البرز محمودی
رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس اعلام کرد که آموزش و پرورش با کسری بودجه ای معادل 2 هزار میلیارد تومان مواجه است. این موضوع از آن جهت اهمیت می یابد که به طور معمول هر ساله 94 درصد بودجه این وزارتخانه صرف پرداخت حقوق و مزایای پرسنل آن می شود و حال که وزارتخانه آموزش و پرورش با کسری بودجه مواجه است، عملا فشار آن، به ویژه در آستانه شب عید، بر کارمندان و خانواده های آنان در سراسر ایران وارد می شود.
علی عباسپور تهرانی دیروز با تایید کمبود بودجه اموزش و پرورش اظهار داشت: “چنانچه سرپرست آموزش و پرورش از میزان دقیق کسری اعتبار این وزارتخانه مطلع است جای تعجب است که چرا دولت را مجاب نکرده که در لایحه بودجه سال آینده کسری برطرف شود. تعجب می کنم از اینکه اگر علی احمدی از میزان دقیق کسری اعتبارات مطلع است پش چرا برای رفع آن دولت را مجاب نکرده که مبلغ مورد نظر را پرداخت کند.“
راه حل مجلس برای جبران کسری
کسری بودجه، ظاهرا فقط در وزارت آموزش و پرورش مطرح نیست، بلکه وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری و همچنین بهداشت درمان و آموزش پزشکی نیز با همین مشکل مواجه هستند. برای حل بخشی از این مشکلات، هفته پیش نمایندگان مجلس هفتم با دو فوریت طرح “تامین کسری اعتبار آموزش و سلامت” موافقت کردند.
نمایندگان دو فوریت طرحی را تصویب کردند که در صورت تصویب نهایی، دولت موظف است با استفاده از جابجایی در اعتبارات بودجه سال 86 نسبت به تامین کسری اعتبارات آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فن آوری بهداشت درمان و آموزش پزشکی اقدام نماید.
طراحان این طرح در مقدمه توجیهی آن آورده اند: “با توجه به اینکه در سال 1386 به تایید کارشناسان معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور، آموزش و پرورش با 2100 میلیارد تومان و آموزش عالی 276 میلیارد تومان و دانشگاه های علوم پزشکی با 16 میلیارد تومان و بخش سلامت با 380 میلیارد تومان کسری رو برو است و نظر به اینکه به عنوان مثال در قانون اصلاح بودجه سال 1386 از 2100 میلیارد تومان کسری آموزش و پرورش تنها 1100 میلیارد تومان قرار است پرداخت شود و 1000 میلیارد تومان کسری مشخص نیست و قطعا پاره ای از پرداخت های معلمان به تعویق می افتد و نظر به نامناسب بودن اوضاع دانشگاه های پزشکی و غیر پزشکی و بخش سلامت و نزدیک بودن پایان سال و لزوم پرداخت ها طرح دو فوریتی تقدیم مجلس می شود.“
با اینکه در این طرح مجلس راهکارهایی برای کم شدن کسری بودجه وزارت خانه ها و از جمله آموزش و پرورش ارایه داده اما کارشناسان در این مورد خوشبین نیستند. چنانکه “عباسپور”، در خصوص اقدامات مجلس برای رفع مشکل اعتبار آموزش و پرورش، می گوید:“ما تلاش خود را در این زمینه انجام می دهیم اما دو هزار و 200 میلیون تومان جابجایی اعتبار، رقم بالا و کار مشکلی است و پرداخت آن از اعتبارات عمومی غیر ممکن است ضمن اینکه دولت نیز موافق این امر نیست بنابراین باید از اعتبارات دیگر این مبلغ کسر شود. ضمن اینکه دولت مکرر اعلام می کند که وزارت آموزش و پرورش بیش از آنچه در لایحه بودجه آمده، به اعتبار دیگری نیاز ندارد. اما آنچه بررسی های ما نشان می دهد وجود حداقل هزار میلیارد تومان کسری اعتبار در لایحه بودجه است که امیدوار بودیم سرپرست آموزش و پرورش نظر خود را به دولت در این خصوص اعمال می کرد تا مشکل رفع شود.“
در بودجه سال آینده که دولت به مجلس برده است مجموع کسری اعتبار وزارت آموزش و پرورش در سال آینده هزار میلیارد تومان است و دولت از مجلس خواسته که برای جبران این مقدار از کسری راه کاری بیندیشد. این درحالی است که به نظر کارشناسان دولت کسری بودجه آموزش و پرورش در سالجاری را در محاسبات خود حساب نکرده است که با در نظر گرفتن یک هزار میلیارد تومان کسری از سال 86، کسری این وزارتخانه به رقم 2 هزار میلیارد تومان می رسد.
رشد تصاعدی کسری بودجه
در سالهای اخیر همواره آموزش و پرورش با کسری بودجه مواجه بوده است. به طوری که از سال هشتاد دو تا کنون این کسری به شکلی تصاعدی رشد داشته است و هر سال علاوه بر افزایش، رقمی را به عنوان کسری برجای مانده از سال جاری، بر کسری بودجه آموزش و پرورش سال بعد تحمیل کرده است. رقم کسری بودجه در ابتدای کار دولت احمدی نژاد از رقم 4⁄5 در سال بعد به رقم 3⁄6 در سال 85 رسید. در سالجاری این رقم به 6⁄8 رسید ه است و پیش بینی می شود کسری بودجه در سال بعد نیز افزایش یابد.
بنابر نظر صاحبنظران مسایل اقتصادی، آموزش و پرورش هرساله یک سوم حقوق پرسنل خود را بدهکار است. در ده سال گذشته این وزارتخانه هر ساله به طور میانگین کسری بودجه ای معادل رقم 32⁄7 درصد داشته است. این کسری بودجه از آن جهت اهمیت دارد که دستگاه های دیگر وقتی با کسری بودجه مواجه می شوند با صرفه جویی در هزینه های عمرانی و غیره، سعی می کنند کسری بودجه را کاهش دهند اما آموزش و پرورش از جمله دستگاه هایی است که جز شش درصد بودجه آن که صرف عمرانی و نوآوری و غیره می شود، باقی بودجه یعنی 94 درصد صرف پرداخت حقوق به معلمان و سایر پرسنل این وزارتخانه می شود.
این در حالی است که هرگونه کمبود بودجه در دستگاه آموزش و پرورش بر حقوق دریافتی فرهنگیان و معلمان تاثیر دارد. این کمبود بودجه در حال حاضر و در آستانه شب عید، می تواند بیش از پیش بر اقشار متوسط جامعه تاثیر داشته باشد. بحث حقوق معلمان تنها به مطالبات معوقه و دو ماه پاداش ختم نمی‌شود و طرح ارتقای شغلی که در حقوق معلمان افزایش چشمگیری را به وجود می‌آورد، از جمله دیگر دغدغه های مهم معلمان است.
تعداد زیادی از معلمان نمی‌توانند از مزایای طرح ارتقای شغلی استفاده کنند و این طرح باعث شده است که تنها میان تعدادی از معلمان تفاوت‌های بسیاری از نظر اخذ حقوق وجود داشته باشد که به عقیده کارشناسان آموزش و پرورش رقابتی ناسالم را در این قشر پدید می‌آورد. این کارشناسان تاکید دارند آموزش و پرورش با داشتن بیش از یک میلیون فرهنگی به عنوان پرسنل خود، باید ساماندهی مناسبی را برای حقوق و مزایای کارکنان خود فراهم کند تا دغدغه معیشت مانع از تدریس مناسب و صحیح دانش‌آموزان نشود.
در سالهای اخیر معلمان در واکنش به عدم رسیدگی به مشکلات خود تجمعاتی داشته اند که همواره با واکنش شدید نهادهای امنیتی همراه بوده است.