فرح استوکمن
مقامات آمریکایی این را نشانه ای خوب دیدند: دولت ایران در ماه اکتبر به وبلاگ نویس های ایرانی اجازه داد تا به آمریکا سفر کنند و درباره انتخابات ریاست جمهوری بنویسند. اما در لحظه ای که وبلاگ نویس ها قصد سوار شدن به هواپیما را داشتند، ماموران امنیتی ایران تصمیمشان عوض شد و گذرنامه های آنها را توقیف کردند.
فریبا پژوه، 28 ساله، وبلاگ نویسی که قرار بود سه هفته به آمریکا برود و از روزنامه ها و دانشگاه ها، از جمله دانشگاه هاروارد، بازدید بکند، می گوید:« مثل یک رویا بود».
بر هم خوردن ناگهانی سفر، تصویرگر نزاع ها در درون حکومت ایران است که نمی داند چگونه باید با دولت جدید برخورد کند. گروهی ترجیح می دهند که گفتگو با آمریکا را بیشتر کنند و گروهی دیگر که واضح است که از قدرت بیشتری برخوردارند، به ایجاد این رابطه مخالف اند.
اما لغو شدن سفر این بلاگر نشان می دهد که اینترنت نقش مهمی دارد و در ایجاد رابطه بین ایران و آمریکا تاثیر گذار است ، اگرچه دو دولت درباره این موضوع که آیا می خواهند رابطه شان را از سر بگیرند یا نه بین خودشان درگیر مجادله هستند.
بعد از گذشت سه دهه از زمانی که آمریکا رابطه اش را با ایران قطع کرد، ایمیل ها و وبلاگ ها مجرای مهمی برای ارتباط دو کشور بودند و حتی عرصه ای بودند برای تبادل نظر بین مقامات و افراد عادی دو کشور.
گلی عامری، معاون آموزشی وزارت امورخارجه آمریکا، اوایل سال جاری با اشاره به تلاش برای ایجاد ارتباط با ایرانیان طبقه متوسط به کنگره آمریکا گفت:« اینترنت مهم ترین دوست ماست».
ایران با داشتن در حدود 60 هزار وبلاگ به زبان فارسی، مهم ترین کشور در جهان است که از کل خاورمیانه جلوتر است. در سال 2006 و 2007، رئیس جمهور احمدی نژاد با توجه به اینکه دولت بوش به او بی اعتنایی کرد و رسانه های آمریکایی او را خطرناک توصیف کردند، با استفاده از وبلاگش مردم آمریکا را مخاطب خود قرار داد.
او در سال 2006 نوشت:« مردم شریف آمریکا، بعید می دانم شما راضی باشید سالانه دهها میلیارد دلار از خزانه شما صرف این لشکر کشی شود». طبق آنچه در وبلاگ نوشته شده است، بعضی از آمریکایی ها جواب های تندی به او داده اند.
یکی ازآنها که خودش را نیکلاس از آمریکا معرفی کرده، نوشته است:« شما یکی از احمق ترین رئیس جمهور ها هستید! من مطمئنم که نیمی از نظرات درج شده در این وبلاگ تقلبی است و فقط برای تبلیغات نوشته شده است».
سال گذشته، وزارت امور خارجه آمریکا به منظور بحث با مقامات ایرانی و مردم ایران در فضای وبلاگی، یک تیم فارسی نویس تشکیل داد. در این فضا، نمایندگانی از دو کشور درباره مسائلی مثل برنامه های هسته ای، گفتگو کردند.
مقامات آمریکایی که ایجاد هر نوع ارتباط رسمی با مقامات ایران برایشان ممنوع شده است، به نظر می رسد که مواجه شان را به فضای مجازی برده اند، یکی از مقامات ایرانی علی اکبر جوانفکر، مشاور رسانه ای احمدی نژاد بود.
جوانفکر می نویسد:« سیاست هوشمندانه دولت ایران باعث قوی شدن پایه های اقتصادی ایران شده است. دشمنان ایران توانایی و شعور درک این موضوع را ندارند».
تیم آمریکایی در پاسخ نوشته است:« اگر منظور از پایه های قوی اقتصاد ایران دوبرابر شدن نرخ بیکاری، تورم بالا، و جیره بندی سوخت است آن موقع حق با شماست که بگویید دیدن و درک این موضوع برای ما دشوار است».
در خارج از قلمرو مقامات رسمی اما، بسیاری از ایرانیان و آمریکایی ها داستان خودشان را دارند و از طریق چت روم ها و سایت های دوستیابی و سایت هایی مثل فیس بوک و یو تیوب، با یکدیگر ارتباط دارند.
فرهاد قربانی، فرهاد قربانی 24 خبرنگار ایرپانا، خبرگزاری دولتی کانون دانش آموزی در اینترنت به دنبال کسی می گشت که قالب ویولون بسازد. وقتی این شخص را در آمریکا پیدا کرد، معلمش به او کمک کرد تا به انگلیسی برایش پیامی بگذارد و با وجود تحریم آمریکا، این شخص قالب را برایش فرستاد. او می گوید:« مردم ایران با مردم آمریکا از طریق اینترنت در ارتباط هستند. ما می توانیم چت کنیم. بدون درنظر گرفتن سیاست سیاستمداران ما می خواهیم با آمریکا ارتباط فرهنگی داشته باشیم».
دولت بوش با توجه به رواج چنین احساساتی اخیرا تصمیم گرفت که دفتر سیاسی برای صدور ویزا در تهران باز کند که اولین حضور رسمی آمریکا در ایران بعد از سال 1979 بود. اما کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه آمریکا هفته گذشته گفت که دولت آمریکا فرصت چنین کاری را ندارد و تصمیم گیری در این مورد را به دولت اوباما واگذار می کند.
مقامات ایرانی هم به نوبه خود در مورد قبول چنین پیشنهادی به دو دسته تقسیم شده اند. یکی از دلایل مخالفان این مسئله این است که معتقدند تشکیل صف های طولانی برای درخواست ویزا، باعث آبروریزی می شود. اما عده ای هم برای ایجاد رابطه بهتر با آمریکا، فشار می آورند.
به همین دلیل زمانی که ان جی او گزارش دهی درباره جنگ و صلح که در واشنگتن و لندن دفتر دارد پیشنهاد کرد که دفتری در تهران برای معرفی وبلاگ نویسان ایجاد شود، وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی موافقت کرد.
زمانی این موسسه پیسنهاد کرد که عده ای از وبلاگ نویس ها به آمریکا بروند تا انتخابات این کشور را که برای افراد زیادی در ایران جالب است، پوشش بدهند، وزارت ارشاد قول همکاری داد و فقط با سفر دو نفر از این وبلاگ نویس ها مخالفت کرد.
ساعت چهار صبح 15 اکتبر، ده وبلاگ نویس به فرودگاه تهران رفتند تا به نیویورک پرواز کنند. اما به محض اینکه قصد سوار شدن به هواپیما را داشتند، یک مقام امنیتی به آنها گفت که کناری بیایستند و چمدان هایشان را ضبط کرد.
پژوه گفت:« هیچ توضیحی به ما داده نشد». در هفته های بعد از این واقعه هفت نفر از این ده وبلاگ نویس توسط ماموران اطلاعاتی ساعت ها بازجویی شده اند. هنوز گذرنامه های این افراد را پس نداده اند.
محمد رضا صفار هرندی، وزیر ارشاد و فرهنگ اسلامی، جزئیات علت لغو سفر وبلاگ نویسان را توضیح نداده است. او در خالیکه از طریق مترجم صحبت می کرد، قبل از اینکه آمریکا را در کورد بدرفتاری هایش با خبرنگاران ایرانی به باد انتقاد بگیرد، گفت:« من اطلاع دقیقی از موضوع ندارم! اجازه بدهید بررسی بکنم. ما همیشه شاهد بدرفتاری طرف دیگر بوده ایم».
تریتا پارسی، تحلیلگر سیاسی در واشنگتن که اطلاع بهتری از ایران دارد، معتقد است:« شما با یک نظام سیاسی مواجه هستید که در بعضی از جهات با خودش در جنگ است که در نتیجه چنین اتفاق هایی می افتد. هم ایران و هم آمریکا در حال حاضر با چنین مشکلی روبرو هستند».
منبع: اینترنشنال هرالد تریبون 3 دسامبر