فرانسیسکو کاریون
با پیشروی داعش که خود را “دولت اسلامی” می نامد، این شعار بیش از پیش صحت یافته که “دشمنِ دشمن من دوست من است.” ایالات متحده و ایران که از انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ با یکدیگر خصومت دارند، رویکردهای خود را بواسطه یک هدف فوری مشترک در خاک عراق به مرحله اجرا گذاشته اند: خلاص شدن از شرّ جهادگرایانی که یک سوم خاک این کشور را تحت اشغال خود دارند و ممکن است چهره چند فرقه ای عراق را برای همیشه دستخوش تغییر کنند. واشنگتن که به شدت از سخنرانی آتشین بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل، خشمگین است، تصمیم گرفته علی رغم نفوذ شدید تهران در عراق و کنترل شبه نظامیان شیعه عراقی توسط آن، با بغداد علیه جهادگرایان داعش همکاری کند. حمله به تکریت [زادگاه صدام حسین و مأمن داعش] به منظور بازپس گرفتن آن، آخرین نشانه از حضور آیت الله ها در جبهه نبرد علیه داعش است.
به گزارش رویترز به نقل از برخی شاهدان، این عملیات توسط ژنرال قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس، انجام می شود. او فرماندهی عملیات برون مرزی سپاه پاسداران را برعهده دارد. این شخصیت نظامی چند روز پیش در تپه ابو رایاش، روستایی در ۵۵ کیلومتری شرق تکریت، در کنار دو تن از متحدان خود، از رهبران شبه نظامیان شیعه عراق، دیده شده: ابو المهدی، فرمانده واحدهای حاشد شعبی [جنبش مردمی]، و هادی الامیری، فرمانده جدید سپاه بدر. این کمپین نظامی اولین نتایج خود را پس داد. به گفته سخنگوی واحد حاشد شعبی، این حملات باعث شد تا پیکارجویان تکفیری عقب نشینی کنند و بغداد کنترل یکی از راه های منتهی به این شهر را به دست آورد.
در این عملیات در حدود ۳۰ هزار نیرو، ازجمله اعضای ارتش عراق و شبه نظامیان تحت حمایت ایران، شرکت کردند، ولی هیچ نشانه ای از نیروهای آمریکایی وجود ندارد. ائتلاف بین المللی همچنان در حاشیه قرار دارد و به بمباران جبهه‌های دیگر مشغول است؛ توجه اصلی این ائتلاف به مرزهای داعش با مناطق خودگران کردستان عراق است که متحد واشنگتن محسوب می‌شود. درحال حاضر، پنتاگون در تکریت صرفاً نظاره‌گر است. ژنرال لوید آستین، رییس فرماندهی مرکزی آمریکا، دراین خصوص می گوید: “ما نیروهای اطلاعاتی خوبی داریم و تصاویر هوایی نیز بسیار دقیق است. به همین دلیل عملیات در تکریت کاملاً تحت رصد بود.”
دولت اوباما کاملاً نسبت به عملیات تهران در خاک عراق و گسترش نفوذش در این کشور واقف است. در ماه دسامبر، جنگنده های فانتوم ایران مواضع داعش در استان دیالا در شرق عراق را بمباران کردند. جمهوری آیت الله ها همچنین اولین کشوری بود که برای “پیشمرگ”های کرد که با سلاح های قدیمی و محدود با جهادگرایان داعش می جنگیدند، تسلیحات تأمین کرد. در بغداد که اعضای سازمان شبه نظامی حزب الله در آن حضور دارند، تسلیحات بیشتر و متنوع تری نیز تأمین شده است.
ویلیام بیمن، استاد مردم شناسی دانشگاه مینه سوتا و کارشناس ایران، به ال موندو گفت: “ایران به شدت نگران پیشروی داعش است، چرا که تهدید بزرگی برای دولت شیعه عراق و اماکن مقدس شیعه در کربلا و نجف محسوب می شود. اماکن مذهبی سامرا در شمال بغداد مورد بی حرمتی قرار گرفتند. ولی یک نکته مسجل است: آنها مستقیماً مداخله نمی کنند، مگر اینکه به انجام این کار دعوت شوند.” او در ادامه می افزاید: “ایران و آمریکا در عراق با یکدیگر همکاری می کنند، ولی نمی توانند این مسأله را رسماً بپذیرند. عجیب نیست که مذاکرات دراین زمینه را مسکوت نگاه دارند.” هرچه آنها به ظاهر از یکدیگر جدا باشند، ائتلاف‌ها و نزدیکی‌شان به یکدیگر بیشتر خواهد بود. بیمن در ادامه می گوید: “مقامات آمریکایی و سران ایرانی در صورت رسمی شدن همکاری‌هایشان با یکدیگر با واکنش‌های شدید و خشونت باری ازسوی محافل داخلی خود روبرو خواهند شد.” مواضع ضدآمریکایی شدید در تهران و مواضع جمهوریخواهان در واشنگتن و دیگر متحدان مانند عربستان سعودی، که سلطه ایران بر منطقه را به خوبی احساس کرده اند، ازجمله دلایل مسکوت ماندن همکاری‌ها میان تهران و واشنگتن است.
نبرد تکریت در صورت تشدید تنش‌های فرقه‌ای ممکن است بازهم ابعاد گسترده‌تری به خود گیرد و طرح آزادسازی موصل توسط ایالات متحده، نیروهای کرد، ارتش عراق و همچنین برخی قبایل مخالف با سازمان ابوبکر البغدادی را دچار مشکل سازد. نمایندگان دیپلماتیک دو کشور به دنبال منافع متناقض در سوریه و اهداف بلند مدت ناهمخوان‌شان در عراق، چند روز قبل اعلام کردند که مذاکرات اتمی را در ژنو ازسرخواهند گرفت. بیتمن می گوید: “اینکه این دو کشور علیه یک دشمن با یکدیگر همکاری می کنند، شرایطی فراهم خواهد آورد تا اطمینان و اعتماد بیشتری در مباحثات‌شان ایجاد شود.”
منبع: ال موندو، ۸ مارس ۲۰۱۵
