تنها ۲۷ روز به پایان ضرب الاجل سوم آذر برای رسیدن به توافق جامع اتمی مانده و بیم ها و امیدها مبنی بر اینکه آیا تهران و قدرت های جهانی می توانند در این مدت کوتاه بر سر اختلافاتی که برخی از آن ها بنیادین هستند به همگرایی برسند همچنان ادامه دارد.
حسن روحانی ، رئیس دولت یازدهم ، البته در اردوگاه کسانی قرار دارد که تصور می کنند امکان دستیابی به توافق نهایی در این مدت کوتاه وجود دارد. وی که دیروز میزبان اودیسه نورهیم ، سفیر نروژ در تهران بود به “گام های مثبت” جمهوری اسلامی در برنامه اتمی نظام اشاره کرد تا توپ را در زمین گروه ۱+۵ بیندازد و خاطرنشان کند: “اگر طرف‌های مذاکره‌کننده نیز از اراده سیاسی لازم در این زمینه برخوردار باشند، در ظرف یکماه آینده دستیابی به توافق جامع امکان‌پذیر است.”
نروژ از اعضای اتحادیه اروپا است؛ اتحادیه ای که دارای ۳ عضو در گروه ابر قدرت های جهان است و تهران امیدوار است اروپایی ها بتوانند طوری در مذاکرات بازی کنند که احتمال دست یابی به توافق را بالا ببرد. از همین رو ، روحانی به خانم نورهیم گفته است :” تلاش برای دستیابی به توافق نهایی و راهبرد برد ـ– برد موجب خواهد شد تا روابط ما با همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا از جمله نروژ هر چه بیشتر گسترش پیدا کند.”
گمانه زنی ها در خصوص احتمال تمدید مذاکرات پس از سوم آذر زمانی جدی تر شد که روزنامه لس آنجلس تایمز با انتشار گزارشی به نقل از منابع غربی خبر داد که همچنان دستیابی به توافق تا ۲۴ نوامبر (۳ آذر) امکان پذیر اما احتمال آن کم است و غربی ها می‌خواهند با تمدید مذاکرات مانع از فروپاشی گفت‌وگوها شوند.
ناظران می گویند گرچه دولت ها در تهران و واشنگتن اولویت اصلی شان رسیدن به توافق ظرف یک ماه آتی است اما به نظر نمی آید مشکلی با تمدید مذاکرات در صورت به نتیجه رسیدن گفتگو ها تا ۳ آذر داشته باشند. با این حال آن ها می گویند ممکن است جمهوری خواهان در کنگره ایالات متحده به این موضوع واکنش نشان دهند ، آن را بخشی از سیاست “خرید زمان” نظام معرفی کنند و در جستجوی تشدید فشار ها بر تهران برآیند.
در همین ارتباط سایت رجانیوز ، نزدیک به جبهه پایداری، با انتشار گزارشی تمدید مذاکرات را خواسته کاخ سفید توصیف کرده و به آن واکنش نشان داده است: “رجانیوز ۱۹ مهر سال جاری و پیش از آغاز مذاکرات وین ۷ با بررسی جو مذاکرات ایران و ۱+۵ و با تاکید بر اینکه تمدید مذاکرات در وضعیت فعلی به نفع آمریکا و به ضرر ایران است از اراده کاخ سفید برای ادامه پیدا کردن عمر توافق ژنو گزارش داده بود. در آن گزارش تاکید شده بود که با توجه به سیاست آمریکا برای ادامه یافتن توافق ژنو این توافق بار دیگر تمدید خواهد شد.”
رجانیوز که در کنار رسانه های تندرویی چون کیهان و وطن امروز ، در صف مقدم مخالفت با دیپلماسی هسته ای دولت روحانی قرار دارد استدلال خود در مورد علاقه واشنگتن به تمدید مذاکرات را چنین بیان کرده است: “کشورهای غربی در ازای تمدید توافق ژنو که بالنفسه یک موضوع زیان آور برای ایران است امتیازاتی را نیز از ایران دریافت می کنند چرا که همانگونه که گفته شد آنان می دانند تیم مذاکره کننده فعلی نیاز به توافق دارد و این احساس نیاز در نهایت منشا امتیاز گیری بیشتر از ایران می شود. توافق وین نیز موید این گزاره برای غربی ها بوده است.”
خبرگزاری تسنیم –ـ نزدیک به سپاه ـ– نیز منتقد سیاست های کاخ سفید در قبال مذاکرات هسته ای است ، اما بر خلاف رجانیوز نوشته تمدید مذاکرات دلخواه واشنگتن نیست: “آمریکایی‌ها به این نکته دقت دارند که عدم تحقق توافق جامع ظرف مدت یکماه آتی، به نگران سازی افکار عمومی منجر خواهد شد.”
از سوی دیگر علی بیگدلی کارشناس روابط بین الملل در مصاحبه ای با سایت فرارو ابراز امیدواری کرده دو طرف بتوانند در تاریخ ۳ آذر به توافق دست پیدا کنند و آن را موکول به آینده نکنند. این استاد دانشگاه معتقد است: “بهترین زمان رسیدن به توافق همین زمان است و برای دو طرف در این مرحله رسیدن به توافق بسیار آسان تر است تا اینکه بخواهند وقفه ای ایجاد کنند و با تمدید مذاکرات مثلا رسیدن به توافق را به یکسال دیگر موکول کنند چرا که گذشت زمان می تواند منجر به از بین رفتن تمرکز دو طرف از دو موضوع اختلافی و اضافه شدن اختلافات تازه شود که همین امر عملا تمام دستاوردهای یک سال گذشته را نیز از بین می برد.”
بیگدلی همچنین از دیپلمات های جمهوری اسلامی خواسته سرنوشت توافق را به برداشته شدن تمامی تحریم ها گره نزنندزیرا: “رسیدن به توافق جامع و نهایی ارزشمند تر از لغو تمام تحریم ها پس از سوم آذر ماه است و پیشنهاد می کنم که مذاکره کنندگان ایران زیاد روی این موضوع تاکید نکنند چرا که تعلیق تحریم ها هم همان نتیجه ای را به دنبال خواهد داشت که لغو آن دارد.”
ظاهرا اشاره وی به اظهارات صریح این هفته عباس عراقچی ـ دست راست جواد ظریف ـ در مذاکرات هسته ای است که گفته توافق در صورتی دست یافتنی است که “تمامی تحریم‌ها” رفع و بر چیده شوند . عراقچی هشدار داده بود: “جمهوری اسلامی ایران باقی ماندن حتی یک تحریم را در چارچوب توافق جامع هسته‌ای نخواهد پذیرفت.”
در همین حال صادق خرازی، سفیر سابق جمهوری اسلامی در فرانسه که روابط فامیلی و نزدیکی با آیت الله خامنه ای و دوستی دیرینی نیز با جواد ظریف دارد در مصاحبه ای با خبرگزاری آنا به انتقاد از نیروهای تندروی داخلی پرداخته است که از روند مذاکرات هسته ای کنونی انتقاد می کنند. به اعتقاد مدیر سایت دیپلماسی ایرانی “انتقادهای آنها اصلا ارزشی ندارد چرا که رهبری بر تمامی جزئیات مذاکرات اشراف دارند و تمام جوانب مذاکره را با دقت رصد می کنند و در جریان تمامی مسائل هستند. آقای روحانی، رئیس جمهوری، نیز وقت و تلاش خود را برای حل مسائل هسته ای گذاشته است و تیم مذاکره کننده هسته ای نیز تیمی حرفه ای است که به تمامی مسائل اشراف کامل دارند.”
وی سپس به طور تلویحی از محمود احمدی نژاد، رئیس دولت نهم و دهم ، سعید جلیلی ـ مذاکره کننده ارشد نظام در دولت پیشین ـ و حامیان آن که در یک سال اخیر خود را “دلواپسان” معرفی کرده اند یاد کرده و پرسیده است: “نمی دانم اینها چرا امروز دلواپس شده اند، چرا قبلا و زمانی که قدرت داشتند، دلواپس نبودند. آن زمانی که قطعنامه پشت قطعنامه علیه ایران تصویب می شد اینها کجا بودند. تحریم پشت تحریم علیه ایران اعمال می شد، سکوت می کردند. آنها که قطعنامه ها را کاغذپاره می خواندند چرا آن زمان دلواپس نشدند.”
