با فرا رسیدن ماه محرم و فصل عزارداری برای امام سوم شیعیان، گفتگو از نقش مداحان و انتقاد از ابراز نظرهای سیاسی آنها افزایش یافته است. با اینهمه مصطفی خورسندی، رئیس کانون مداحان و شعرای آئینی کل کشور طی سخنانی از رفتار سیاسی مداحان دفاع کرد.
خورسندی به خبرگزاری ایسنا گفت: “به نظر من اشتباه است که مداحان نخواهند در حوزه سیاسی وارد شوند و لازم است که وارد این حوزه شوند.” او اضافه کرد: “مداح باید بر مواضعی که می‌گیرد عالم باشد و اطلاعات سیاسی بالایی داشته باشد، ضمن اینکه باید به هر شکل بر شرایط جامعه به طور کامل اشراف داشته باشد. نکته مهم این است که به امر به معروف و نهی از منکر توجه شود چه در حوزه سیاسی باشد یا در مباحث اخلاقی و یا اقتصادی، در هر بخشی ذاکر امام حسین(ع) باید به امر به معروف و نهی از منکر تاکید کند و اگر لازم باشد موضع خود را کاملا بیان کند.” او در پاسخ به سوال خبرنگار ایسنا که از “ اظهارنظرهای تند سیاسی برخی مداحان” پرسیده بود، گفت: “به طور کلی اگر صرفا محفلی بدون توجه به مباحث سیاسی روز داشته باشیم، این جلسه جلسه‌ای است که نمی‌تواند ثمرات خود را داشته باشد. باید در آنجایی که لازم است کاملا موضع سیاسی ذاکر بیان شود.”
سال‌هاست که نقش و نفوذ مداحان در عرصه سیاست مورد توجه قرار گرفته است. چند سال پیش در یک حادثه تیراندازی مشخص شد که آنها حتی اجازه حمل اسلحه نیز دارند.
زمانی گفته می‌شد که برآمدن محمود احمدی‌نژاد و رسیدن او به صندلی ریاست جمهوری از همان ابتدا با کمک مداحان تهران انجام شده است. بعدها و پس از انتشار اخبار اختلاف احمدی‌نژاد با سیدعلی خامنه‌ای هم، این مداحان مذهبی بودند که بیشترین حملات را به او و متحدانش ـ با عنوان جریان انحرافی-ـ هدایت می‌کردند. حاج منصور ارضی و سعید حدادیان از جمله مداحانی بودند که علیه اسفندیار رحیم‌مشائی سخنانی تند گفتند که حتی منجر به شکایت مشائی از آنها هم شد.
جریان مداحان و گروه‌های وابسته به آن، همانند دیگر نهادهای مذهبی-حکومتی در ایران(از جمله نماز جمعه‌ها)، تحت نظارت و هدایت مستقیم بیت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای قرار دارد. رهبر جمهوری اسلامی حتی یکبار مداحی را یکی از امکانات منحصر بفرد حکومت ایران دانسته بود. خامنه‌ای اواخر فروردین ماه سال ۱۳۹۳، در دیدار با “جمعی از مداحان” با اشاره به آنچه “مسئولیّت سنگین جامعه مدّاحان” می‌نامید، گفته بود: “در مقابلِ این تلاشی که دشمن می‌کند، ما امکانات منحصربه‌فردی داریم. بله، از راه اینترنت هم می‌شود جواب آنها را داد، از راه‌های مشابه آنها هم می‌شود مقابله کرد - البتّه حجم کار آنها بمراتب بیشتر است - امّا ما وسیله‌هایی داریم که این وسیله‌ها منحصربه‌فرد است؛ یکی از آنها همین شما هستید، یکی از آنها همین جامعه مدّاح‌اند.”
به دلیل همین کنترل و هدایت مستقیم است که مواضع سیاسی مداحان کاملا منطبق بر مواضع سیاسی بیت خامنه‌ای است. همچنین باید توجه کرد که موضع‌گیری‌های سیاسی آنان هیچگاه مورد انتقاد خامنه‌ای قرار نگرفته است.
بعد از کنار رفتن محمود احمدی‌نژاد، حملات مداحان به سمت روحانی و هاشمی‌رفسنجانی و متحدان آنها نشانه رفت. چند ماه پیش همزمان با تشییع پیکرهای گروهی از غواصان جنگ ایران و عراق، این حملات شدت بیشتری یافت و حساسیت‌برانگیز شد.
محمود کریمی از مداحان شناخته‌شده تهران در این مراسم به حسن روحانی کنایه زده بود: “مردمی که در وسط جنجال هسته‌ای در این مراسم حاضر شده‌اند آمده‌اند به کسی که می‌رود و می‌نشیند و می‌گوید توافق هسته‌ای کمتر از شهادت نیست، بگویند که اگر مردی یک ساعت بیا در شلمچه، اگر مردی یک ساعت بیا در هور، اگر مردی یک ساعت بیا در بید مجنون. اینجا می‌نشینی و توافق هسته‌ای و آب این مملکت را به تحریم ربط می‌دهی. اگر عرضه نداری برو کنار.”
او همچنین بی‌آنکه نامی از علی لاریجانی بیاورد خطاب به او گفته بود: “مسئولی که در جمهوری اسلامی به خاطر پز دادن مقابل یک دیپلمات با هزار قلم آرایش و سر باز و فقط یک کلاه نمادین بر روی سر می‌روی و با او حال و احوال و مذاکره می‌کنی، خاک بر سرت بی‌غیرت.”
پس از او، سعید حدادیان دیگر مداح راستگرای تهران، در یک مراسم مذهبی خطاب به رفسنجانی گفته بود: “من چند تا حرف با جناب آقای هاشمی دارم. یکی اینکه در کربلای چهار فرمانده چه کسی بود؟ خودت بودی! سال ۶۵ شما فرمانده بودی. اگر واقعا دلت برای این مردم می‌سوزد سه چهار تا سوال من را جواب بده! یک: کدام عید به جای کیش پا شدی رفتی جبهه‌ها؟ این همه مردم رفتند سر زدند. چطور این مردم می‌روند به محل شهادت رفقایشان سرمی‌زنند؟ چطور این پدر و مادرها می‌روند به محل شهادت فرزندانشان سر می‌زنند؟ چطور این خواهر و برادرها می‌روند به محل شهادت عزیزان‌شان سر می‌زنند؟ شما می‌روی جت اسکی!؟” او اضافه کرده بود: “ما باور کنیم که شما دلت برای این مردم می‌سوزد؟ سال‌ها دعوای ما با آقای هاشمی این بود که مقام معظم رهبری (حفظه الله تعالی) روی پایگاه زهدی که اسلام از مسئولین نظام اسلامی می‌خواهد دارند زندگی می‌کنند؛ تو چرا یاد نمی‌گیری؟”
پس از آن بود که حجت‌الاسلام مسیح مهاجری مدیرمسئول روزنامه جمهوری اسلامی، سخنانی تند علیه مداحان سیاسی بیان کرد و گفت: “معتقدیم لازمه پذیرش ولایت فقیه این نیست که به کسی «ضد ولایت فقیه»، «سازشکار» یا «فتنه‌گر» و «راس فتنه» بگوییم؛ ما همچنین معتقدیم نباید به افرادی مثل آقایان هاشمی و ناطق نوری که عمرشان را برای ولایت فقیه گذاشته‌اند، بی‌احترامی شود.”
او با اشاره به آنچه که سخنان “اهانت‌آمیز” برخی مداحان می‌نامید، گفته بود: “متاسفانه این مداحان سخنران شده‌اند و سیاست تعیین می‌کنند. مداحی که می‌گوید آقایان استخر می‌روند و جت‌اسکی می‌کنند، معتقدند کسی که به استخر می‌رود، ضد انقلاب و انحصارطلب است.” او اضافه کرد: “مگر ایران، جمهوری مداح‌هاست که آنها برای نظام تعیین تکلیف کنند؟ ما برای این رفتارها شرمنده هستیم.”
اکنون با آغاز ایام عزاداری شیعیان در ایران به نظر می‌رسد که زمینه حملات جدید به دولت به بهانه توافق هسته‌ای فراهم شده باشد. ظاهرا اینبار محمدجواد ظریف مورد خشم این محافل قرار گرفته است. چنانچه آیت‌الله محسن غرویان در گفتگویی هشدار داده است: “مجالسی که بی انصافی و توهین به دولت، ظریف و تیم مذاکره کننده که به راستی افرادی مؤمن و متعهد هستند، در آن صورت می گیرد، مجالس گناه است و مردم می بایست آن مجلس را ترک کنند چون دیگر مجلس امام حسین نخواهد بود.”
