حجاب شکنندهترین قانون و ایدئولوژی جمهوریاسلامی است. بایدی که در مرزهای ولایت رعایت میشود اما همه، از رعایتکنندهگان تا ماموران اجرا، میدانند که خلوتی و نسیمی این قانون سفت و سخت را از بین میبرد. تاکید و اصرار نظام بر اجرای این قانون، جز اینکه سرآغاز محدود کردن زنان است، به خاطر شکل ظاهریای که دارد، نمای عمومی حکومت مذهبی ایران امروز را میسازد. برای همین آنها که بیش از همه در دید هستند، بازیگران زن، فشار مضاعفی را برای رعایت حجاب تجربه میکنند و حتی در سفرهای خارج کشور هم مجبور به پوشاندن تن و مویشان هستند. اما بازیگرانی هم بودهاند که پس از مهاجرت و تصمیم برای پشت سر گذاشتن احتمالا ابدی وطن، با پوششی در مجامع عمومی ظاهر شدهاند که دلخواه خودشان است و نه اجبار دیگران. در قاب این هفته، تصاویر این زنان بازیگر را مرور کنیم. تصاویر درون مرزی ساختهی جمهوریاسلامی و تصاویر برون مرزی؛ حضور قاطع زنان همانجور که هستند.
یک- شبنم طلوعی
شبنم طلوعی پس از زیر فشار قرار گرفتن برای انکار مذهباش، بهائیت، ایران را ترک کرد و ساکن کشور فرانسه شد. طبیعی بود که او نه فقط در پروژههای سینمایی و نمایشی که در کوچه و خیابان هم با سر و شکل دیگری ظاهری بشود. زنی با سبک پوشش امروزی. همانطور که بیشتر زنان ایرانی تجربهاش میکنند؛ البته در پنهان و پستو و یواشکی!
دو- زهرا امیرابراهیمی
زهرا امیرابراهیمی با رنج یک عریانی ناخواسته مجبور شد که کشورش را ترک کند. فیلمی از رابطهی خصوصی او منتشر و پخش شد و حکومت بازیگر جوان تلویزیون را برای انتشار ناخواستهی چنین فیلمی که راوی بخش مستند و خصوصی زندهگیاش بود، مورد بازخواست قرار داد. زهرا امیرابراهیمی پس از مهاجرت در ایران، در حضورهای کم و بیشاش، پیش دوربین همانطور ظاهر شد که دیگران معمولا حاضر میشوند.
سه- گلشیفته فراهانی
داستان گلشیفته فراهانی شاید بغرنجترین ماجرای بین نظام و هنرمند زن باشد. بازیگر در اولین حضور هالیوودیاش با معیارهای جمهوریاسلامی و با حجاب و پوشش مورد تایید جلو دوربین رفت اما بارها برای بازجویی مجبور به حضور در ساختمانهای امن وزارت اطلاعات شد. گلشیفته مهاجرت دائمی را به خوف و خطر وطن ترجیح داد و پس از حضور در تیزر یک جشنوارهی فیلم و برهنه کردن بالا تنهاش به شکل کاملا سیستماتیک تهدید شد. از کاربران بیهویتی که با رکیکترین فحشها از او استقبال کردند تا تهدیدهایی که به گوش پدرش، بهزاد فراهانی، میرسید.
چهار- پونه حاجمحمدی
این بازیگر که به خاطر بازی کردن نقش خسرو شکیبایی در فیلم “عروسک فرنگی” به شهرت رسیده بود، برای تجربهی زندهگی حرفهای بهتر و سالمتر کشورش را به مقصد بریتانیا ترک کرد تا شانس خودش را برای حضور در پروژههای بینالمللی امتحان بکند. پونه حاجیمحمدی توانست در چند سریال و فیلم غیرایرانی جلو دوربین برود و در مراسمهای مربوط به این فیلمها، با پوششی آزادانه همانطور که خود میپسندد، ظاهر بشود.
پنج- مینا لاکانی
اولین حضورش بدون پوشش رسمی در شبکهی صدای آمریکا بود. آنجایی که تصمیم گرفت در مصاحبهای دلیل خروجاش از ایران را اعلام کند. بازیگری که در سیزدهمین جشنوارهی فیلم فجر برای بازی کردن نقش دختری مسیحی که مسلمان میشود، سیمرغ بلورین دریافت کرده بود؛ پس از تهدید و توبیخ از سوی نهادهای امنیتی از کشور خارج و به آمریکا آمد. تصویر بدون حجاب مینا لاکانی با اعتراضهای تند و توهینهای سایتهای حکومتی مواجه شد. آنها پوشش نو مینا لاکانی را نه سلیقه و خواستاش که وسیلهی برای شهرتطلبی عنوان کردند!
شش- مینا کاوانی
در ایران با نام اصلیاش، مینا خسروانی، روی صحنه و جلو دوربین ایفای نقش میکرد. برای ادامهی تحصیل به فرانسه آمد و پس از دریافت پیشنهاد بازی در فیلم “گل سرخ” پذیرفت که نه تنها بدون حجاب اسلامی جلو دوربین بایستند، که برخلاف ترس و احتیاط معمول دیگر بازیگران ایرانی، مقابل بازی در نقشی با سویههای اروتیک مقاومت نکرد و نقش را آنگونه که طبیعتاش بود اجرا کرد. مینا کاوانی هم مثل بازیگران دیگر، با موجی از ناسزا و توهین بر روی اینترنت مواجه شد. موجی که به گفتهی خودش تغییری در نظرش ایجاد نخواهد کرد.
هفت- صدف طاهریان
تا پیش از مهاجرت چندان شناختهشده نبود اما انتشار تصاویر مختلف و بیحجاب در صفحهی شخصیاش بر اینستاگرام جنجالی در رسانههای عموما حکومتی ایجاد کرد. عدهای معتقد بودند که صفحهی او هک شده اما صدف طاهریان با انتشار ویدئویی این خبر را تکذیب کرد. او که برای ادامهی فعالیتاش با شبکهی تلویزیونی جم قرارداد بسته، در مقابل پرسشهای شبکهی حکومتی تیوی پلاس شجاعانه از تصمیم خود دفاع کرد و گفت برای همیشه ایران را ترک کرده و با فکر و اعتقاد چنین راهی را در پیش گرفته. پاسخهایی که با خشم مجری این شبکه مواجه شد تا فحاشی کاربران اینترنتی به او را اتفاقی طبیعی بخواند!