معرفی کتاب جنبش‌های اجتماعی (پدیدآیی، فراز و فرود)
نوشته‌ی جف گودوین و جیمز جسبر / ترجمه‌ی سعید مدنی قهفرخی
جنبش‌ها چگونه زاده می‌شوند، به حیات خود ادامه می‌دهند و می‌میرند؟ این سوالی است که دکتر «سعید مدنی» پژوهشگر مسائل اجتماعی و فعال ملی- مذهبی تلاش کرده در کتاب جدید خود «جنبش‌های اجتماعی (پدیدآیی، فراز و فرود)» به آن پاسخ دهد. کتاب که اخیرا توسط نشر بازتاب منتشر شده بر خلاف معمول شامل مقدمه‌ای 60 صفحه‌ای است که حدود نیمی از متن کتاب را به خود اختصاص داده، نیم دیگر کتاب نیز ترجمه‌ای است از کتاب «The Social Movement Reader» تالیف جف گود و جیمز جاسپر.
نویسنده مقدمه که علاوه بر پژوهشگری در حوزه مسائل اجتماعی، فعال سیاسی- اجتماعی نیز می‌باشد و در سال‌های پیش و پس از انقلاب به عنوان تلاشگری در حرکت‌های دانشجویی و جنبش های دموکراتیک به ویژه جنبش سبز شناخته شده است، در مقدمه سعی کرده جمع‌بندی نسبتا مبسوطی از فعالیت و مطالعه درباره جنبش‌های اجتماعی و تلاش برای تحقق عدالت و آزادی ارائه دهد. او در پارگراف‌های اول کتاب و به نقل از آنتونیو نگری دیدگاه خود را نسبت به مبارزه سیاسی و دموکراسی سازی این‌گونه توضیح می‌دهد: «مقاومت امری جاودانه، پایدار و مستمر در جوامع است که متناسب با شرایط تاریخی هر جامعه در اشکال متفاوتی پدیدار می‌شود. لذا نیروهای متمایل یا عامل تغیر دایما باید این اشکال مقاومت را بازیابی و حتی بازتولید کنند. این مساله به خصوص در جوامع در حال گذار مثل ایران که امواج تغییرت اجتماعی همچون سونامی غیرقابل کنترلی سراسر جامعه را در بر گرفته، ضرورتی اجتناب ناپذیر است.»
دکتر مدنی در ادامه هدف خود از تدوین کتاب را این چنین منعکس می‌کند: «کتاب حاضر تلاش کرده تا به چند سوال مهم و اساسی و راهبردی درباره جنبش‌های اجتماعی پاسخ دهد و به بخش کوچکی از نیاز علاقه‌مندان و پژوهشگران در زمینه مورد بحث پاسخ دهد.»
در مقدمه کتاب که می توان آن را به عنوان کتابی مستقل نیز مورد نظر قرار داد، خواننده با روند تحول دیدگاه‌ها نسبت به جنبش‌های اجتماعی آشنا می‌شود و پس از آن ارزیابی منتقدانه دکتر مدنی را از نگاه و درک نیروهای سیاسی ایران نسبت به تحولات جامعه ایران بخواند.
مفهوم و تعریف جنبش اجتماعی و فرآیند تحول آن، مروری مختصر بر برخی جنبش های معاصر از جنبش‌های حقوق مدنی آفریقای جنوبی تا جنبش همبستگی لهستان، بررسی رابطه بحران‌های ساختاری نظام‌های سیاسی و پدیدآیی جنبش های اجتماعی از مسائلی هستند که در مقدمه مورد بحث قرار گرفته‌اند. نویسنده مقدمه در ادامه تلاش کرده تا مرزهای جنبش های قدیم و جدید را روشن کند و به همین دلیل بر رویکرد عقلانی کنش‌های جمعی جدید تاکید ویژه کرده است. سرمایه اجتماعی جنبش های اجتماعی نیز از مباحث مهم در مقدمه محسوب می شود که کمتر در منابع در این خصوص مطرح شده است. دکتر مدنی که سال‌ها در زمینه سرمایه اجتماعی مطالعه و در چند پژوهش میدانی در این خصوص مشارکت جدی داشته تلاش کرده تا این پدیده را در متن جنبش‌های اجتماعی و با نیم نگاهی به جنبش سبز تبیین کند و توضیح دهد. اعتماد نیروهای اجتماعی و سیاسی در متن جنبش های اجتماعی و درجه دوری و نزدیکی آنها به یکدیگر موضوعی بوده تا ذیل بحث درباره شبکه‌های اجتماعی مورد بحث قرار گیرد. دکتر مدنی در این بخش تلاش کرده تا نقش و اهمیت شبکه‌های اجتماعی و راز ماندگاری آنها در جریان سرکوب اجتماعی را توضیح دهد.
بخش دوم کتاب جنبش های اجتماعی منتخبی است از کتاب گودوین و جاسپر در این زمینه که در آن تلاش شده به 9 سوال مهم درباره پدیدآیی، فراز و فرود جنبش‌های اجتماعی پاسخ داده شود:
جنبش های اجتماعی کی و چرا ظهور می‌کنند؟
چه کسانی به عضویت جنبش درآمده یا حامی آن می‌شوند؟
چه کسانی در جنبش می‌مانند و چه کسانی می‌روند؟
مشارکت کنندگان چه فکر و احساسی دارند؟
چگونه جنبش‌ها سازماندهی می‌شوند؟
جنبش‌ها چه می‌کنند؟
چگونه دولت و رسانه ها جنبش را تحت تاثیر قرار می‌دهند؟
چرا جنبش‌ها افول می‌کنند؟
جنبش‌ها چه دستاوردهایی برای جامعه به ارمغان می‌آورند؟
در بخش پایانی کتاب برخی واژه‌ها و مفاهیم مهم تعریف شده‌اند.
مطالعه این کتاب به همه فعالان سیاسی، اجتماعی به خصوص آنها که دل در گرو ایران سبز و جنبش دموکراسی خواهی امروز آن دارند توصیه می‌شود.
کتاب «جنبش‌های اجتماعی؛ پدیدآیی، فراز و فرود» را نشر بازتاب منتشر کرده و در کتابفروشی‌های مقابل دانشگاه تهران در دسترس همگان قرار دارد.
دکتر سعید مدنی نویسنده و مترجم کتاب در پی حوادث سال ۱۳۸۸ و به اتهام حضور و فعالیت در جنبش سبز در سال ۱۳۹۰ بازداشت و با وجود محکومیت قبلی سه سال و نیم زندان و ۱۰ سال محرومیت اجتماعی مجددا در دادگاه انقلاب اسلامی به شش سال زندان و دو سال تبعید به بندر عباس محکوم شد و هم‌اکنون پنجمین سال از ۹ سال محکومیت خود را در زندان رجایی‌شهر سپری می‌کند.
