امین رئوفی‌نژاد
با وجود ادعای دولت احمدی نژاد در خصوص کاهش مصرف بنزین پس از سهمیه‌بندی، آخرین آمارها نشان می‌دهد که مصرف روزانه بنزین در کشور در مرداد ماه امسال نسبت به سال گذشته 17.7 درصد افزایش داشته و مصرف بنزین در تهران در روز پنجشنبه گذشته به رکورد تاریخی 14.5 میلیون لیتر در روز رسیده است. در این حال یک مقام وزارت نفت از عقب‌نشینی دولت در خصوص آزادسازی قیمت بنزین سوپر خبر داد.
نورالدین شهنازی‌زاده، مدیرعامل شرکت پخش فرآورده‌های نفتی، دیروز در یک نشست خبری از بررسی طرحی در ستاد مدیریت حمل و نقل و مصرف سوخت کشور خبر داد که بر اساس آن قیمت بنزین سوپر کاهش پیدا خواهد کرد. پیش از این هم رئیس اتحادیه جایگاه‌داران بنزین از کاهش مصرف روزانه بنزین سوپر از 35 هزار لیتر به 2 هزار لیتر خبر و ادامه عرضه این نوع بنزین را به “اجبار دولتی” نسبت داده بود.
شکست در اولین گام
دولت نهم در تابستان سال گذشته سهمیه‌بندی بنزین را با هدف کاهش مصرف سوخت آغاز کرد و مدتی بعد سهمیه‌بندی را به گازوئیل هم تعمیم داد. اما از اواخر سال گذشته بسیاری از کارشناسان اعلام کردند که این هدف با شکست مواجه شده و مصرف سوخت در کشور افزایش یافته است.
با وجود ناکامی این تجربه، از ابتدای سال جاری محمود احمدی‌نژاد اعلام کرد که دولت قصد دارد در چارچوب طرحی به نام تحول اقتصادی، یارانه برخی اقلام مصرفی جامعه ازجمله کلیه حامل‌های انرژی را آزاد کند.
این تجربه از ابتدای تیر ماه و در سالگرد اجرای طرح سهمیه‌بندی بنزین، با آزادسازی قیمت بنزین سوپر که به معنای افزایش قیمت هر لیتر آن از 140 تومان به 540 تومان بود، آغاز شد و تاکنون ادامه یافته است؛ اما به گفته مسئولان وزارت نفت، این تصمیم دولت باعث کاهش بیش از 90 درصدی مصرف بنزین سوپر و آشفتگی وضعیت عرضه در پمپ‌بنزین‌ها شده است.
دو هفته پیش و به دنبال بروز شلوغی‌های گسترده در پمپ‌بنزین‌ها و چند برابر شدن طول صف خودروها، که مطبوعات بارها از آن گزارش داده‌اند، و نیز اعلام اتحادیه دارندگان پمپ‌بنزین مبنی بر متضرر شدن اعضای این صنف و آشفتگی وضعیت عرضه بنزین سوپر، اعلام شد که تعداد جایگاه‌های عرضه‌کننده بنزین در کل شهر تهران به 10 جایگاه کاهش یافته است.
این در حالی بود که همزمان مسئولان وزارت نفت از برنامه دولت برای افزایش سریع تولید بنزین سوپر در کشور خبر می‌دادند و منابع غیررسمی نیز این برنامه را راه‌حل جایگزین دولت نهم برای مقابله با تحریم احتمالی در زمینه واردات بنزین می‌خواندند. بدین معنا دولت احمدی‌نژاد بار دیگر با یک تصمیم نسنجیده در خصوص قیمت سوپر، برنامه کلان‌تر خود در زمینه تولید این فرآورده نفتی را برهم زد.
حال اظهارات مدیرعامل شرکت پخش فرآورده‌های نفتی ایران حاکی از این است که مسئولان دولتی قصد دارند این تصمیم غیرکارشناسی را جبران کنند و قیمت بنزین سوپر را یا به میزان سابق بازگردانند و یا تا حدی کاهش دهند.
این عقب‌نشینی آشکار از اولین گام در راه آزادسازی قیمت یک قلم از حاملان انرژی در شرایطی صورت می‌گیرد که طبق وعده احمدی‌نژاد، قرار است یارانه همه اقلام حاملان انرژی حذف شود تا معادل آن به صورت نقدی به مردم پرداخت شود.
آزادسازی و سهمیه‌بندی ناکام
شکست سیاست دولت نهم در خصوص تغییر قیمت بنزین سوپر را می‌توان بخشی از شکست کلی‌تر طرح سهمیه‌بندی بنزین و گازوئیل دانست که به نظر می‌رسد آشکارا از اهداف اولیه خود منحرف شده است.
مسئولان دولتی اعلام کرده بودند که هدف از سهمیه‌بندی، کاهش و نظم دادن به مصرف بنزین و جلوگیری از اتلاف انرژی است. اما اکنون آمارهای رسمی نشان می دهد که دولت در نیل به این هدف ناکام مانده است.
طبق گزارش رسمی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، مصرف بنزین کل کشور در یک ماه گذشته، به طور متوسط روزی 72.1 میلیون لیتر بوده است که نسبت به مرداد ماه گذشته (با میزان مصرف 61.2 میلیون لیتر) بیش از 17.7 درصد افزایش را نشان می‌دهد.
این در حالی است که متوسط مصرف روزانه در یک هفته اخیر از این هم فراتر رفته و به 72.9 میلیون لیتر رسیده است. مصرف بنزین کل کشور نیز در هفته گذشته نسبت به یک هفته پیش از آن، 1.4 درصد افزایش داشته است که در صورت تداوم، تا پایان سال مصرف کل را به دو برابر میزان پیش از سهمیه‌بندی خواهد رساند.
همچنین در این هفته مصرف روزانه بنزین در شهر تهران نیز رکورد بی‌سابقه‌ای از خود به جا گذاشته و به میزان 14.5 میلیون لیتر در روز پنجشنبه 24 مرداد ماه رسیده است.
در برابر این رشد غیرمنتظره مصرف بنزین در کشور، مسئولان دولتی به جای اعتراف به شکست سیاست‌های دولت، افزایش مسافرت‌ها و افزایش ذخیره بنزین موجود در کارت‌های سوخت را بهانه می‌کنند. هر چند شواهد نشانگر آن است که خود آنها هم نگران‌اند که با وعده دولت در خصوص افزایش جایگاه‌های عرضه بنزین، کشور باز هم شاهد موج دیگری در افزایش مصرف بنزین باشد.