ویوین والت
تحریم های سنگین تر آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران احتمالاً در حال اثر گذاشتن بر اقتصاد این کشور است و نگرانی از افزایش نرخ تورم و کمبود مواد غذایی و بنزین یارانه ای را در پی داشته است. البته معنایش این نیست که جمهوری اسلامی دیگر دوستی ندارد. حتی دوستان نزدیک آمریکا در اتحادیه اروپا در کاهش روابط خود با ایران کم کاری کرده اند و اجازه ادامه معاملات نفتی و گازی را به شرکت هایشان می دهند. از سوی دیگر، ایران در حال تحکیم روابط با کشورهای آسیایی است. آسیایی ها مایلند روابط خود با یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت دنیا را گسترش دهند و قراردادهای بر زمین مانده، در نتیجه خروج شرکت های غربی را از آن خود کنند. فیلیپ واست سردبیر مجله خبری اینتلیجنس آنلاین در پاریس که به نظارت بر قراردادهای حوزه انرژی مشغول است، گفت: “چینی ها و خصوصاً مالزیایی ها اخیرا به خرید محصولات ایران و فروش مجدد نفت ایران مشغول بوده اند. در واقع بخش زیادی از تحریم های سنگین برعلیه ایران، تحریم های آمریکایی هستند.”
تازه ترین سلسله از تحریم ها در روز چهارشنبه 27 اکتبر و همزمان با تصویب تمهیدات 77 صفحه ای اتحادیه اروپا، از جمله منع سرمایه گذاری جدید شرکت های انرژی اروپایی در صنایع نفت و گاز ایران، به مرحله اجرا درآمده است.
تحریم های جدید اتحادیه اروپا به نوعی یک تحول بزرگ برای اروپا محسوب می شود. شرکت های حوزه انرژی از فرانسه، ایتالیا، نروژ و اسپانیا از دیرباز طرف قرارداد با ایران بوده اند. این قراردادها ظرف چند سال گذشته رو به کاهش گذاشته بودند زیرا شرکت های یاد شده خود را آماده اقدامات سخت تر علیه ایران متحده می کردند تا پیوند خود با آمریکا را حفظ کنند. کاترین آشتون سخنگوی سیاست خارجه اتحادیه اروپا روز سه شنبه به نشریه وال استریت ژورنال گفت تحریم های این اتحادیه “می تواند منجر به تعطیلی میدان گازی رام در دریای شمال در نزدیکی اسکاتلند شود”، که یک پروژه مشترک میان شرکت بریتیش پترولیوم و شرکت نفت ایران در انگلیس، زیرمجموعه شرکت ملی نفت ایران است. بی پی اعلام کرده قبل از تصمیم گیری در این خصوص، به بررسی تحریم های جدید خواهد پرداخت.
حتی با وجود تحریم های سختگیرانه اتحادیه اروپا، کشورهای این قاره روابط اقتصادی خود با ایران را حفظ کرده اند. شرکت های اروپایی برخلاف شرکت های آمریکایی، مجاز به خرید نفت خام و گاز طبیعی ایران و فروش محصولات پالایشگاهی خود به این کشور هستند. اتحادیه اروپا در هفته جاری از مؤسسات مالی خواست از معاملات تجاری قانونی، حمایت کنند. اروپا روزانه حدود 1.2 میلیون بشکه نفت خام از ایران وارد می کند که بر اساس اطلاعات آژانس بین المللی انرژی در پاریس، دو برابر میزان واردات در سال 2008 است. علاوه بر آن، بخش هایی از روابط میان ایران و اتحادیه اروپا می تواند خارج از حوزه تحریم های اتحادیه اروپا درنظر گرفته شود؛ به شرط آنکه در خدمت رفع نیازهای انرژی اتحادیه اروپا باشد. یکی از این نمونه ها، گاز ایران در دریای خزر است که وارد خط لوله جدید نباکو خواهد شد. این پروژه قرار است سراسر اروپا را تحت پوشش قرار دهد و وابستگی این قاره به گاز طبیعی روسیه را کاهش دهد.
علیرغم انعطاف موجود در تحریم های اروپایی، برخی از سیاستمداران قاره سبز اعتقاد دارند آمریکا با جدیت آنها را به دنباله روی از درخواست واشنگتن در خصوص ایران وا می دارد. برخی می گویند شرکت های اروپایی احساس می کنند مجبور به قطع روابط با ایران هستند، حتی اگر دولت های آنها خواستار انجام چنین کاری نباشد. یک شرکت کوچک نفتی پرتغالی به نام گالپ، روز پنجشنبه اعلام کرد در فکر توقف کامل تجارت با ایران است و علت آن هم عمدتاً فشارهای سیاسی است. شرکت های توتال، بی پی و ویتول سوئیس که همگی سرمایه گذاری های عظیمی در ایران داشته اند، ظرف ماه های اخیر از حجم معاملات نفتی خود با ایران کاسته اند یا آن را متوقف کرده اند. مارت اسکاک نماینده هلندی عضو پارلمان اروپا به تایم گفت: “ایالات متحده به شرکت ها فشار می آورد تا در مقوله انرژی، پا را فراتر از محدوده تحریم ها بگذارند. در این جا مسأله اصلی، استقلال اتحادیه اروپا است.”
هرچند مقامات آمریکایی اعمال فشار بر اروپا را تکذیب می کنند، اما مسؤولان وزارت خزانه داری آمریکا در ماه ژوئیه به بروکسل، برلین و پاریس سفر کردند تا پیامد تحریم های جدید ایالات متحده را برای دولت ها و شرکت های متعلق به این کشورها بازگو کنند. یکی از سخنگویان وزارت خزانه داری که نخواست نامش فاش شود روز پنجشنبه به تایم گفت: “هر شرکتی درباره تجارت با ایران رأساً تصمیم گیری می کند و به این نتیجه می رسد که انجام تجارت ارزش خطرات آن را ندارد. ما درخصوص خطرات موجود برای این شرکت ها اطلاع رسانی می کنیم اما در نهایت آنها هستند که تصمیم گیری می کنند.”
این درحالی است که از دید اغلب شرکت های اروپایی، فشارهای آمریکا به اندازه کافی سنگین است. تحت قوانین این کشور، تمام بانک ها، شرکت های نفتی و سایر نهادهایی که به تجارت با شرکت های ایرانی مندرج در فهرست سیاه ایالات متحده مبادرت ورزند، از انجام تجارت با ایالات متحده محروم خواهند شد. حتی تهدید لفظی باعث شده بسیاری از شرکت ها از رابطه با ایران دست بردارند تا خطری رابطه آنها با بزرگترین اقتصاد دنیا را تهدید نکند. استورات لوی معاون تروریسم و اطلاعات مالی وزارت خزانه داری آمریکا در سخنرانی ماه گذشته خود در مرکز مطالعات استراتژیک واشنگتن اعلام کرد، با اجرای تحریم های جدید آمریکا، “خطر اعتبار شرکت هایی که روابط خود با تهران را قطع نکنند افزایش خواهد یافت و این سبب ایجاد موجی در تشدید تحریم ها خواهد شد.”
شرکت بین المللی حمل و نقل مالزی، زیرمجموعه شرکت نفتی دولتی پتروناس، در ماه مه گذشته قرارداد بر زمین مانده شرکت سوئیسی ویتول سوئیس برای تأمین روزانه 55,000 بشکه بنزین برای ایران را به خود اختصاص داد. برای آن دسته از شرکت های اروپایی که هنوز از معامله با ایران دست نکشیده اند، سود و منفعت زیادی می تواند وجود داشته باشد. روزنامه گاردین لندن ماه گذشته گفت شرکت انگلیسی-هلندی رویال داچ شل خرید نفت خام خود از ایران را از ماه مه تا اوت به اندازه 27 درصد معادل 100 میلیون دلار در ماه افزایش داده است. این درست در بحبوحه تهیه پیش نویس تحریم های اتحادیه اروپا، آمریکا و سازمان ملل صورت گرفته است. ایران نیز در مقام قدرشناسی، فروش خود به شرکت شل را با احتساب تخفیف ویژه انجام داده است. واست، سردبیر اینتلیجنس آنلاین، می گوید: “واقعیت این است که ایران نیاز به مشتری دارد؛ آنها در حال حاضر به هرکسی که خریدار باشد، نفت می فروشند.”
منبع: تایم- 28 اکتبر
