ایران درآستانه زلزله اقتصادی

اعلام خوشه‌های درآمدی خانوارهای ایرانی که با هدف اجرایی شدن لایحه هدفمند سازی یارانه ها از سوی رئیس سازمان آمار ایران ارائه شد، موجی از نگرانی و اعتراض را در میان محافل اقتصادی و مردم عادی ایجاد کرده است.بر این اساس برغم تبلیغات گسترده دولتی 14 میلیون نفراز لیست دریافت یارانه حذف شده اند؛آن هم در حالیکه رشد نرخ تورم به گونه ای است که بانک مرکزی در قبال کنترل آن اعلام “عدم تعهد” کرده است.

محمد مدد، رئیس مرکز آمار ایران، دو شب قبل در برنامه گفت و گوی زنده خبری شبکه دو حاضر شد و گزارشی را قرائت کرد که طی آن دو خوشه درآمدی خانوارهای ایرانی با جمعیت بیش از 47 میلیون نفر برای دریافت و نیز یک خوشه با جمعیت 14 میلیون برای عدم دریافت یارانه تعیین شده است.این گزارش بلافاصله با واکنش محافل و صاحبنظران اقتصادی مواجه شد به حدی که نمایندگان عضو کمیته تحول اقتصادی را وادار کرد برای جلوگیری از افزایش نگرانی ها، از “قطعی نبودن آمارها” سخن بگویند.

حذف 14 میلیون نفر از دریافت یارانه
محمد مدد، رئیس مرکز آمار ایران در این برنامه با اشاره به اینکه دولت در سال نخست اجرای لایحه هدفمند کردن یارانه ها تصمیم گرفته است جمعیت کشور را به سه خوشه تقسیم بندی کند، اظهار داشت :“در خوشه نخست که دهک اول تا چهارم را شامل می شود، حدود 30 میلیون نفر، در خوشه دوم دهکهای پنجم تا هفتم جامعه با 17 میلیون و 600 هزار نفر و در خوشه سوم دهکهای هشتم تا دهم با 14 میلیون نفر قرار گرفته اند و ‌یارانه ها فقط به خوشه اول و دوم پرداخت می شود”.
رئیس مرکز آمار ایران با اشاره به اینکه درآمد خانواده شش نفری در خوشه یک، کمتر از 473 هزار تومان است، افزود: “خانوار شش نفره ای که درآمدش بین 473 هزار تومان تا 788 هزار تومان است در خوشه دو قرار می گیرد و خانوار شش نفره ای که بیش از 788 هزار تومان درآمد داشته باشد در خوشه سه قرار می گیرد”.
مدد تصریح کرد: “در خوشه یک، درآمد سرانه هر نفر 788 هزار و 381 ریال و در خوشه دو درآمد سرانه هر نفر یک میلیون و 303 هزار و سه ریال است”.

نهایی نیست

گفته های مدد، آنچنان باعث افزایش نگرانی ها درباره وضعیت اقتصادی کشور شد که بلافاصله سخنگوی کارگروه تحولات اقتصادی دولت را وادار کرد تا بگوید: “تکلیف نهایی خوشه‌های درآمدی در این کارگروه مشخص نشده است”.
به گزارش خبرگزاری مهر، محمد رضا فرزین گفت: “آمار و ارقام اعلام شده براساس هزینه ـ درآمد خانوارها و سئوالات پرسشنامه های فرم اطلاعات اقتصادی خانوارها تنظیم شده که مربوط به نیمه اول سال 87 است و هنوز آمار اعلام شده در کارگروه اصلی مصوب نشده است”.

محاسبه غیر واقعی خط فقر

پس از انتشار آمار سرانه درآمدی خانوارها و نرخ اعلام شده به عنوان خط فقر از سوی دولت که معادل 500 هزار تومان برای یک خانوار چهار نفره است، کارشناسان مستقل اقتصادی، تفاوت این رقم با ارقام واقعی را مقدمه بروز آشفتگی و بحران اقتصادی دانستند.
این در حالیست که در هفته گذشته چند تن از نمایندگان مجلس و اعضای شورای عالی کار، خط فقر را در سال جاری معادل 700 هزار تومان برآورد کرده بودند؛رقمی که از سوی مقامات اقتصادی دولت و بانک مرکزی هم تکذیب نشده است. کارشناسان اقتصادی هم می گویند بر این اساس دو خوشه اول و دوم درآمدی اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران، زیر خط فقر زندگی می کنند.
در همین زمینه، سایت خبری راه سبز در گزارشی نوشته است: “درآمد روزانه حدود 30 میلیون نفر کمتر از 2 هزارو 600 تومان است و درآمد روزانه 17 میلیون نفر دیگر روزانه کمتر از 4 هزارو 300 تومان است. می توان این گونه نتیجه گرفت که 47 میلیون و 600 هزار ایرانی روزانه کمتر از 4 هزارو 300 تومان درآمد دارند.  در این میان 17 میلیون نفر حداکثر حق هزینه کرد 2هزار و 600 تومان را دارند.اعلام این آمار در شرایطی است که بانک مرکزی ایران در سال 85 و در آخرین آمار اعلامی در خصوص خط فقر، خط فقر مطلق یک خانوار 4 نفره شهری را در ماه حدود 300 هزار تومان اعلام کرد. اگر تازه ترین خط فقر برآورد شده از سوی کارشناسان مستقل مبنی بر 780 هزار تومان برای خانورهای 5 نفره در سال 87 را کنار بگذاریم(که از سوی بانک مرکزی تایید ضمنی شده است) باز هم اعلام مرکز آمار اعتراف تکان دهنده ای است به رشد جمعیت فقرا در جامعه ایران.چرا که خانوار 6نفره با درآمد ماهیانه 788 هزار تومان به معنای درآمد ماهیانه 130 هزار تومان برای هر فرد است. این درآمد برای خانوار 4 نفره معادل 520 هزار تومان در ماه خواهد شد”.

هفته نامه دولتی و کم غذایی مزمن

در این شرایط دولت درحالی به تقسیم بندی جمعیت بر اساس سرانه درآمدی اقدام کرده که یکشنبه گذشته، هفته نامه “برنامه” ارگان معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی دولت (سازمان مدیریت و برنامه ریزی) گزارشی منتشر کرده که روشن می‌کند بر مبنای دو هزار کالری (خط فقر مطلق یا بقا) 400 هزار نفر به جمعیت فقیر کشور در سال های 84 تا 86 اضافه شده است.
 بنا بر اطلاعات این گزارش وضعیت تغذیه و مصرف خانوارهای ایرانی به گونه یی است که در 20 درصد خانوارها کم غذایی مزمن وجود دارد و 15 درصد کودکان دچار سوءتغذیه هستند.
جالب اینکه گزارش هفته نامه برنامه، درست در آستانه آغاز مراحل اجرایی لایحه هدفمند کردن یارانه ها منتشر شده است و بر ضرورت ادامه پرداخت یارانه از سوی دولت تاکید دارد.

عیدی کارگران، نشانه خط فقر

در خبری دیگر، دولت روز گذشته میزان عیدی کارگران را اعلام کرد که رقم آن بر اساس حداقل حقوق کارگری، یعنی 263 هزار تومان اعلام شده بود.
فارس با اعلام این رقم به نقل از یک مقام دولتی نوشته است: “حداقل حقوق کارگران در سال جاری در حالی 263 هزار و 520 تومان تعیین شده بود که بر این اساس امسال کارگران حداقل 527 هزار و 40 تومان عیدی می گیرند”.
گفتنی است نرخ خط فقر بر اساس میزان حداقل دستمزد کارگری نیز قابل محاسبه است و این رقم بیانگر زندگی کارگری در زیر خط مطلق فقر است.
گزارش مرکز آمار ایران در باره سرانه درآمدی خانوار در حالی اعلام می شود که رقمی معادل 15 درصد اختلاف میان ادعای بانک مرکزی درباره نرخ تورم و گزارش های غیر دولتی وجود دارد.

عدم تعهد دولت به کاهش نرخ تورم

از سوی دیگر بنا بر گزارشی که خبرگزاری ایلنا، خبرگزاری مستقل کارگری ایران، آنرا منتشر کرده، نرخ واقعی تورم در سال جاری  بالای 25 درصد بوده و بر همین اساس تعیین دهک های اقتصادی از سوی مرکز آمار ایران با در نظر گرفتن سیر نزولی تورم به زیر یک رقم محاسبه شده است.
این محاسبه درحالی صورت گرفته است که دیروز، رئیس کل بانک مرکزی در مصاحبه با خبرگزاری فارس به صراحت از عدم توانایی دولت در تک رقمی کردن نرخ تورم تا پایان سال خبر داد و عامل آن را نیز لایحه هدفمند سازی یارانه ها عنوان کرد.
محمود بهمنی با بیان اینکه بانک مرکزی با توجه به شرایط سال گذشته، نرخ تورم تک رقمی را هدف قرار داده بود، گفت: “زمانی که سال گذشته گفتم تورم را به تک‌رقمی خواهیم رساند، با در نظر گرفتن شرایط و با مکانیزم موجود بود”.
وی با تاکید براینکه “آزاد‌سازی قیمت‌ها به طور حتم باعث یک افزایش قیمت مقطعی در اقتصاد خواهد شد”، اظهار داشت: “با هدفمندسازی یارانه‌ها و تورم حاصل از آن ما دیگر نمی‌توانیم معجزه کنیم و در عین حال بنده نگفته بودم که هر اتفاقی بیفتد باز هم تورم را تک‌رقمی خواهیم کرد”.
گفتنی است سخنان این مقام دولتی و اذعان به ناتوانی کنترل تورم پس از اجرای لایحه هدفمند سازی یارانه ها، پس از گزارش مرکز آمارایران شوک جدیدی را در محافل اقتصادی به وجود آورده به حدی که صحبت های اقتصادی تهران، دیروز مانند پیشگویی در مورد یک زلزله بود؛زلزله ای که اگر چه هنوز میزان قدرت آن به دقت تعیین نشده، اما در مورد احتمال وقوع آن توافق است.