بحران دارو در ماه‌های اخیر به اوج خود رسیده و تقریبا هفته‌ای نیست که خبر کمبود یکی از انواع داروها منتشر نشود. یک روز داروهای مربوط به بیماران خاص نایاب می‌شود، روز دیگر کمبود داروی بیهوشی و در نتیجه تعطیل شدن اتاق‌های عمل مشکلاتی را به وجود می‌آورد و روز بعد خبر مرگ‌آور بودن برخی از داروهای چینی و تقلبی مردم را بیش از پیش نگران می‌کند. گرانی داروها و تعرفه‌های پزشکی هم پای ثابت اخبار منتشر شده در حوزه درمان است. در این میان بیشتر مسئولان کمبود و بحران در حوزه دارو را انکار می‌کنند. اما گویا حالا که نتوانسته‌اند بحران را از ریشه حل کنند دست به دامن راهکارهای موقتی شده‌اند. در همین راستا رئیس سازمان غذا و دارو از برخورد “قضایی، ارشادی و رسانه‌ای” با پزشکانی خبرداده که بیش از حد معمول داروی خارجی برای بیمارانشان تجویز می‌کنند.
عباس حاجی آخوندی همچنین گفته که کمبود دارو در کشور “چندان زیاد” نیست و اگر کمبودی هم وجود دارد بیشتر مربوط به داروهای خارجی و بیگانه است که مشابه آنها با کیفیت مناسبت در داخل تولید می‌شود. وی به پزشکان هم هشدار داده: “مصرف کننده دارو در هر صورت پزشک است، پزشک است که دارو را تجویز می‌کند و نه بیمار و نه داروساز در واقع مصرف کننده دارو نیستند، بنابراین اگر مشاهده شود که پزشکی بیش از حد معمول از یک داروی بیگانه در نسخه‌هایش تجویز کرده است، وزارت بهداشت با او برخورد می‌کند.”
این در حالی است که بارها بسیاری از پزشکان و فعالان حوزه دارو و درمان از کیفیت برخی از داروهای ساخت داخل گله کرده و پزشکان را ناچار به تجویز داروی خارجی دانسته‌اند.
مواد اولیه چینی و هندی؛ تولید داروی بی‌کیفیت
عبدالعزیز جمشیدزهی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس،چندی پیش با بیان اینکه علت اصلی گرایش پزشکان به تجویز داروهای خارجی پایین بودن کیفیت محصولات داخلی است گفت: “متأسفانه شرکت‌های داروساز به کیفیت داروهای خود بها نمی‌دهد و هم‌اکنون فاصله کیفیت داروهای خارجی با داروهای داخلی زیاد است.”
این نماینده مجلس معتقد است که صنعت داروسازی کشور باید درباره کیفیت بالای تولیدات دارویی خود، به پزشکان کشور اطمینان‌های لازم را بدهد. هم‌اکنون برخی پزشکان کشور به عللی از جمله اطمینان نکردن به اثر بخشی این دارو بر روی بیمارانشان، ترجیح می‌دهند که آنان از داروهای مشابه خارجی استفاده کنند.
در همین خصوص دکتر کرمانشاهی متخصص داروسازی به “روز” می‌گوید: “اگر چه برخی از داروهای ایرانی از کیفیت یکسانی با انواع خارجی‌شان برخوردارند اما باید بپذیریم خیلی از داروهای ایرانی کیفیت بسیار پایینی دارند. اینگونه داروها نه تنها به بهبود بیمار کمک نمی‌کند بلکه حتی ممکن است در دراز مدت سلامت و جان بیمار را مورد تهدید قرار دهد. از طرفی در اغلب موارد داروهای خارجی علاوه بر تاثیر‌گذاری بیشتر، عوارض جانبی کمتری نیز دارد.”
او با اشاره به اینکه بسیاری از پزشکان نمونه خارجی را برای بیمارانشان تجویز می‌کنند می‌گوید: “اگر کیفیت داروهای ایرانی به خوبی داروهای خارجی بود پزشکان ترجیح می‌دادند داروی ایرانی را که هزینه کمتری برای بیماران دارد تجویز کنند اما متاسفانه بسیاری از داروهای ما بی‌کیفیت هستند.”
این پزشک داروساز ادامه می‌دهد: “بیمار وقتی به سراغ داروی خارجی می‌رود که یا پزشک معالجش مصرف این داروها را توصیه کرده باشد و یا خود بیمار مدتی از داروی ایرانی استفاده کرده و اثر درمانی لازم را نگرفته باشد و تصمیم بگیرد دارو را عوض کند.”
او با بیان اینکه درصد بالایی از مواداولیه تولید داخل وارداتی است می‌گوید: “مواد اولیه داروهای تولید داخل از کشورهای آمریکای لاتین، چین و هند تهیه می‌شود؛ کشورهایی که در این زمینه خوشنام نیستند.”
به گفته این پزشک نمی‌شود به بهانه تحریم‌ها بیماران را مجبور به مصرف داروی بی کیفیت کرد.
بیماران در تنگنای بیماری و نگرانی
سال ۹۱ سال پر دردسری برای بیماران و پزشکان بود و کمیابی بسیاری از داروها از یک سو و گرانی هزینه های درمان و تجهیزات پزشکی عرصه را برای آنان تنگ‌تر کرد.حالا هنوزسه ماه نخستین سال ۹۲ به پایان نرسیده، خبرها از سخت‌تر شدن شرایط دارو و درمان حکایت دارد. بعد از نوسانات ارزی و تحریم‌های بین‌المللی و به تبع آن گران شدن داروهای خارجی، حالا نوبت به گران شدن داروهای داخلی رسیده است. در دهه اول خرداد ماه، رییس انجمن داروسازان از افزایش ۲۰ تا ۳۰ درصدی داروهای ساخت داخل خبر داده و گفته بود: “قیمت داروهای خارجی نیز کمی بیشتر از این میزان افزایش پیدا می‌کند.” این در حالی است که پس از تصمیم به حذف ارز مرجع برای دارو، بسیاری از کارشناسان و فعالان حوزه دارو هشدار دادند که افزایش چشمگیر قیمت دارو در پیش خواهد بود اما مسئولان قول دادند که جلو این اتفاق را خواهند گرفت.
در این میان عده ای معتقدند آنقدری که دولت برای وارد کردن کالاهای غیر ضروری تمرکز دارد به فکر دارویی که جان بیماران را در دست دارد، نیست. در همین ارتباط مجتبی خلیقی‌نژاد، عضو هیات مدیره انجمن داروسازان استان اصفهان چندی پیش گفت: “زمانی که با ارز مرجع ماشین‌های لوکس می‌خرند یا قلاده سگ، به طور قطع ارزی نمی‌ماند که بخواهند هزینه دارو کنند.”
این فعال حوزه دارو افزوده بود: “شاید با تبدیل ارز مرجع دارو به ارز مبادله ای بتوانند از قاچاق دارو جلوگیری کنند و به نفع داروساز شود، اما با افزایش قیمت و کمبود دارو به طور قطع بار سنگینی بر مردم وارد می شود.”
پیش از آن هم شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس از اختصاص ارز برای واردات چوب بستنی و لوازم آرایشی در مقایسه با ارز تخصیص یافته به داروهای وارداتی به شدت انتقاد کرده و گفته بود: “برای واردات چوب بستنی از کشور آلمان، ۸۰ میلیون دلار ارز اختصاص یافته است. همچنین ۷۰ میلیون دلار اسباب بازی وارد کرده ایم و حدود ۵۰ میلیون دلار لوازم آرایشی در ۶ ماهه اول امسال وارد کشور شده است.”
البته اینگونه اظهارنظرها به شخصیت های داخل کشور محدود نیست. تایمز هم پیش از این در گزارشی آورده بود: “نرخ یارانه ای ارز که از سوی دولت برای حمایت از واردات مواد غذایی و دارو تعیین شده، در اختیار شرکت های وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار دارد و این در حالی است که از این نرخ ارز برای واردات خودرو های اسپرت و کالاهای لوکس استفاده می شود. “
“ایران ارزانترین دارو را دارد”
درست در زمانی که گرانی‌ها امان بیماران را بریده است وزیر بهداشت اعتقاد دارد در حال حاضر ایران ارزانترین کشور در ارائه دارو به بیماران است چون ۹۷ درصد داروها در داخل تولید می شود. این در حالی است که هم اکنون در ایران۶۴ درصد هزینه های بهداشت و درمان از سوی مردم پرداخت می شود و دولت فقط ۳۶ درصد از ۱۰۰ درصد این هزینه را پرداخت می کند. این شرایط وقتی نگران کننده‌تر می‌شود که بدانیم طبق بررسی های صورت گرفته بیش از ۸۳درصد مردم کشور تحت هیچ پوشش بیمه ای قرار ندارند.
