عباس کاتوزیان، یکی از ستون های نقاشی معاصر ایران و از شاگردان کمال الملک، دو روز پس از برگزاری نمایشگاهی از حاصل نیم قرن آثارش، در شامگاه بیست و سوم فروردین ماه در هشتاد و پنج سالگی درگذشت. نمایشگاه پنجاه سال نقاشی های کاتوزیان که شامل صد اثر از وی است تا سوم اردیبهشت ماه در فرهنگسرای نیاوران دائر خواهد بود و نقاش آنها نیز به زودی در قطعه هنرمندان آرام خواهد گرفت.
آخرین تابلو: نقش مرگ
عباس کاتوزیان یکی از نامدارترین نقاشان معاصر ایران روز جمعه در اثر یک عارضه قلبی در خانه خود در تهران دارفانی را وداع گفت. عباس کاتوزیان در حالی روز جمعه در سن 85 سالگی درگذشت، که بعد از ده سال دوری از برگزاری نمایشگاه آثار نقاشی خود، یک روز قبل از مرگش، در نگارخانه فرهنگسرای نیاوران صد اثر از نقاشی های خود را در معرض دید علاقمندان گذاشته بود.
این نمایشگاه که تحت عنوان ”پنجاه سال نقاشی های عباس کاتوزیان”هنوز نیز بروی علاقمندان باز بوده و تا سوم اردیبهشت ماه برپا خواهد بود.
پیکر این هنرمند نقاش هنوز به خاک سپرده نشده است. گفته می شود که پیکر مرحوم کاتوزیان روز چهار شنبه پس از مراجعه فرزندانش به ایران، در کنار مزار سایر هنرمندان نامدار ایران از جمله کمال الملک به خاک سپرده خواهد شد.
فرهنگ سرای نیاوران به بهانه درگذشت عباس کاتوزیان، در حاشیه برپایی نمایشگاه آثار وی در این فرهنگ سرا، اقدام به برگزاری یک مراسم بزرگداشتی با حضور اهالی هنر و چهره های فرهنگی کشور خواهد کرد.این مراسم بزرگ داشت قرار است بعد از مراسم خاکسپاری برگزار شود.
عباس کاتوزیان در سال 1302 در تهران متولد شد و پس از تحصیل در هنرستان کمال الملک به معاونت این هنرستان رسید. وی شاگرد کمال الملک بود و در ابتدا از سبک وی در طبیعت گرایی پیروی می کرد و پس از مدتی به یکی از واعظان رئالیسم در نقاشی ایران بدل شد اما بعدها خود را فارغ از هر گونه سبک و مکتبی خواند.
کاتوزیان خود می گوید: “تا آنجا که به یاد دارم همواره نقاشی کردم و نقاش بوده ام. همیشه در تاروپود طراحی تلاش کردم و غرق در رنگ ها بودم.“
گفته می شود که مرحوم کاتوزیان در طول حیات پنجاه ساله نقاشی خود دست کم ششصد اثر نقاشی خلق کرده است که بسیاری از این اثرات هنری وی در نمایشگاه های مختلف درداخل و خارج کشور در معرض دید هنردوستان قرار گرفته است. کاتوزیان در باره آثارش که به دلیل کثرث شمارشان را به خاطر ندارد می گوید: “ عشق من ایران و آئین ها و سنت های این سرزمین کهن است. تاریخ حفظ استقلال این سرزمین را سعی کرده ام عاشقانه بر بوم های نقاشی روایت کنم”.
در مورد آثار این هنرمند نامدار معاصر نقاشی ایران همچنین گفته می شود که سال 1352 آثار وی به عنوان آثاری از اولین هنرمند نقاش ایران در کنار آثار نقاشی هنرمند نقاش نامدار قبل از وی یعنی استاد کمال المک در مجلس شورای ملی به معرض نمایش درآمده است.
مرحوم کاتوزیان در طول حیات هنری خود بسیاری از آثار خود را در پنج نمایشگاه در امریکا، دو نمایشگاه در فرانسه، یک نمایشگاه در بریتانیا، 28 نمایشگاه در تهران و 9 نمایشگاه در آبادان به نمایش گذاشته است. این گزارشات می افزایند:” برخی از آثار و طراحی های این نقاش نامدار در موزه های استان قدس رضوی، موزه بوداپست، موزه سلطنتی اروپا و جاهای دیگر به یادگار مانده اند.”
خبرگزاری ایرنا در خصوص فعالیت های هنری مرحوم عباس کاتوزیان می نویسد:” مرحوم کاتوزیان فعالیت هنری خود در عرصه نقاشی را در شرایطی که جامعه هنری ایران به دنبال آخرین شیوه های مدرنیستی غرب بود، با اصرار بر ادامه استمرار دستاوردهای کمال الملک و تکیه بر شیوه های ناتورالیستی آغاز کرد.“
این خبرگزاری همچنین می نویسد که یکی از معروفترین اثر هنری این نقاش هنرمند، تابلوی نقاشی ”دخترکرد” است که این تصویر به شکل تابلو فرش در منزل بسیاری از ایرانیان نگهداری می شود.
اما خبرگزاری ایسنا در گزارشی متفاوت تر در خصوص فعالیت های هنری مرحوم کاتوزیان و سبک نقاشی های وی می نویسد:” عباس کاتوزیان که زمینه نقاشی رئال و فیگوراتیو شهره است و در آخرین نمایشگاه وی آثار را عرضه می کند که حکایت از عدم پایبندی وی به سبک های متداول نقاشی است به شکلی که مرحوم کاتوزیان خود می گوید: به سبک خاصی قائل نیستم. این سوژه و انگیزه نقاشی است که شکل اثر را تعین می کند.“
در ادامه این گزارش آمده است ”تنوع موضوعی تابلوهایی که عباس کاتوزیان با خود به فرهنگسرای نیاوران آورده است بسیار چشم گیر است. علاوه بر پرتره ها که شمارشان بیش از دیگر آثار است و در میان آنها حضرت موسی، زرتشت، شهریار و … دیده می شوند، آثار بدیع و تاثیرگذاری عرضه می شود که از همدردی استاد نقاش با اقشار ضعیف جامعه حکایت می کند. اعتیاد، فقر و …. دستمایه خلق آثاری شده اند که کمتر از سوی وی در نمایشگاه ها عرضه شده است. در این نمایشگاه همچنین تابلوهایی حماسی از دلاوری های مردان و زنان این سرزمین نیز ارئه خواهد شد.“
گفتنی ست که از مرحوم استاد عباس کاتوزیان بیش از ششصد اثر از طراحی ها و نقاشی های وی به سبک ها مختلف به یادگارمانده است. در نمایشگاهی که هم اکنون از آثار نقاشی وی در فرهنگسرای نیاوران در تهران برپا است، بعضی از آثار برای اولین بار به معرض تماشای علاقمندان به هنر نقاشی معاصر ایران درآمده اند.