آیا ترکیه میانجی می شود‏

لوس آنجلس تایمز
لوس آنجلس تایمز

» گزارش لوس آنجلس تایمز از احتمالاتی در روابط ایران و آمریکا ‏

 

وزیر امور خارجۀ ترکیه روز دوشنبه در میان حدس و گمان هایی که دولت او می تواند به برقراری روابط دیپلماتیک میان ‏ایران و آمریکا کمک کند، برای شرکت در اجلاس سالانۀ سازمان همکاری اقتصادی (اکو) وارد تهران شد. سفر علی ‏باباجان وزیر امور خارجۀ ترکیه درست چند روز پس از گفتگوی وی با هیلاری کلینتون وزیر امور خارجۀ آمریکا دربارۀ ‏ایران صورت می گیرد.‏

باباجان قبل از عزیمت به تهران در آنکارا به خبرنگاران گفت، “واژۀ میانجی گری گهگاه استفاده می شود. میانجی گری ‏تنها در صورتی محقق خواهد شد که یک درخواست مشخص از سوی دو طرف صورت گیرد. ما می توانیم به پیشبرد ‏روابط میان دو کشور تا یک سطح مثبت کمک کنیم.“‏

ترکیه در بیشترین سال های قرن بیستم در عرصۀ دیپلماتیک قدرت نمایی کرده و پس از متمایل شدن بسوی غرب، مجددا ً ‏بعنوان یک قدرت توانا در صحنۀ خاورمیانه ظاهر شده است. آنکارا، تحت حکومت اسلام گرایان میانه رو پس از 80 سال ‏سلطه توسط ملی گرایان سکولار وابسته به ارتش، میانجی گری مذاکرات میان اسرائیل و سوریه را که اواخر سال گذشته ‏پس از حملۀ اسرائیل به نوار غزه به حال تعلیق درآمد، به عهده گرفت.‏

آمریکا امیدوار است بعنوان راهی برای اقناع ایرانیان به منظور کناره گیری از کاربرد احتمالی نظامی برنامۀ هسته ای و ‏توقف حمایتشان از مبارزان مخالف اسرائیل به نظام رهبری ایران نزدیک شود. کلینتون در مصاحبۀ هفته گذشته که از ‏تلویزیون ترکیه پخش شد، خاطر نشان کرد، دولت اوباما از هرگونه تلاش ترکیه برای کمک به تغییر نظر جمهوری اسلامی ‏استقبال می کند.‏

کلینتون افزود، “شما ایرانیان را بهتر از ما می شناسید. شما – فکر می کنم به من گفته شد بیش از 350 سال و اندی – مرز ‏مشترک داشته اید. از این رو قصد داریم برای نفوذ بر رفتار ایران از شما درخواست کمک کنیم.“‏

روابط ترکیه با ایران از زمان روی کار آمدن حزب اسلامی عدالت و توسعۀ ترکیه بعنوان نیروی سیاسی مسلط بر این ‏کشور در اوایل دهۀ جاری شکوفا شده است. روابط تجاری میان دو کشور سال گذشته به 10 میلیارد دلار رسید که نسبت به ‏سال 2007، 25 درصد افزایش داشته است. ترکیه تنها کشوری است که ایرانیان می توانند بدون گرفتن ویزا به این کشور ‏سفر کنند. ‏

برخی از کارشناسان معتقدند، ترکیه می تواند از نفوذ روزافزون خود در ایران برای تأثیرگذاری بر سیاست های این کشور ‏استفاده کند و یا اینکه نقش یک میانجی را (میان ایران و آمریکا) ایفا کند. امرالله اسلو کارشناس مسائل ترکیه در بنیاد ‏جیمزتاون، یک هستۀ متفکر در واشنگتن، می گوید، “ایران، ترکیه را دروازه ای بسوی غرب می داند. نقش ترکیه در چنین ‏مذاکراتی یک امتیاز بسیار مهم خواهد بود.“‏

ترکیه با ایفای چنین نقشی موقعیت خود را بعنوان یک قدرت منطقه ارتقا خواهد داد، کشوری که در عین حال می تواند ‏روابط تجاری خود را نیز افزایش دهد. امرالله اسلو می گوید، “آنچه را که ترکیه قصد دارد از معاملۀ میان اسرائیل و سوریه ‏و یا ایران و آمریکا بدست آورد، ثبات و رشد اقتصادی بیشتر برای ترکیه است.” با این وجود، برخی از تحلیلگران معتقدند، ‏مشارکت ترکیه و یا هر عضو سوم دیگری می تواند بجای کمک به مذاکرات ایران و آمریکا، مانعی در برابر آن باشد.‏

محمد مرندی رئیس بخش مطالعات آمریکای شمالی در دانشگاه تهران می گوید، “ایرانیان و آمریکایی ها می دانند چطور با ‏یکدیگر ارتباط برقرار کنند. آنها واقعا ً به نفر سومی برای مداخله نیاز ندارند.” ایران و آمریکا نیاز دارند پس از دهه ها ‏دشمنی و خصومت با یکدیگر بسرعت اعتماد یکدیگر را جلب کنند.‏

استیفن لارابی کارشناس امنیتی اروپا و خاورمیانه می گوید، “با توجه به حساسیت های موجود، تصور می کنم آمریکا ‏بخواهد گفتگوی مستقیم با مقامات رده پایین ایران را دربارۀ مسائلی مانند افغانستان که کمتر جنجال برانگیز است، شروع ‏کند.“‏

منبع: لوس آنجلس تایمز، 10 مارس‏‎ ‎