پشت پرده در برنامه سینمایی “هفت”
دعوای اطلاعات و سپاه…
برای کشف پارادایم یک برنامه تلویزیونی لازم است تا لایه‌های زیرین و نمادهای برنامه را درساختارانتخابی برنامه کنکاش کرد و جهان ذهنی طراحان برنامه را باید از درون مایه‌های بخشهایی که برنامه ازآن‌ها تشکیل شده است، کاوش نمود. فریدون جیرانی فعالیت خود را ازدهه ۵۰ درسینمای آزاد مشهد آغازکرد . ابتدا در روزنامه اطلاعات بکار پرداخت. بعد ازسرکوب حزب توده ، بعنوان نفوذی این حزب در روزنامه اطلاعات اخراج شد. او به فعالیت سینمائی پرداخت و همراه با غلامرضاموسوی ، مهدی فخیم زاده و حیبیب اسماعیلی اولین گروه بندی “فیلمفارسی” را سازمان داد. دراوایل دهه ۷۰ به سردبیری هفته نامه “سینما” را ارگان این جریان فکری بود بعهده گرفت. بمدت ۱۴ سال دراین سمت باقی ماند. جیرانی علاوه برفعالیت مطبوعاتی‌اش دردهه هفتاد قدم درراه فیلمسازی گذاشت و جدی‌ترین اثرش “قرمز” را جلوی دوربین برد. جیرانی پس ازفیلم فوق که دراکران با استقبال کم نظیرمخاطبان مواجه شد، آثاردیگری را درسالهای گذشته جلوی دوربین برد که هیچکدام ازآن‌ها نتوانستند موفقیت “قرمز” را تکرارکنند.
فریدونجیرانی در جریان پرونده “ سیامک پور زند” و همکاری با وزارت اطلاعات را پذیرفت. اوهمراه با سعید مستغاٍثی از اعضای تواب سازمان مجاهدین خلق ومسعود فراستی سخنگوی حزب رنجبران که در زندان به خدمت حکومت درامده بود،اتاق فکر”وزارت”درامورسینمائی را تشکیل ذادند. جیرانی همواره طی دودهه گذشته که به صورت جدی درسینما مشغول به فعالیت بوده است، تلاش نموده خود را ازطیف فیلمسازانی قراردهد که درجرگه روشنفکران سینمای مستقل قراردارند؛ اما موضع گیری‌های ضد ونقیض اودرسالهای گذشته وفعالیت‌های پنهان اوبا مراکزحکومتی وجه دیگری ازشخصیت اورا برای دیگران روشن ساخته است. جیرانی برای اعتماد سازی مدیران رده بالای تلویزیون طی سالهای گذشته سریالی را جلوی دوربین برد “مرگ تدریجی یک رویا” که کاملا با سیاستهای سانسوروارعاب حکومت همسوبود. اوپس ازساخت مجموعه فوق مهرتأیید را ازسوی مدیرسپاهی تلویزیون “عزت اله ضرغامی” برای تهیه واجرای برنامه سینمایی هفت دریافت نمود. برنامه “هفت” ازدوسال گذشته با قالبی ترکیبی وبا اجرای شخص جیرانی به روی آنتن رفت. پرداختن به اخبارمهم هفتگی سینمای ایران، اخبارتولید سینما، جلسه نقد وبررسی فیلم‌های روی پرده، پوشش جشنواره‌های داخلی فیلم، پرداختن به معضلات سینمای ایران، به چالش کشیدن سیاستهای فرهنگی – هنری متولیان سینمایی کشورو… ازمهم‌ترین بخشهایی بود که برنامه هفت ازآن تشکیل شده بود. اما مهم‌ترین بخشی که بیش ازسایربخش‌های برنامه باعث بروزجنجال وحرف وحدیث‌های فراوانی درسطح جامعه شد، بخش نقد وبررسی “هفت” با حضورمسعود فراستی بود. مسعود فراستی که منتقد اطلاعاتی سینماست و وابستگی عمیقی با حوزه هنری وموسسه فرهنگی روایت فتح دارد ،طی نقد‌هایی که دراین برنامه داشت، به سینمای بدنه ومستقل ایران تاخت و با عباراتی نظیر: “سینمای مستهجن”، “سینمای فیلفارسی” و… به جنگ علنی با سینمای روشنفکری واجتماعی ایران پرداخت .جیرانی هم دراکثرقریب به اتفاق نقد‌ها با وی هم نظربود. دیری نگذشت که این روند به سمت وسوی دیگری کشیده شد. “هفت” که دومین سال تولید خود را تجربه می‌کرد سینمای ایران با اتفاقات کم نظیری روبروگردید. “جنجال دراتحادیه تهیه کنندگان سینما”، “بیانیه‌های متعدد سینماگران برعلیه سیاستهای حکومت”، “بی‌احترامی وتهمت به زنان بازیگردرسینمای ایران توسط فیلمسازولایت فرج اله سلحشور”، “پخش تصاویرجنجالی فریماه فرجامی وابوالفضل پورعرب” وپلمپ خانه سینما توسط وزارت ارشاد ازمهم‌ترین حوادثی بود که درسال دوم فعالیت برنامه جیرانی وگروهش با آن‌ها دست به گریبان بود. اتفاقات فوق و موضع گیری‌های اهالی سینما که توسط جیرانی بصورت حضوری یا تلفنی به برنامه می‌آمدند وانتقاد صریح وبی پرده چند تن ازاهالی سینما دربرنامه هفت نسبت به بستن خانه سینما باعث شد برنامه هفت وسازندگانش برلبه تیغی قراربگیرند که عاقبت باعث کوچ همیشگی آنان ازاین برنامه شد. موضع جیرانی نسبت به پلمپ خانه سینما کامل محافظه کارانه بود. اوبعد ازسپری شدن دوهفته ازاتفاق فوق به صورت جزیی به موضوع پرداخت. نکته قابل تأمل جانبداری صریح مسعود فراستی ازاین اتفاق بود. اتخاذ چنین موضعی ازسوی مجری وتهیه کننده برنامه ومنتقد اطلاعاتی آن به سادگی گویای سیاست‌ها ومواضع پشت پرده یی بود که تیم سازندگان برنامه ومدیران سپاهی سازمان برای مواجهه با اتفاق فوق درپیش گرفته بودند. اما این روند تا زمانی پیش رفت که “شمقدری” معاونت سینمایی توسط جیرانی برای ادای توضیحات به برنامه دعوت گردید. برنامه ایی که تبدیل به پاشنه آشیل جیرانی گردید واوتیم همکارش را دچارحیرانی کرد را مخدوش کنند. سرانجام آخرین برنامه هفت به تهیه کنندگی جیرانی درخردادماه سال جاری به روی آنتن رفت. جیرانی درآخرین برنامه ازمردم خواست که با ارسال عدد ۷ ازطریق پیامک خاطره خوبی ازبرنامه برجای بگذارند، اما همین درخواست جیرانی هم با سانسورعوامل حکومتی درتلویزیون مواجه گردید. پس ازاتمام برنامه، اخباروموضع گیری‌های گوناگونی درسطح جامعه پخش گردید که ازمهم‌ترین آن‌ها می‌توان به بیانیه برخی ازاهالی سینما درحمایت ازجیرانی اشاره کرد. بیانیه ایی که به امضای کارگردانان پرسابقه یی چون: “داریوش مهرجویی، مسعود کیمیایی، مسعود جعفری جوزانی، احمد رضا درویش، بهروزافخمی، ابوالحسن داودی، مازیارمیری و…” رسید. نکته قابل توجه عدم عکس العمل مدیرسیما نسبت به اتفاقات فوق بود.
نمایند سپاه
پس ازگمانه زنی‌های گوناگون درارتباط با گروه جدید هفت، مدیران تلویزیون با محمد خزائی به عنوان تهیه کننده ومحمود گبرلوبه عنوان مجری به توافق رسیدند. وسری جدید برنامه ازتاریخ ۹ تیربه روی آنتن رفت. انتخاب گبرلو به عنوان مجری عکس العمل‌ها ونقدهای بیشماری را تابه امروزبه همراه داشته است. گبرلوکه به ظاهردرزمینه نقد مشغول به فعالیت است ازاعضای زیرزمینی سپاه پاسداران است که مسئولیتهای گوناگونی درزمینه فوق به وی محول گردیده است. “سردبیربخش فرهنگی سایت فارس ازسال ۱۳۸۱، سردبیرمجله ایثار، عضویت درگروه طرح وبرنامه گروه تلویزیونی شاهد، دبیرگروه گزارش روزنامه دولتی جوان و…” وی منتسب به جناح راست اصولگراست ودرسالهای گذشته تلاش کرده تا با نوشته‌ها وفعالیت‌های خود به تبیین اندیشه‌های ولایت مطلقه فقیه ونظام بپردازد. گبرلوسالهاست که درمیان اهالی سینما به عنوان چهره ایی حکومتی شناخته می‌شود. آخرین فعالیت وی مسئولیت جلسات نقد وبررسی جشنواره بین المللی فیلم فجرسال گذشته بود که با انتقادات فراوانی ازسوی اهالی سینما روبروگردید. گبرلوطی مدت پخش برنامه هفت به انتقاد ازجیرانی پرداخته بود واورا به عنوان فردی غیرمفید برای سینمای ایران معرفی کرده بود. پس ازمشخص شدن گروه جدید هفت، سازندگان وعوامل قبلی برنامه طی نامه ایی به معاونت سیما ومدیرسازمان خواستارتغییرنام برنامه وتغییرلوگوی برنامه شدند اما این اتفاق با بی‌اعتنایی مدیران مواجه گردید وتن‌ها گبرلودرجواب جیرانی “هفت” را برنامه یی متعلق به صدا وسیما دانست. با توجه به تغییراتی که دربرنامه “هفت” روی داده سیاست -های محدودکننده حکومت نسبت به گذشته آشکارترگردیده است. گبرلوکه سابقه طولانی درمحافظه کاری دارد بحث‌های چالشی هربرنامه را به نفع سیاستهای کلان حکومت وولایت سوق می‌دهد. تصویری که امروزه ازبرنامه هفت برذهن مخاطبان حک شده تنها برنامه تبلیغی وکم رمقی ست که تنها برای تبلیغ سیاستهای ضعیف وغیرکار‌شناسی حکومت برروی آنتن می‌رود. تنها نکته قابل تأمل پس ازاتفاقات فوق حضورمداوم مسعود فراستی به عنوان منتقد دربرنامه است واین نشان ازنفوذ پرقدرت وی دردستگاه حکومتی واطلاعاتی دارد. سینمای ایران که روز‌ها وسالهای پرتنشی را تجربه می‌کند به نظرمی رسد با روند فوق سیرنزولی بی‌سابقه یی را تجربه خواهد کرد. روندی که با تاسیس سازمان سینمایی به ریاست محمود احمدی‌نژاد منجربه سقوط سینمای ایران به قهقرا خواهد شد.
