در حالیکه مذاکرات بین‌المللی بر سر برنامه هسته‌ای ایران وارد مرحله نهایی و حساس خود می‌شود، فرماندهان سپاه پاسداران این کشور به شدت فعال هستند و دستاوردهای خود در سراسر خاورمیانه را به رخ می‌کشند.
روز چهارشنبه نوبت محمدعلی جعفری فرمانده کل سپاه بود. وی گفت: “الحمدالله انقلاب اسلامی با سرعت خوبی در حال پیشرفت است و نمونه آن صدور روز افزون انقلاب اسلامی می‌باشد. امروز نه تنها فلسطین و لبنان بلکه مردم عراق و سوریه نیز به نقش اثرگذار انقلاب اسلامی اذعان دارند و در این زمینه قدردان ملت ایران هستند.”
ماه گذشته بیانات مشابهی از جانب سردار سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه نیز منتشر شد. وی گفت: “امپریالیست‌ها و صهیونیست‌ها به شکست از جمهوری اسلامی و جنبش مقاومت اعتراف کرده‌اند.”
پیشرفت‌های ایران موجب نگرانی عربستان سعودی و کشورهای حاشیه خلیج فارس شده است. تهران از زمان شاه رقیب این کشورها محسوب می شده است و اکنون چهار پایتخت عربی – بغداد، بیروت، دمشق و صنعا – را در اختیار دارد.
بی‌شک موضع ایران در منطقه پیشرفت داشته است. نقش برجسته این کشور در نبرد علیه داعش، حمایت از اسد در سوریه با کمک حزب‌الله لبنان و فتح یمن توسط حوثی‌ها، سعودی‌ها را شدیدا نگران کرده است. عربستان همچنین ایران را مقصر تظاهرات ضدحکومتی در بحرین می‌داند.
به گفته دیپلمات‌ها، ملک سلمان برای اتحاد کشورهای عربی علیه ایران، توجه به اخوان المسلمین را کنار گذاشته. پیام عربستان سعودی و امارات متحده عربی این است که، نتیجه مذاکرات هسته‌ای هرچه باشد، ایران نفوذ و قدرت خود در منطقه را افزایش خواهد داد. یک مقام ارشد کشورهای خلیج فارس به گاردین گفت: “ایرانی‌ها پیروزی‌های زیادی بدست آورده‌اند اما فقط جاهایی که اقلیت شیعه وجود دارد. نگرانی ما این است که مسئله هسته‌ای تبدیل به ابزاری برای سیاست خارجی آن‌ها شود.”
دولت‌های عربی با تلاش‌های جان کری برای اطمینان‌بخشی به آن‌ها قانع نشده‌اند و سعود الفیصل، وزیر خارجه عربستان، نسبت به جا‌ه‌طلبی‌های توسعه‌طلبانه تهران هشدار داده است.
به سختی می‌توان تبلیغات را از واقعیت جدا کرد. اما تحلیلگران مستقل می‌گویند، لاف‌زنی‌های ایران در مورد دستاوردهایش، هم مصرف خارجی دارد و هم داخلی. علی انصاری از دانشگاه سن اندروز اسکاتلند می‌گوید: “اگر به حرف‌های سلیمانی گوش دهید متوجه می‌شوید اغراق می‌کند. او به ایرانی‌های می‌گوید: “ما قوی هستیم و همه نگران این موضوع هستند.” بخشی به این خاطر است که بگوید، ما تحت فشار نیستیم. از خارج می‌توان ضعف و قدرت ایران را مشاهده کرد. اما این اعتقاد وجود دارد که باید از موضع قدرت مذاکره کنید و اگر ضعیف باشید نابود می‌شوید.”
حسین رسام، تحلیلگر امور ایران نیز در بیانات سپاه محاسبات داخلی را مشاهده می‌کند. او می‌گوید: “منتقدان داخلی سیاست روحانی برای آشتی با جامعه بین‌المللی، می‌توانند به رهبر این کشور بگویند، نیازی به لحن آرام وجود ندارد؛ چون حالا کارت‌های برنده بیشتری در دست داریم؛ ایران تنها قدرت منطقه‌ای است که توان مبارزه با داعش را دارد و غرب به ما نیازمند است.”
مئیر لیتواک، متخصص امور ایران در اسرائیل، هم واقعیات و هم لاف‌زنی را در موضع ایران مشاهده می‌کند. وی می‌گوید: “ایرانی‌ها اعتقاد دارند که توانسته‌اند رژیم اسد را از فروپاشی کامل نجات دهند و سوریه را به یک بن‌بست رسانده اند. این یعنی آن‌ها توانسته‌اند ارتباط با حزب‌الله را حفظ کنند و شاید در بلندی‌های جولان جبهه دیگری را علیه اسرائیل تشکیل دهند. شورش حوثی‌ها در اصل یک امر داخلی بود اما رژیم ایران آن‌را به عنوان یک فرصت دید. آن ها حتی اگر در یمن فعالیت نکنند این را یک فرصت می‌بیند. اما اگر سعودی‌ها ترسیده باشند، این موضوع برای ایران یک امتیاز افزوده است.”
با این‌حال، نفوذ ایران در عراق و سوریه، علاوه بر فایده، هزینه‌هایی هم داشته است، از جمله مرگ دو فرمانده ارشد سپاه پاسداران. ادامه تحریم‌ها و کاهش قیمت نفت - که ایران آن‌را استراتژی عمدی عربستان می‌بیند - حمایت چند میلیارد دلاری از رژیم اسد را دشوار کرده است.
منبع: گاردین - ۱۳ مارس ۲۰۱۵
