شود.‏

او سال گذشته هم از زمان بد اکران فیلم خود گلایه مند بود و البته با تمام این حرف ها جزو معدود سینماگرانی به شمار ‏می آید که این شانس را داشته که در این سال ها هم فیلمش را در جشنواره به نمایش بگذارد و هم در زمان کوتاهی آن ‏را به اکران عمومی در آورد. این در حالیست که بسیاری یا قادر به تولید فیلم های تازه خود نیستند ویا پس از تولید نمی ‏توانند بستر مناسبی را برای اکران ان فراهم آورند.‏

فیلم بچه های ابدی ادامه دلمشغولی های درخشنده است. او که از بدو فیلمسازی به کودکان آسیب پذیر علاقه داشته، در ‏این فیلم نیز همان راه را به طور تقربی پی می گیرد. او در این فیلم سراغ کودکان معلول ذهنی رفته است. اگرچه فیلم از ‏داستانگویی در رنج است اما نویسنده و کارگرددان فیلم کوشیده از پس داستانی ملودرام به زندگی این کودک معلول ‏ذهنی نیز بپردازد. فیلم با داستان زندگی ایمان آغاز می شود و ماجرای ازدواج او با نگار. اما داستان خیلی زود از ‏زندگی این دو جدا شده و مسیری دیگر را پی می گیرد. یعنی عملاً نقطه عزیمت داستان در فیلمنامه خیلی زود به ‏فراموشی سپرده می شود. روند فیلم و ماجراهای طراحی شده به گونه ای پیش می رود که تا مقطعی به نظر می آید ‏قهرمان اصلی ایمان برادر این نوجوان است که در قصد ازدواج دارد و در تردید است که وضعیت خود را -که ‏مسئولیت نگهداری از برادر عقب افتاده اش را بر عهده دارد- به خانواده همسر جدیدش بگوید یا نه؟ ‏

pouran2.jpg

و در مقطعی دیگر به نظر می آید قهرمان اصلی فیلم نگار است که باید بر تردیدهایش غلبه کند و برای زندگی آینده خود ‏با حضور یک نوجوان عقب افتاده ذهنی در خانه تصمیم بگیرد. اما دربخش عمده پایانی که به تنهایی و کشمکش های ‏نوجوان و جست و جویش در شهر بزرگ برای یافتن خانواده اختصاص دارد، این وجه خودنمایی می کند که قهرمان ‏اصلی فیلم کسی جز همین نوجوان نیست که حضورش به نوعی در میان افراد سالم جامعه پذیرفته نمی شود و مسائل ‏بعدی را پدید می آورد.‏

در واقع این چندگانگی از جایی وارد فیلم می شود که به نظر می آید خود فیلمساز هم به نوعی در انتخاب یک قهرمان ‏دچار چند پارگی فکری شده است. به همین دلیل در هر مقطع مسائل یک فرد را بیشتر مورد تاکید قرار می دهد. اما ‏مسئله تنها به این نکته ختم نمی شود و ما با نکات دیگری هم در داستان رو به رو هستیم که همچنان پیکره فیلمنامه را ‏تضعیف می کند. جایی که نوجوان سرگردان در خیابانها فریب یک زن موادفروش را می خورد و وارد خانه او شده و ‏تازه با مسائل و مشکلاتی جدید از جنسی خاص درگیر می شود. این خط فرعی با همه بار داستانی که دارد، بسیار دیر پا ‏به داستان می گذارد.‏

تقریبا همانطور که با مرور داستان فیلم متوجه شدیم نقش دو شخصیت آغازگر داستان دائم کمرنگ و کمرنگ تر می ‏شود. این نکته ایرادی مهم در فیلمنامه نویسی و اصولا روایت گری به شمار می آید که نویسنده قهرمان داستان خود را ‏که موتور محرک داستان بوده را یکسره به فراموشی بسپارد.‏

در این میان کارگردانی هم همچون فیلمنامه آسیب پذیر می شود. زیرا ریتم در لحن و بیان پرداختن به شخصیت ها دائم ‏تغییر می کند. اینکه کارگردان نمی داند تا چه اندازه باید روی بازی یک بازیگر تمرکز کند و یا زوایای دوربین باید ‏روی کدام شخصیت تاکید بیشتری داشته باشد و مسائلی این چنین کلیت داستان را مخدوش کرده و به پیکره اثر صدمه ‏ای اساسی را وارد می کند. ‏