چین ضمن آنکه اصولاً با تحریم ایران مخالف است تلاش می کند در جریان مذاکرات چند جانبه به منظور ممانعت ازدستیابی ایران به بمب اتم، به عنوان طرفی مسئول ایفای نقش کند. پکن در عین حال که به دلیل نیاز به منابع سوختی به حمایت از رژیم ایران ادامه می دهد مایل نیست واشینگتن را با خود دشمن سازد. امّا نگرانی ایالات متحده ازاین بازی دو جانبه چین به مرور افزایش می یابد به خصوص که می بیند چین به مراتب کمتر از روسیه در اندیشه تحت فشار گذاشتن تهران است.
یک روز پیش از آغاز مذاکرات کشورهای 5+1 با ایران درژنو، پکن بار دیگر به طورعلنی اعلام کرد که با تحریم ها مخالف است. روز 15 اکتبر نخست وزیر چین، ون ژیابائو پس از ملاقات و گفت و گو با معاون رئیس جمهور ایران، محمد رضا رحیمی در پکن اظهار داشت که: “چین به ایفای نقش سازنده خود در جهت یافتن راه حلی برای مسئله هسته ای ایران ادامه خواهد داد”. همچنین، در پی یک سلسله آزمایش های موشکی از سوی تهران واعلام خبر ساخت کارخانه جدید غنی سازی اورانیوم در محدوده شهر مقدس قم ازجانب این کشور، دستگاه دیپلماسی چین روز بیست و نهم سپتامبر به شیوه منحصر به فرد خود واکنش نشان داد. ژیانگ یو، سخنگوی وزارت امور خارجه چین در این رابطه اظهار داشت: “امیدواریم کشورهای ذینفع تلاش بیشتری برای مشارکت در بهبود اوضاع انجام دهند و سعی کنند به جای طفره رفتن درجهت حلّ مسئله گام بردارند”.
امّا از این سخنان معما گونه که بگذریم به طور یقین و مسلم می دانیم که مخالفت پکن با تحریم تهران دو دلیل دارد. دلیل اوّل اینکه ایران یک شریک اقتصادی مهم برای چین به شمار می رود. دلیل دوّم نگرانی چین از قوّه به فعل درآمدن زورآزمائی نظامی میان ایران و ایالات متحده، در صورت شکست مذاکرات است و چین فکر می کند که با به تعویق انداختن تصویب تحریم ها تا سرحد امکان، سناریوی فاجعه بار بمباران ایران را نیز به تعویق خواهد انداخت.
از جمله اقدامات چین برای فرو نشاندن عطش روزافزون و سیری ناپذیر خود در تأمین منابع انرژی، سرمایه گذاری 120 میلیارد دلاری شرکت های نفتی این کشوردرایران طی پنج سال گذشته، به نوشته مطبوعات آمریکائی، بوده است. در ماه ژوئن امسال میان اتحادیه ملّی نفت چین با شرکت نفت ایران یک قرارداد پنج میلیارد دلاری برای توسعه میدان نفتی پارس به امضاء رسید.
“خبرداغی” که در یکی از شماره های فاینشنال تایمز به چاپ رسید و صحت آن در روز 23 سپتامبر مشخص شد این بود که مبادلات میان ایران و چین به استخراج نفت منحصر نمی شود؛ به گفته منابع مطلع بانکی شرکت های نفتی چینی از این پس “بین 30000 تا 40000 بشکه نفت تصفیه شده در روز” به ایران تحویل خواهند داد که این مقدار تقریباً یک سوم واردات ایران را که خود قادر به تصفیه نفت خام نیست، تشکیل می دهد.
علاوه بر این در ژانویه گذشته قراردادی به ارزش1/76 میلیارد دلار برای توسعه میدان نفتی آزادگان میان ایران و چین منعقد شد و در ماه مارس نیز یک قرارداد 3⁄39 میلیارد دلاری میان شرکت گاز ایران و یک کنسرسیوم چینی برای تولید گاز مایع به امضاء رسید.
بازی حساسی که چین برای ایجاد موازنه به پیش می برد عبارتست از به دست آوردن دل متحد ایرانی از یک طرف و حفظ اعتبار درصحنه دیپلماسی جهانی از طرف دیگر. دلیل مانوورهای چین در زمینه پرونده هسته ای ایران نیز چیزی جز این نیست. امّا جمله ای که اخیراً جان پامفرت، کارشناس مسائل چین از ژائو فنگ معاون مدیر مرکز تحقیقات بین المللی و استراتژیک دانشگاه پکن در واشینگتن پست نقل کرده نشاندهنده وجود گرایشی است که خواستار انعطاف در مواضع چین است:” اگر ایران برای یافتن راه حلّی دربرابر کشورهای غربی صداقت لازم را نشان ندهد فکر نمی کنم پکن به مخالفت با تحریم ها ادامه دهد”.
منبع: لوموند 19 اکتبر
