با فرا رسیدن هفته بسیج٬ موج سخنان تمجیدآمیز از این نهاد نظامی٬ از سوی مسوولان جمهوری‌اسلامی آغاز شده و هم‌چنان ادامه دارد. این سخنان اما٬ روشن‌کننده بخشی از وظایفی است که این سازمان بر عهده دارد و تاکنون کمتر بیان شده و از اقدامات امنیتی تا حضور در اقتصاد را در بر می گیرد.
آیت‌الله خامنه‌ای٬ رهبر جمهوری‌اسلامی٬ ابتدای هفته جاری در دیدار با فرماندهان بسیج سراسر کشور٬ از این نیرو به عنوان “مظهر عظمت ملّت و نیروی کارآمد درونیِ کشور” نام برد و خطاب به آنها گفت: “برای دوستان نظام و انقلاب و کشور مایه‌ی خرسندی هستید، مایه‌ی امید و اعتمادید، و برای بدخواهان و دشمنان و کینه‌ورزان مایه‌ی بیم و هراس”.
سازمان بسیج مستضعفین - که با نام نیروی مقاومت بسیج هم شناخته می‌شود - در ۵ آذر ۱۳۵۸ به فرمان ایت‌الله خمینی تشکیل شد و زیر مجموعه سپاه پاسداران است. اعضای این نیرو براساس قانون مصوب مجلس٬ به سه دسته “بسیج عادی”، “بسیج فعال” و “بسیج ویژه” یا “پاسداران افتخاری” تقسیم می‌شوند.
براساس قانون برنامه چهارم توسعه بایستی هر سال ۴۰۰ میلیارد تومان برای بسیج در نظر گرفته شود که در سال اول برنامه یعنی سال ۱۳۸۴، ۱۷۳ میلیارد تومان و در سال ۸۵ نیز مجدداً ۱۷۳ میلیارد تومان در نظر گرفته شده‌است. به گفته فرمانده بسیج و نشریه صبح صادق ارگان دفتر سیاسی سپاه بودجه این نهاد در سال ۱۳۸۷، ۲۰۰٪ افزایش پیدا کرده و بصورت جداگانه از این بودجه، ۵۰ میلیارد تومان نیز برای کمک به بسیجیان بیکار در نظر گرفته شده‌است. در سال ۱۳۸۸ هم بر اساس اعلام نشریه برنامه ارگان معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهوری، بودجه بسیج ۴۵ میلیارد و ۲۳۸ میلیون تومان افزایش یافت. در سال ۱۳۸۳ به منظور تامین منابع مالی و ارزی و رفع سریع مشکلات درمانی و خدماتی توانبخشی جانبازان و ایثارگران انقلاب اسلامی و تهیه تجهیزات و امکانات مورد نیاز گردان‌های عاشورا و الزهرای بسیج معادل ۳۵۰ میلیون دلار از محل حساب ذخیره ارزی به بسیج اختصاص یافت.
بسیاری از نیروهای منتقد جمهوری‌اسلامی٬ از بسیج٬ به عنوان یکی از “بازوهای سرکوب” جمهوری‌اسلامی نام می‌برند. آنها به مواردی چون اعتراض دانشگاه در تیرماه ۷۸ و همچنین اعتراض به نتایج اعلام شده انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۸ اشاره می‌کنند که براساس گفته‌های برخی مسوولان نظامی٬ نیروهای بسیج در صحنه حاضر شدند و معترضان را سرکوب کردند. این نیرو همچنین از سال ۸۴ و از سوی مهدی کروبی به دخالت در انتخابات ریاست جمهوری متهم شد. اتهامی که در سال ۸۸ نیز از سوی مهدی کروبی و میرحسین موسوی تکرار شد.
وب‌سایت الف٬ متعلق به احمد توکلی٬ نماینده مجلس٬ در یادداشتی از بسیج به عنوان “شاه کلید گشودن دروازه های تمدن اسلامی” نام برده و نوشته است: “بسیج با عقبه چندین میلیونی می بایست تمامی ظرفیت های خود و کشور را با توجه به واقعیات موجود و شناخت دقیق کمبود ها و نقایص برای پیمودن مسیر باقی‌مانده تا رسیدن به آن قله‌های آرمانی فعال کند و با تدبیر و استقامت بر مشکلات مسیر غلبه کند و طبیعی است تا رسیدن به پیروزی نهایی، قطعاً چالش و مبارزه وجود خواهد داشت، بنابراین نظام اسلامی همواره نیازمند یک نیروی مدافعی که در حال آماده باش کامل باشد است و آن مدافع بی منت نیرویی جز بسیج نیست”.
خبرگزاری فارس نیز در گزارشی٬ سازمان بسیج را این‌گونه توصیف کرده است: “با گذشت اندکی بیش از سه دهه از عمر این نهاد انقلابی، بنا بر گفته رییس سازمان بسیج مستضعفین، یکی از مهمترین آرمانهای بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی نیز محقق شده و تعداد اعضای رسمی بسیج در کشور از مرز ۲۰ میلیون نفر گذشت”.
تیرماه گذشته٬ محمدرضا نقدی جانشین فرمانده کل سپاه در بسیج٬ در این زمینه گفته بود: “امسال تعداد بسیجیان از مرز ۲۰ میلیون نفر عبور خواهد کرد و اکنون باید خود را آماده تحقق بسیج دهها میلیونی کنیم”.
وی سال گذشته اما درباره تعداد اعضای بسیج چنین اظهارنظر کرده بود: “هم اکنون بیش از ۱۷ میلیون نفر نیروی بسیجی در کشور سازماندهی شده و در آستانه تحقق تشکیل بسیج ۲۰ میلیونی هستیم”.
بسیج و اعضای دولت
طی روزهای گذشته برخی مسوولان دولتی نیز در همایش‌هایی مربوط به هفته بسیج شرکت کرده و به تجلیل از این نهاد پرداخته‌اند. حسن روحانی٬ رییس‌جمهور٬ در جلسه هیات دولت٬ به مناسبت هفته بسیج٬ درباره این نیرو گفت: “بسیج و بسیجی بودن مفاهیمی محدود به زمان، نگرش و سلیقه خاص سیاسی نیست و هر مسلمان و ایرانی که به تقدم منافع و مصالح ملی، بر منافع و مصالح فردی و گروهی بیندیشد، بسیجی است… بسیج چپ و راست نداشته و مقید به جناح بندی های رایج سیاسی نیست؛ اگر بسیجی فراجناحی نباشد، باید در تعلق خود به تفکر و فرهنگ بسیجی تجدید نظر کند”.
روحانی در دیدار با مجمع نمایندگان آذربایجان شرقی٬هم پیرامون بسیج گفت: “بسیج از ابتدای پایه گذاری آن توسط امام(ره) تا به امروز بر اساس تفکری دینی و منافع ملی پایه ریزی شده و نقش بسزایی در دفاع از آرمان‌ها و اهداف ملی ایفا کرده است. تفکر بسیجی، ما را سریع‌تر به اهداف خود خواهد رساند”.
علاوه بر حسن روحانی٬ برخی از وزرا و اعضای دولت یازدهم نیز به تجلیل از نقش بسیج پرداخته‌اند. بیژن نامدار زنگنه٬ وزیر نفت٬ در این زمینه گفت: “نیروی انسانی خوبی که در بسیج وجود دارد می‌تواند در حوزه‌های مختلف اقتصادی به دولت کمک کند و این مسئله مدنظر دولت است”.
وی با اشاره به ایثار و فداکاری نیروهای بسیجی در سالهای دفاع مقدس گفت: “نیروهای بسیجی که از دل مردم بر آمده بودند در سالهای دفاع مقدس بدون هیچ چشم داشتی از این خاک دفاع کرده‌اند و این مسئله همواره در نظر مردم ما می ماند و بسیجیان در نزد آنها از ارج و قرب فراوانی برخوردارند. در شرایط مهم فعلی بسیج باید از انقلاب و ولایت پشتیبانی کند و به فکر خدمت به مردم باشد تا بتواند برای کشور ثمربخش‌تر شود”.
هم‌زمان حسین اشنا٬ مشاور حسن روحانی٬ نیز در سخنانی از بسیج به عنوان نیرویی نام برده که پس از جنگ “در هر دو عرصه فرهنگی و اقتصادی درخشش قابل توجهی داشته” و به همین دلیل “دولت از ظرفیت بسیج در زمینه‌های فرهنگی و اقتصادی استفاده می‌کند”.
اظهارنظر اعضای سپاه پاسداران
سپاه پاسداران٬ با صدور بیانیه‌ای٬ به مناسبت هفته بسیج٬ از این نیرو چنین یاد کرده است: “بسیج با برخورداری از ظرفیت‌ها و توانایی‌های بزرگ و شخصیت‌های نجیب، نخبه و برجسته در حوزه‌های مختلف توانسته است از آزمون‌های سخت صداقت و کارآمدی سربلند بیرون آمده و مایه عزت و عظمت کشور و ثبات و ابهت نظام اسلامی گردد”.
هم‌زمان یحیی صفوی٬ فرمانده سابق سپاه و مشاور رهبر جمهوری‌اسلامی٬ نیز از بسیج به عنوان “گزینه ملت ایران برروی میز مقابله با تهدیدات دشمن” نام برد و گفت: “بسیج برخاسته از کرامت و ارزش‌های فطری و انسانی است که با قدرت ایمان، رشادت و از خودگذشتگی و ایثار و فداکاری هم اکنون به عنوان الگوئی متعالی و الهام بخش برای مقابله با استکبار جهانی و صهیونیسم بین الملل فراروی مردم فلسطین، افغانستان، سوریه و لبنان و تمام آزادیخواهان در سراسر جهان قرار دارد”.
از سوی دیگر ابوالقاسم فروتن٬ معاون هماهنگ‌کننده نیروی زمینی سپاه٬ گفته است: “اشراف اطلاعاتی از مهمترین ارکان امنیت است که بسیج مناطق مرزی در شمال غرب و جنوب شرق در این حوزه نقش مهمی را ایفا کرده است. آنچه بسیج کنترل کرده و به مبادی امنیتی انتقال می‌دهد بسیار ارزشمند و درخور تحسین است، تا جایی که به برکت اقدامات و کمک های بسیجیان هوشمند و بصیر در حوزه‌های امنیتی بسیاری از توطئه‌های دشمنان خنثی شده است. اطلاعات مهمی که در ماموریتهای کنترل بسیج به دست آمده و به مبادی امنیتی انتقال می یابد توانسته منجر به خنثی سازی بسیاری از توطئه های دشمنان در مناطق مرزی شمال غرب و جنوب شرق کشور شود”.
این یکی از معدود مواردی است که یکی از مسوولان رسمی سپاه پاسداران٬ به کارکردهای امنیتی نیروی بسیج هم اشاره می‌کند. پیش از این مسوولان جمهوری‌اسلامی همواره تلاش کرده‌اند که این نیروها را به عنوان “نیروهای داوطلب” معرفی کند.
