استفان بوسار
گروه شش کشور و ایران روز پنج شنبه مذاکرات هسته ای را در مقر سازمان ملل و در دفتر اتحادیه اروپا در نیویورک از سر خواهند گرفت. گفته می شود برنامه هسته ای ایران از ماهیت نظامی برخوردار است. انتخاب نیویورک برای این منظور چندان هم بی اهمیت نیست. این شهر طی روزهای آینده پذیرای نزدیک به ۱۴۰ تن از رؤسای ممالک سراسر جهان در چارچوب برگزاری شصت و نهمین مجمع عمومی سازمان ملل خواهد بود.
اگر در گذشته شاهد آن بودیم که طرفین مذاکرات ژنو و وین بسیار ملاحظه کارانه رفتار می کردند، ولی امروز دیگر از اتخاذ یک موضع روشن و شفاف، که می تواند در نوع خود بی سابقه باشد، ابایی ندارند. دراین راستا، نیویورک به عنوان یک شهر نمادین محسوب می شود، چرا که طلسم روابط ایران و آمریکا، پس از تماس تلفنی اوباما و روحانی در سپتامبر ۲۰۱۳، در این شهر شکسته شد. این رویداد شرایط را برای رسیدن به توافق مقدماتی ژنو مهیا ساخت. با ظهور یک طرح عمل مشترک، تأثیرات تحریم های اعمال شده علیه ایران کمی کاهش یافت. در عوض، تهران غنی سازی اورانیوم را در ۵ درصد متوقف و ذخایر اورانیوم غنی شده به میزان ۲۰ درصد را رقیق کرد.
شرایط خاص
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران و رییس هیأت ایرانی، که روز سه شنبه وارد نیویوک شده، دیدارهای خود را از روز چهارشنبه آغاز خواهد کرد: دیدار و صرف ناهار با کاترین اشتون، رییس دیپلماسی اتحادیه اروپا و انجام دیدارهای دوجانبه مختلف با نمایندگان گروه شش کشور.
این قرار ملاقات در نیویورک از ریسک بالایی نیز برخوردار است. وضعیت بین المللی شرایطی بسیار خاصی را رقم زده. طی روزهای اخیر، مسؤولان ایرانی و آمریکایی مسأله همکاری احتمالی برای مبارزه علیه دولت اسلامی را یک در میان تأیید یا تکذیب کرده اند. به علاوه، آژانس بین المللی انرژی اتمی روز دوشنبه به مقامات ایرانی اخطار داد که شفاف تر عمل کنند. تهران هنوز پاسخ درستی به خواسته های آژانس درخصوص تحقیقات اش در زمینه چاشنی هایی که می تواند برای ساخت بمب اتمی مورد استفاده قرار گیرد، نداده. و همچنین اطلاعات روشنی از تحقیقاتی که ممکن است برای محاسبه قدرت انفجار یک بمب اتمی انجام شود ارائه نکرده است.
حق غنی سازی
موانع برای رسیدن به یک توافق جامع از هم اکنون تا تاریخ ۲۴ نوامبر کم نیستند. اولین مانع به مسأله غنی سازی اورانیوم مربوط می شود. مذاکره کنندگان شش قدرت جهانی، و به ویژه غربی ها، از ایران خواسته اند که توان غنی سازی خود را کاهش دهد، درحالی که تهران می خواهد آن را تا یک حد “صنعتی” توسعه دهد. بی شک از این مهلکه به آسانی نمی توان عبور کرد. کشورهای غربی بیم آن دارند که جمهوری اسلامی با حفظ چنین توانی [بیش از ۱۹ هزار سانتریفوژ] بتواند به آسانی به ساخت بمب اتمی مبادرت ورزد. ازسوی دیگر، تهران نیز به عنوان امضاء کننده پیمان منع گسترش اتمی، براین اعتقاد است که حق غنی سازی اورانیوم برای مصارف صلح آمیز را دارد. احتمال لغو تدریجی تحریم های اعمال شده علیه ایران نیز به مانند مدت توافق حائزاهمیت می باشد. از نظر آمریکایی ها، این توافق باید حداقل به مدت ۱۰ سال به طول انجامد. ولی از نظر مسؤولان ایرانی، این مدت باید بسیار کوتاه تر باشد. پیشروی در مذاکرات وابسته به یک عامل اساسی است: اطمینان.
آیا در صورت عدم دستیابی به یک توافق تا تاریخ ۲۴ نوامبر، شرایط بحران آمیز خواهد شد؟ بسیاری از ناظران بر این باورند و این باور تا حدی قوی است که از هشت سال پیش تاکنون قدرت های مذاکره کننده در تلاش اند تا این مسأله را فیصله دهند. ولی این تلاش ها تاکنون بیهوده بوده. از این پس، حسن روحانی، شخصیت عملگرا، امیدی برای حل و فصل کردن پرونده اتمی ایران به شمار می رود تا بدین ترتیب اقتصاد این کشور نیز از این تنگنا رها شود.
منبع: لوتان، ۱۷ سپتامبر
