یاد یاران ♦ چهار فصل

نویسنده
سامناک آقایی

‏عباس کاتوزیان، یکی از ستون های نقاشی معاصر ایران و از شاگردان کمال الملک، دو روز پس از ‏برگزاری نمایشگاهی از حاصل نیم قرن آثارش، در شامگاه بیست و سوم فروردین ماه در هشتاد و پنج سالگی ‏درگذشت. نمایشگاه پنجاه سال نقاشی های کاتوزیان که شامل صد اثر از وی است تا سوم اردیبهشت ماه در ‏فرهنگسرای نیاوران دائر خواهد بود و نقاش آنها نیز به زودی در قطعه هنرمندان آرام خواهد گرفت.‏

abbaskatozian1.jpg

‎ ‎آخرین تابلو: نقش مرگ‎ ‎

عباس کاتوزیان یکی از نامدارترین نقاشان معاصر ایران روز جمعه در اثر یک عارضه قلبی در خانه خود ‏در تهران دارفانی را وداع گفت. عباس کاتوزیان در حالی روز جمعه در سن 85 سالگی درگذشت، که بعد از ‏ده سال دوری از برگزاری نمایشگاه آثار نقاشی خود، یک روز قبل از مرگش، در نگارخانه فرهنگسرای ‏نیاوران صد اثر از نقاشی های خود را در معرض دید علاقمندان گذاشته بود.‏

این نمایشگاه که تحت عنوان‏‎ ‎‏”پنجاه سال نقاشی های عباس کاتوزیان”هنوز نیز بروی علاقمندان باز بوده و ‏تا سوم اردیبهشت ماه برپا خواهد بود.‏

پیکر این هنرمند نقاش هنوز به خاک سپرده نشده است. گفته می شود که پیکر مرحوم کاتوزیان روز چهار ‏شنبه پس از مراجعه فرزندانش به ایران، در کنار مزار سایر هنرمندان نامدار ایران از جمله کمال الملک به ‏خاک سپرده خواهد شد. ‏

فرهنگ سرای نیاوران به بهانه درگذشت عباس کاتوزیان، در حاشیه برپایی نمایشگاه آثار وی در این فرهنگ ‏سرا، اقدام به برگزاری یک مراسم بزرگداشتی با حضور اهالی هنر و چهره های فرهنگی کشور خواهد ‏کرد.این مراسم بزرگ داشت قرار است بعد از مراسم خاکسپاری برگزار شود.‏

عباس کاتوزیان در سال 1302 در تهران متولد شد و پس از تحصیل در هنرستان کمال الملک به معاونت این ‏هنرستان رسید. وی شاگرد کمال الملک بود و در ابتدا از سبک وی در طبیعت گرایی پیروی می کرد و پس ‏از مدتی به یکی از واعظان رئالیسم در نقاشی ایران بدل شد اما بعدها خود را فارغ از هر گونه سبک و ‏مکتبی خواند.‏

کاتوزیان خود می گوید: “تا آنجا که به یاد دارم همواره نقاشی کردم و نقاش بوده ام. همیشه در تاروپود ‏طراحی تلاش کردم و غرق در رنگ ها بودم.“‏

abbaskatozian2.jpg

گفته می شود که مرحوم کاتوزیان در طول حیات پنجاه ساله نقاشی خود دست کم ششصد اثر نقاشی خلق کرده ‏است که بسیاری از این اثرات هنری وی در نمایشگاه های مختلف درداخل و خارج کشور در معرض دید ‏هنردوستان قرار گرفته است. کاتوزیان در باره آثارش که به دلیل کثرث شمارشان را به خاطر ندارد می ‏گوید: “ عشق من ایران و آئین ها و سنت های این سرزمین کهن است. تاریخ حفظ استقلال این سرزمین را ‏سعی کرده ام عاشقانه بر بوم های نقاشی روایت کنم”.‏

در مورد آثار این هنرمند نامدار معاصر نقاشی ایران همچنین گفته می شود که سال 1352 آثار وی به عنوان ‏آثاری از اولین هنرمند نقاش ایران در کنار آثار نقاشی هنرمند نقاش نامدار قبل از وی یعنی استاد کمال المک ‏در مجلس شورای ملی به معرض نمایش درآمده است.‏

مرحوم کاتوزیان در طول حیات هنری خود بسیاری از آثار خود را در پنج نمایشگاه در امریکا، دو نمایشگاه ‏در فرانسه، یک نمایشگاه در بریتانیا، 28 نمایشگاه در تهران و 9 نمایشگاه در آبادان به نمایش گذاشته است. ‏این گزارشات می افزایند:” برخی از آثار و طراحی های این نقاش نامدار در موزه های استان قدس رضوی، ‏موزه بوداپست، موزه سلطنتی اروپا و جاهای دیگر به یادگار مانده اند.” ‏

خبرگزاری ایرنا در خصوص فعالیت های هنری مرحوم عباس کاتوزیان می نویسد:” مرحوم کاتوزیان فعالیت ‏هنری خود در عرصه نقاشی را در شرایطی که جامعه هنری ایران به دنبال آخرین شیوه های مدرنیستی ‏غرب بود، با اصرار بر ادامه استمرار دستاوردهای کمال الملک و تکیه بر شیوه های ناتورالیستی آغاز کرد.“‏

این خبرگزاری همچنین می نویسد که یکی از معروفترین اثر هنری این نقاش هنرمند، تابلوی نقاشی ‏‏”دخترکرد” است که این تصویر به شکل تابلو فرش در منزل بسیاری از ایرانیان نگهداری می شود.‏

abbaskatozian3.jpg

اما خبرگزاری ایسنا در گزارشی متفاوت تر در خصوص فعالیت های هنری مرحوم کاتوزیان و سبک نقاشی ‏های وی می نویسد:” عباس کاتوزیان که زمینه نقاشی رئال و فیگوراتیو شهره است و در آخرین نمایشگاه وی ‏آثار را عرضه می کند که حکایت از عدم پایبندی وی به سبک های متداول نقاشی است به شکلی که مرحوم ‏کاتوزیان خود می گوید: به سبک خاصی قائل نیستم. این سوژه و انگیزه نقاشی است که شکل اثر را تعین می ‏کند.“‏

در ادامه این گزارش آمده است‏‎ ‎‏”تنوع موضوعی تابلوهایی که عباس کاتوزیان با خود به فرهنگسرای نیاوران ‏آورده است بسیار چشم گیر است. علاوه بر پرتره ها که شمارشان بیش از دیگر آثار است و در میان آنها ‏حضرت موسی، زرتشت، شهریار و … دیده می شوند، آثار بدیع و تاثیرگذاری عرضه می شود که از ‏همدردی استاد نقاش با اقشار ضعیف جامعه حکایت می کند. اعتیاد، فقر و …. دستمایه خلق آثاری شده اند که ‏کمتر از سوی وی در نمایشگاه ها عرضه شده است. در این نمایشگاه همچنین تابلوهایی حماسی از دلاوری ‏های مردان و زنان این سرزمین نیز ارئه خواهد شد.“‏

گفتنی ست که از مرحوم استاد عباس کاتوزیان بیش از ششصد اثر از طراحی ها و نقاشی های وی به سبک ‏ها مختلف به یادگارمانده است. در نمایشگاهی که هم اکنون از آثار نقاشی وی در فرهنگسرای نیاوران در ‏تهران برپا است، بعضی از آثار برای اولین بار به معرض تماشای علاقمندان به هنر نقاشی معاصر ایران ‏درآمده اند. ‏

‏ ‏