کتاب روز♦ کتاب

نویسنده
نسرین تبریزی

‏هنر روز، در بخش کتاب می کوشد کتاب ها و نشریاتی را که در حوزه اندیشه و هنر مباحث نظری را منعکس می کنند ‏یا در مسائل اجتماعی و سیاسی مباحثی درخور دارند، به خوانندگان خود معرفی کند. ارجحیت با کتاب های روز خواهد ‏بود، ولی این امر به معنای غفلت از آثارمنتشر شده در گذشته دور یا نزدیک نیست. کتاب های منتشره از پدیدآورندگان ‏ایرانی به زبان های دیگر یا ترجمه شده به این زیان ها هم در کتاب روزجای ویژه ای خواهند داشت. ناشران و پدید ‏آورندگان آثار می توانند برای معرفی یک نسخه کتاب به نشانی زیر بفرستند. ‏

P.O.Box 94000 creteil cedex‎

France10014‎

book752_1.jpg


ره آورد 83

هشتاد و سومین شماره رهاورد، فصلنامه آزاد اندیشان ویژه تابستان 1387 منتشر شد. پیشگفتار این شماره پربارنوشته ‏شعله شمس شهباز صاحب امتیاز و مدیر مسئول نشریه در باره سی و پنجمین سال انتشار ایرانیکا است.‏

در فصل ادب، هنر، دین، فلسفه چندمقاله خواندنی دیده می شود از جمله مطلب “ نگاهی به وضعیت زنان در ایران از ‏دریچه رمان طوبی و معنای شب” نوشته لاله قهرمان.‏

در بخش ایران در گذرگاه تاریخ، ادامه مقاله بسیار زیبای دکتر همایون کاتوزیان آمده است که زندگی سیدحسن تقی زاده ‏را در سه دوره بر می رسد. دو مقاله از هما ناطق، همراه با چندین مطلب دیگر این بخش را کامل می کند.‏

در بخش های دیگر که یادها و خاطره ها و نقد ومعرفی کتاب نام دارد، مطالب خواندنی متعدد آمده است از جمله نقد ‏هشیارانه داریوش آشوری بر کتاب “ تبار شناسی روشنفکری ما” نوشته دکتر محمدملکی.‏

ره آورد که توسط زنده یاد حسن شهباز بنیان گذاشته شده است، اکنون زیر نظر شعله شهباز منتشر می شود. مهدی سر ‏رشته داری و دکتر ماندانا زندیان شورای ویراستاران آن هستند و این اساتید شورای مشاورین علمی وفرهنگی اش را ‏تشکیل می دهند: دکتر ژانت آفاری، مهندس عبدالحمید اشراق، دکتر محمد توکلی طرق، دکتر جلال خالقی مطلق، دکتر ‏تورج دریائی، دکتر نسرین رحیمیه، دکتر همایون کاتوزیان. طراحی ره آورد را هم فرح فرخ به انجام می رساند.‏

ره آورد مانند همه نشریات فرهنگی از طریق اشتراک می تواند به حیات خود ادامه بدهد. عاشقان فرهنگ و هنر ایران ‏می توانند با مراجعه باسایت اینترنتی ره آورد(‏www.rahavard.com‏) مشترک نشریه آزاد اندیشان ایران شوند.‏

book752_2.jpg

روان شناسی نخبگان سیاسی ایران

نویسنده: ماروین زونیس

ترجمه: پرویز صالحی، سلیمان امین زاده، زهرا لبادی

‏639 ص، تهران: انتشارات چاپخش، 1387، چاپ اول

فرضیه اصلی که این کتاب بر مبنای آن قرار گرفته است آن است که در جوامعی که فرآیندهای سیاسی آن درون ‏ساختارهای رسمی دولت کمتر نهادینه شده است، نگرش و رفتار افراد پرقدرت، راهنمای قابل اعتمادی برای تغییر ‏سیاسی محسوب می شود. بر مبنای چنین فرضیه ای است که نویسنده کتاب، روند رشد و توسعه سیاسی در ایران را از ‏طریق تحلیل نخبگان سیاسی آن بررسی کرده است. مفهوم نخبگان سیاسی آن چنان که در این بررسی مورد استفاده قرار ‏گرفته، یک مفهوم تجربی، رفتاری است. در حقیقت، نخبگان سیاسی به مثابه افرادی از اعضای جامعه ایران، یا ملت ‏ایران تعریف شده اند که در مقایسه با سایر اعضای جامعه ایرانی، هم از نظر سیاسی فعال تر و هم از قدرت سیاسی ‏بیشتری برخوردار بوده اند. عناوین مباحث اصلی کتاب عبارتنداز: «شاه ایران و ترکیب نخبگان سیاسی»، «شاه ایران ‏و نخبگان مخالف»، «شاه ایران و نخبگان»، «رویکردی تاریخی درباره ماهیت نخبگان در جامعه ایران»، «تحلیلی ‏درباره زمینه اجتماعی نخبگان سیاسی معاصر»، «جهت گیری نخبگان سیاسی» و «نتایج جهت گیری نخبگان». ‏

book752_3.jpg

خنیاگری و موسیقی در ایران

نوسنده: سکندر امان اللهی بهاروند‏

‏224 ص، تهران: انتشارات آرون، 1387، چاپ اول

در این کتاب، وضعیت خنیاگری و موسیقی در جامعه ایران، از دوران هخامنشیان تا انقلاب اسلامی، به گونه ای ‏مختصر و مفید بررسی شده است. بخش پایانی کتاب نیز به موضوع خنیاگری و موسیقی در جامعه سنتی لرستان می ‏پردازد. عناوین مباحث اصلی کتاب عبارتنداز: «مفهوم خنیاگری»، «قلمرو خنیاگری و موسیقی»، «خنیاگری و موسیقی ‏در ایران»، «خنیاگری و موسیقی از دوره عباسیان تا صفویه»، «موسیقی نظری از دوره عباسیان تا صفویه»، ‏‏«خنیاگری و موسیقی در دوره صفویه»، «خنیاگری و موسیقی در دوره افشاریه و زندیه»، «خنیاگری و موسیقی در ‏دوره قاجار»، «خنیاگری و موسیقی در دوره پهلوی»، ‌«خنیاگری و خنیاگران در جوامع روستایی و عشایری جنوب و ‏جنوب غرب ایران» و «نقش خنیاگری و موسیقی در جامعه ایران». ‏

book752_4.jpg

نگاهی به بخش اساطیری شاهنامه فردوسی از دریچه آئین کشورداری

پژوهش و نگارش: قباد میزانی

‏334 ص، تهران: نشر پانیذ، 1387، چاپ اول

در بخش اساطیری «شاهنامه»، روابط اجتماعی به ویژه آئین کشورداری و تقابل بین نیروهای اجتماعی و به تبع آن ‏نحوه برخورد بین شاهان و پهلوانان، از یک قانون مندی کلی پیروی می کند. این بخش از «شاهنامه»، از یک سو عرصه ‏نمایش با شکوه ترین داستان های دراماتیک و تجلی نبوغ «فردوسی» و حکمت اوست، از سوی دیگر نشان دهنده مسیر ‏حرکت اقوام ایرانی از دوران زندگی ساده و کوه نشینی اولیه، تا تشکیل امپراطوری عظیم دوران «کاووس» و ‏‏«کیخسرو» و «گشتاسب» با روابط اجتماعی و اداری پیچیده است. در کتاب حاضر، موضوع اخیر یعنی سمت و سوی ‏حرکت جامعه ایرانی در داستان های اساطیری «شاهنامه» و قانون مند بودن و انطباق آن بر مسیر کلی تاریخ واقعی، ‏بررسی شده است. نویسنده در قالب پنج دوره (از آغاز پادشاهای «کیومرث» تا پایان پادشاهی «دارا»)، مسیر حرکت ‏آئین کشورداری در «شاهنامه» را پی می گیرد، نقش پهلوانان و شاهان و مردم را در این حرکت نشان می دهد، و ‏تصویری از مبانی فرهنگی و اخلاقی حاکم بر جامعه را – که به دنبال تغییر شرایط اقتصادی - اجتماعی دگرگون می ‏شود – ارائه می کند. ‏

book752_5.jpg

زبان فارسی معیار

نویسنده: ناصرقلی سارلی

‏378 ص، تهران: انتشارات هرمس، 1387، چاپ اول

در این کتاب، روند معیارسازی زبان فارسی بررسی شده است. اگر بخواهیم مسیر تاریخی معیار شدن زبان فارسی را ‏بررسی کنیم و ناگزیر برای این تاریخ، مبنایی برای دوره بندی بیابیم، نقطه عطفی بهتر از مشروطه نخواهیم یافت. از ‏این رو نویسنده کتاب «زبان فارسی معیار»، بحث خود را دو دوره یعنی «پیش از مشروطه» و «پس از مشروطه» پی ‏گرفته است. او نشان می دهد که در دوره پیش از مشروطه، معیار سازی زبان فارسی بیشتر به شکل طبیعی و خود ‏انگیخته صورت گرفته است. در مقابل، معیار سازی پس از مشروطه، آگاهانه تر و با درک مسائل اجتماعی و سیاسی ‏مرتبط با زبان تحقق یافته است. فصل اول کتاب به تنوع و دگرگونی زبانی می پردازد. شناخت بیشتر و بهتر این دو ‏پدیده طبیعی زبانی از آن جهت اهمیت دارد که معیارسازی زبان در شکل سختگیرانه خود قصد دارد مانعی بر سر راه ‏آنها ایجاد کند یا دست کم آن دو را تحت کنترل درآورد. در فصل دوم، مباحثی درباره زبان معیار و مسائل مرتبط زبانی ‏و اجتماعی مطرح می شود. موضوع فصل سوم، معیار سازی زبان و نظریه مرتبط با آن و به ویژه مراحل معیار سازی ‏است. در فصل های چهارم و پنجم، روند معیار سازی زبان فارسی در دوره های پیش و پس از مشروطیت بررسی می ‏شود. ‏

book752_6.jpg

آشپزی سنتی و محلی ایران

نویسنده: رقیه صفری

‏328 ص، تهران: انتشارات زرقلم، 1387، چاپ اول

در سرزمین ایران که در هر منطقه ای از آن، طبیعت و آب و هوای خاصی حاکم است، فرهنگ آشپزی و غذایی ‏کهنسال و ارزشمندی وجود دارد. این فرهنگ که در بسیاری از مناطق ایران، رفته رفته به فراموشی سپرده می شود، ‏حاصل تلاش، تجربه و شناخت نسل های گذشته سرزمین ماست. در کتاب حاضر، روش تهیه و پختن غذاهای سنتی و ‏محلی ایران که بسیاری از آنها از قرن ها پیش در مناطق گوناگون ایران تهیه و خورده می شده، آموزش داده شده است. ‏با خواندن این کتاب، خواننده با انواع آبگوشت، آش، خورش، کباب، کوفته، دلمه، حلوا، مربا، ترشی و شربت، از ‏شهرها و استان های گوناگون ایران آشنا می شود. ‏

book752_7.jpg

برنامه حکومتی فدائیان اسلام

نویسنده: سید مجتبی نواب صفوی

به اهتمام: سید محمود میردامادی

‏158 ص، تهران: انتشارات بنیاد بعثت، 1386، چاپ اول

این کتاب که از اسناد مهم نهضت اسلامی در ایران معاصر به شمار می رود، برنامه حکومتی جمعیت فدائیان اسلام ‏است. این برنامه در اوایل دهه 1320 خورشیدی به وسیله «سید مجتبی نواب صفوی» برای اداره یک مملکت مسلمان بر ‏اساس قوانین اسلامی تدوین شده و شامل بخش های گوناگونی مربوط به سیاست، اقتصاد، فرهنگ و دین است. ‏

book752_8.jpg

حزب سوسیالیست و انتقال حکومت از قاجار به پهلوی

نویسنده: سید کمال الدین طباطبایی

‏241 ص، تهران: انتشارات زیبا، 1387، چاپ اول

حزب سوسیالیست در نخستین سال های پس از پایان جنگ جهانی اول به وسیله برخی از رهبران دو حزب بزرگ و ‏قدیمی ایران، یعنی حزب«دمکرات» و حزب«اعتدالیون» به وجود آمد. تعدادی از اعضای عالی رتبه این حزب، ‏مهاجرینی بودند که در زمان جنگ جهانی اول دولت ملی موقت را تشکیل داده، و به تدریج به ایران بازگشتند. در کتاب ‏حاضر، نقش مهم و تاثیر گذار این حزب – به عنوان یکی از احزابی که در طول مجالس چهارم و پنجم فعالیت داشت – ‏بررسی شده و عملکرد حزب سوسیالیست در حوادث و جریان های مربوط به انتقال حکومت از قاجار به پهلوی ارزیابی ‏گردیده است. در این بررسی محورهای زیر مورد توجه قرار گرفته است: 1- جریان سوسیال دمکراسی تا قبل از تشکیل ‏مجلس چهارم، 2- زمینه ها و فعالیت هایی که منجر به شکل گیری حزب سوسیالیست شد، 3- با توجه به این که بیشتر ‏اعضای حزب سوسیالیست را دموکرات های سابق تشکیل می دادند، این حزب تا چه حد تلاش نمود خواسته های گذشته ‏و فعلی خود را مطرح و دنبال کند؟، 4- عملکرد حزب سوسیالیست در تحولات سیاسی دوره چهارم مجلس شورای ملی ‏و مواضع این حزب نسبت به جناح های داخلی صاحب قدرت، 5- اقدامات و مواضع حزب در طول دوره پنجم مجلس و ‏نقش این حزب در قضیه جمهوری و تغییر سلطنت، 6- نوع و میزان رابطه حزب سوسیالیست با دولت شوروی و گروه ‏های داخلی تحت حمایت شوروی. ‏

book752_9.jpg

زن ایرانی و عصر روشنگری

نویسنده: نازلی اسکندری نژاد‏

‏182 ص، تهران: انتشارات زیبا، 1387، چاپ اول

در این کتاب، نقش و فعالیت زنان ایرانی در عرصه های گوناگون اجتماعی و فرهنگی در اواخر دوره قاجار و مقارن با ‏عصر مشروطیت، نقد و بررسی شده است. در این بررسی، فعالیت زنان ایرانی در حوزه روزنامه نگاری و نشریات، ‏جایگاه ویژه ای دارد. عناوین پاره ای از مباحث کتاب عبارتنداز: «زنان ایران در عصر قاجار»، «زن و ازدواج»، ‏‏«زن واقتصاد جامه»، «مشغولیت های زنان و حیثیت اجتماعی آنان در جامعه»، «فعالیت های فرهنگی زنان»، ‏‏«فعالیت های هنری زنان»، «ورود زنان به عرصه فعالیت های سیاسی»، «نقش زنان در نهضت مشروطه»، «زنان ‏روزنامه نگار»، «تاریخ مطابع در ایران»، «علل و چگونگی انتشار نخستین نشریه های مختص زنان در عصر ‏مشروطه» و «معرفی روزنامه های زنان و شرح حال زنان روزنامه نگار». ‏

book752_10.jpg

دو سال با بومیان کیش

نویسنده: رجبعلی مختارپور‏

‏703 ص، تهران: انتشارات ورجاوند، 1387، چاپ اول

این کتاب، پژوهشی است ارزشمند درباره جغرافیای طبیعی، اماکن عمومی، معماری، زندگی اجتماعی و فرهنگ مردم ‏جزیره کیش. در حقیقت این پژوهش، تصویری جامع از جنبه های مختلف زندگی مادی، معنوی، اجتماعی و اعتقادات ‏بومیان این جزیره در اختیار علاقمندان قرار می دهد. کتاب «دو سال با بومیان کیش» که عنوان پژوهش برگزیده سال ‏‏1379 را به خود اختصاص داده، شامل شش «گفتار» با این عناوین است: 1- زندگی مادی، 2- زندگی معنوی، 3- هنر ‏و ادبیات توده مردم، 4- زندگی اسرار آمیز، 5- اعتقادات مردم، 6- زندگی اجتماعی. بخش «زندگی مادی»، شامل ‏مباحث زیر است: آب و هوا، آبادی ها، ساختمان ها و اماکن عمومی، نقاط تاریخی و دیدنی، ارتباطات و حمل و نقل، ‏معماری، پوشاک، آرایش و پیرایش، خوردنی ها و آشامیدنی ها، دامداری، صید مروارید، ماهیگیری، صید پرونده و ‏صنایع دستی. در بخش «زندگی معنوی»، موضوعاتی چون دانش توده، جانور شناسی، اوزان و مقادیر و موجودات ‏افسانه ای بررسی می شود. بخش «هنر و ادبیات توده مردم» به موسیقی و ادبیات توده مردم می پردازد. در سایر بخش ‏ها مسائلی هم چون جادوگری، اعتقادات و خرافات، جشن های دینی و مذهبی، آداب و مراسم دینی و زندگی زناشویی و ‏خانوادگی در جزیره کیش مورد بحث قرار می گیرد.‏

book752_11.jpg

جنبش دانشجویی در آمریکا

رویدادها و قطعاتی از دهه 60‏

گردآوری و ترجمه: نادر فتوره چی

‏170 ص، تهران: موسسه فرهنگی “رخداد نو” با همکاری انتشارات صبا، 1387، چاپ: اول

جنبش دانشجویی در آمریکا- رویدادها و قطعاتی از دهه 60 با پیشگفتاری از امید مهرگان و شش مقاله شامل شیکاگو ‏‏68: رویدادنگاری، بیانیه پورت هارون، آنچه می خواهیم، آنچه باور داریم/ مانیفست بلک پنترز، دوتا، سه تا، …خیلی ‏دانشگاه کلمبیا/ تام هایدن، انقلاب به سوی جامعه آزاد/ ابی هافمن، مانیفست هیپیزم/ جری روبین، انعکاس گذشته در ‏جنبش دانشجویی عملگرا/ ابی هافمن و یک گفت و گو با با تام هایدن در قالب هفتمین کتاب از مجموعه “کتاب های ‏کوچک گام نو” منتشر شده است. این مجموعه پس از جدایی سهام انتشارات گام نو از موسسه رخداد نو، با همکاری ‏انتشارات فرهنگ صبا منتشر می شود. دیگر کتاب های این مجموعه تفکر نوکانتی: حلقه مفقوده نظریه انتقادی، مکتب ‏فرانکفورت و جامعه شناسی معرفت، علیه ایده آلیسم، گئورگ لوکاچ در انقلاب مجارستان، در باب اقتدار، الاهیات ‏هستند.‏