مشتریان بزرگ نفتی ایران چون کره و ژاپن در پرداخت پول نفت خریداری شده از ایران مشکل دارند و به خاطر تحریم های شورای امنیت و آمریکا نمی توانند انتقال پولی انجام دهند. این روند و اخبار غیررسمی پیرامون آن از نظر بسیاری از کارشناسان باتوجه به نیاز کشور به درآمد ارزی نفت، بسیار خطرناک توصیف شده است.اینک در شرایطی که وزارت نفت بدون وزیر اداره میشود، معاونان این وزارتخانه بر سر ارسال یک نامه هشدار آمیز به هندی ها در خصوص عدم واریز مبلغ نفت خریداری شده از ایران توسط هند هم اختلاف نظر دارند.
اگرچه معاون بین الملل وزارتخانه از ارسال نامه خبر میدهد اما معاون ومدیر عامل شرکت نفت، این ارسال را تکذیب میکند. رسانه ها می گویند ایران هفت ماه است پول صادرات نفت خود به هند،که رقمی بالغ بر ۹ میلیارد دلار ارزیابی می شود را دریافت نکرده است.
ماجرا از آنجا آغاز شد که بانک مرکزی هند در ژانویه ـدی ماه ۸۹ ـ اعلام کرد که هر گونه داد و ستد با ایران از جمله خرید نفت از این کشور ممنوع است. ایران بعد از عربستان دومین صادرکننده نفت به هند استکه روزانه بین ۴۲۰ تا ۴۵۰ هزار بشکه نفت به این کشور صادر میکند؛با این میزان صادرات ۱۲ درصد نیاز هند به نفت تامین می شود.
پس از مذاکرات دو طرفه ابتدا قرار شد بانک مرکزی آلمان واسطه ای شود برای انتقال پول نفت فروخته شده ایران به هند؛ ولی پس از مدتی این بانک هم کنار کشید. مهر در گزارشی در این باره نوشت: “به دنبال این اقدام که گفته میشود تحت فشار ایالات متحده صورت گرفته بود، دو کشور به دنبال یافتن راه‌حلی جایگزین برای پرداخت بهای نفت صادراتی ایران بر آمده و از جمله به استفاده از بانک تجاری ایران و اروپا، مستقر در آلمان، روی آوردند. بانک مرکزی آلمان نیز در ابتدای سال جاری میلادی با انتقال پول نفت صادراتی ایران از طریق بانک تجاری ایران و اروپا موافقت کرده بود، اما این بانک نیز به تازگی در فهرست ۱۰۰ شرکت ایرانی تحت تحریم اتحادیه اروپا قرار گرفته و بدین ترتیب امکان انتقال پول نفت ایران از طریق این بانک نیز از بین رفته است”.
با این حال صادرات نفت به هند ادامه داشت و رقم پرداخت نشده، هر روز درشت تر میشد؛تا آنجا که این جمعه رویترز در گزارشی فاز تازه ای روی آنچه که “صاردات مجانی نفت” خوانده می شود گشود. رویترز در خبری آورد که: “شرکت ملی نفت ایران در تاریخ ۲۷ ژوئن با ارسال نامه‌ای به مسئولان پالایشگاههای هند این تصمیم خود را به آنها اطلاع داده است”.
در این نامه آمده است: “با کمال تأسف باید به آگاهی شما برسانیم تا زمانی که راه‌حل مشخصی برای پرداخت پول نفت صادراتی شرکت ملی نفت ایران پیدا نشود، این شرکت در موقعیتی نخواهد بود که بتواند در ماه اوت سال ۲۰۱۱ همچنان به ارسال نفت برای شرکای هندی خود ادامه دهد.”
شرکت ملی نفت ایران در نامه خود به مسئولان پالایشگاههای هندی در عین حال افزوده است که در حال حاضر هیات‌های عالی‌رتبه‌ای از بخش‌های بانکی، مالی و نفتی دو کشور سرگرم گفت‌وگو برای حل این مشکل هستند. این در حالی است که در اواسط خرداد ماه سال جاری گزارش‌هایی در باره “صادرات مجانی نفت ایران به هند” در برخی خبرگزاری‌های داخلی ایران منتشر شده بود.
اما این نامه از سوی مدیر عامل شرکت نفت ایران تکذیب شد. قلعه بانی در این باره به فارس گفت که در خصوص توقف صادارت نفت ایران به هند به دلیل عدم تسویه بدهی نفتی هند به ایران هیچ نامه رسمی داده نشده است. وی تاکید کرد: در مذاکرات دوجانبه هشدارهایی جدی را به طرف هندی در خصوص امکان توقف صادرات نفت ایران به هند در صورت پیدا نشدن راه‌حلی برای تسویه بدهی نفتی هند به ایران داده‌ایم اما تاکنون هیچ نامه رسمی از سوی شرکت ملی نفت در این خصوص تسلیم طرف هندی نشده است.
اما بر خلاف گفته مدیر عامل شرکت نفت و معاون وزارت نفت، دیگر معاون این وزارتخانه ی بی وزیر، محسن قمصری معاون بین الملل، از وصول نامه به طرف هندی خبر داده است. البته خبر گزاری فارساین نامه را “یک نامه غیر رسمی” خواند.
فارس در خبرش به نقل از یک مقام مسئول در شرکت ملی نفت ایران آورد که هشدار ارسال شده برای طرف هندی نامه رسمی شرکت ملی نفت نبوده است؛ در عین حال این هشدار، قطع کامل صادرات نفت به هند را مد نظر نداشته و در آن ذکر شده است تنها در ماه اوست امکان تحویل نفت به هند در صورت عدم تسویه بدهی‌ها وجود ندارد.
وی افزود: طرف هندی هنوز پاسخی در این خصوص ارائه نکرده است. در مذاکرات دوجانبه همواره هندی‌ها می‌گفتند: شما راهی پیدا کنید تا ما به آن عمل کنیم! اما زمانی که راه‌حلی پیدا میشد هندی‌ها مضمون جلسات را رسانه‌ای می‌کردند و به همین دلیل طرف مقابل نیز هشیار شده بدل آن راه‌حل را اجرا و آن را مسدود می‌کردند.
این منبع آگاه اضافه کرد: این در حالی بود که در داخل کشور تلاش میشد اطلاعات مربوط به این مساله افشا نشود تا تحریم‌کنندگان نتوانند از آن بهره ببرند.
فارس می گوید کل مبلغ 2 میلیارد دلار است اما خبرگزاری مهر بر ۹ میلیارد تاکید دارد.
به نوشته مهر: “پیگیری خبرنگار مهر از وزارت نفت نشان می دهد با توجه به نامشخص بودن نحوه وصول منابع مالی حاصل از صادرات نفت به هند، تاکنون سقف بدهی های نفتی دولت دهلی نو به ایران به مرز 9 میلیارد دلار افزایش یافته است. البته این میزان بدهی هند به ایران را هم وزارت اقتصاد هند تائید کرده است. بر این اساس، در هفت ماه گذشته مسئولان مختلف شرکت ملی نفت، بانک مرکزی و وزارت اقتصاد و دارایی برای حل و فصل نحوه وصول بدهی های نفتی از هند وعده های متعددی ارائه کرده اند که تاکنون هیچ یک از این وعده ها به نتیجه نرسیده است. در حال حاضر پالایشگاههای نفت مانگلور و ریلیانس هند از بزرگترین خریداران نفت خام صادراتی ایران به شمار می روند که به دلیل تحریم برخی از بانکهای بین المللی قادر به پرداخت بدهی نفتی خود به دولت ایران نیستند”.
مهر، همچنین در گزارش خودمی افزاید: “همزمان با ادامه مذاکرات بی نتیجه شرکت ملی نفت و پالایشگاههای هندی، اخیرا دولت ریاض و دهلی برای جایگزین کردن بخشی از نفت خام عربستان به جای نفت میادین سروش و نوروز ایران به توافق اولیه دست یافته اند.”
اما در مقابل خبر گزاریفارس مینویسد: “سازگارترین نفت برای پالایشگاههای هند، نفت ایران است که خود کارشناسان هندی هم به آن اذعان دارند”.
