از بیستم شهریورماه امسال و هم‌زمان با روز ملی “مبارزه با خشونت علیه حیوانات”، کمپینی با عنوان “سیرک نه” و با همت فعالان حقوق حیوانات تشکیل شد؛ کارزاری که با حمایت “ دیده‌بان حقوق حیوانات” و با هدف توقف استفاده از حیوانات در سیرک‌ها راه‌اندازی شده است. حالا و پس از پیوستن ۲۱ استان کشور به این کمپین، “نخستین سیرک بدون حیوانات ایران” آغاز به کار کرده است. ایده‌ای که در واکنش به حیوان‌آزاری‌های گسترده‌ای که در سیرک‌ها به وقوع می‌پیوندد، عملی شده است.
سید جاوید آل‌داوود، رئیس انجمن حمایت از حقوق حیوانات در گفت‌وگو با روز “سیرک بدون حیوانات” را گامی موثر و مهم در جلب توجه افکار عمومی و فرهنگ‌سازی در راستای حمایت از حقوق حیوانات می‌داند و می‌گوید: “وجود چنین سیرک‌هایی و استقبال مردم باعث می‌شود بازار سیرک‌های حیوان‌آزار کم رونق شود و حتی همان افراد هم به راه‌اندازی سیرک بدون حیوانات متمایل شوند.”
آل‌داوود خلا قانونی در حمایت از حیوانات را از مهترین دلایل بروز موارد حیوان‌آزاری می‌داند و از سازمان محیط زیست به دلیل تکرار اشتباهات گذشته انتقاد می‌کند. این فعال حقوق حیوانات معتقد است دغدغه حقوق حیوانات در بین مسئولان و نمایندگان مجلس وجود ندارد و ترجیح می‌دهند وارد مباحث مربوط به این حوزه نشوند.
دوره اسباب تفریح شدن حیوانات گذشته است
“رفتارخشونت آمیز برخی از سیرک بازان با حیوانات بی گناه موجب شد تا دوستداران محیط زیست و حقوق حیوانات جنبشی را برای مقابله با این بدرفتاری ایجاد کنند که روز به روز ابعاد آن در کشور گسترش یافته است تا جایی که با لطف خداوند و همت طبیعت دوستان امروز شاهد آغاز فعالیت نخستین سیرک بدون حیوان در اصفهان هستیم.” این را مدیر کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در آیین افتتاح سیرک بدون حیوان گفته و ادامه داده : “زمانه اسباب تفریح و لذت قراردادن حیوانات و بی رحمی به آنان که نمونه بارز آن سیرک و شکار تفریحی بود گذشته است.” جاوید آل‌داوود نیز درباره نقش سازمان حفاظت محیط زیست در حمایت از چنین حرکت‌هایی به “روز” می‌گوید: “سازمان حفاظت معمولا در مواردی که در جهت اهداف این سازمان باشد و بار مسئولیتی برای سازمان نداشته باشد تشویق می‌کند.”
او می‌گوید امیدوار است سازمان حفاظت محیط زیست در موارد دیگر هم پیش‌قدم شود ودر مواردی مثل ممنوعیت شکار و… هم به فعالین حقوق حیوانات کمک کند.
سازمان حفاظت محیط زیست؛تکرار اشتباهات گذشته
حیوانات در ده ها سیرک در ایران در وضعیت بدی نگهداری می‌شوند. نوک پیکان انتقادات فعالان حقوق حیوانات هم به سمت سازمان محیط زیست است. برخی از کارشناسان این حوزه می‌گویند تا یک خبر جنجالی نشود، محیط زیست به آن توجهی نشان نمی‌دهد. سپهر سلیمی فعال حقوق حیوانات پیش‌تر در این زمینه به روز گفته بود: “اصولاً سیرک‌ها و باغ‌‌وحش‌ها برای منافع مادی گردانندگان آنها ایجاد شده‌اند و سود و زیان اقتصادی حرف اول را در مدیریت این مکانها می‌زند. به‌‌رغم همه شعارهای فریبنده‌ای که در مورد سیرک‌ها و بخصوص باغ وحش‌ها مطرح می‌شود این مکانها به عنوان انبار حیوانات، جایی هستند برای کسب در آمد مادی و حقوق حیوانات و حتی رفاه حیوانات در این مکانها بی‌معنی است.”
اما آیا با روی کار آمدن دولت جدید و تغییر مدیریت در سازمان محیط زیست پیشرفتی در زمینه حقوق حیوانات حاصل شده است؟ جاوید آل‌داوود، رئیس انجمن حمایت از حیوانات در پاسخ به این سوال “روز” می‌گوید: خانم ابتکار شخص باتجربه‌ای هستند ولی حالا با در نظر گرفتن تجربه و امکانات تغییر چندانی در وضعیت حقوق حیوانات مشاهده نمی‌شود.”
این فعال حقوق حیوانات در ادامه می‌گوید: “توقع داشتیم که با توجه به تجربه‌های قبلی حداقل اشتباهات گذشته را دیگر تکرار نکنند، که این تحقق پیدا نکرد.”
آل‌داوود معتقد است با توجه به اینکه جوهای سیاسی مختلفی در کشور بروز پیدا می کند عده ای از منتقدین وضعیت محیط زیست هم مسائل و مشکلات را عنوان نمی کنند تا جنبه سیاسی پیدا نکند و متهم به سیاه‌نمایی نشوند.”
به گفته جاوید آل داوود موارد زیادی از تلفات حیات وحش، وضعیت جنگل‌ها و… وجود دارد که نشان می دهد معصومه ابتکار از تجربه‌های گذشته استفاده نکرده و موفقیتی در این مدت نداشته است. او در عین حال می‌گوید: “ظاهرا مملکت در حوزه محیط زیست کسی را جز ایشان ندارد ومجبوریم که گوش به فرمان باشیم.”
روزنامه فرهیختگان نیز در شماره روز شنبه گذشته خود از تدام حیوان‌آزاری در سیرک دیگری خبر داده است: “هم‌زمان با شروع اولین نمایش سیرک بدون حیوان در استان اصفهان، در نقطه‌ای دیگر از کشور اتفاق متفاوتی در جریان است. استان خوزستان که هنوز به کمپین «سیرک نه» نپیوسته، از ابتدای بهمن میزبان سیرک مشترکی از ایران و پرتغال است که یکی از سیرک‌های بزرگ کشور که حیوانات فراوانی را در اختیار دارد، پایه‌گذار آن است و با تبلیغات فراوان همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد. این سیرک در حال حاضر دارای هفت قلاده ببر، دو قلاده شیر دریایی، یک عدد دلفین، یک عدد میمون، دوعدد پنگوئن و یک عدد کوسه است و برخلاف اتفاقات مثبت در کشور همچنان با حمایت مسئولان استانی به فعالیت خود ادامه می‌دهد.”
حقوق حیوانات، دغدغه مسئولان نیست
نگهداری ۳۰ شیر در یک قفس کوچک در سیرکی در قشم، بستن یک خرس با زنجیری کوتاه در محوطه خاکی باغ وحش بابلسر در حالی که به علت شرایط بد نگهداری بسیار رنجور و ضعیف شده، چشم درد یک شیر پس از تحمل چهار ماه رنج عفونت و عاقبت کور شدن به علت تعلل دامپزشکان باغ وحش زابل، وضعیت اسفبار حیوانات باغ وحش بابلسر و… شماری از اخبار دلخراش مربوط به حیوانات است که به گفته بسیاری از کارشناسان تنها بخشی از حقیقت تلخ زندگی حیوانات در ایران را بیان می‌کند. اما دلایل تداوم چنین حوادثی چیست و چرا نمی‌شود جلوی بروز آنها را آنطور که باید و شاید گرفت؟ رئیس انجمن حمایت از حقوق حیوانات توضیح می‌دهد: “دلیل بروز چنین مواردی اول از همه فقدان قانون است، ما قانونی برای حمایت از حیوانات نداریم و با وجود تلاش‌هایی که انجمن حمایت از حیوانات و همه فعالان این حوزه کرده‌اند، هنوز موفق نشده‌ایم این مباحث را وارد مجلس بکنیم.”
جاوید آل‌داوود معتقد است مسائل مربوط به حیوانات سال‌هاست که در اولویت‌های کاری مجلس نیست و با وجود تلاش فعالان این حوزه گویا نمایندگان مایل نیستند خودشان را وارد مسائل حیوانات بکنند: “انشالله که مسائل مهم مملکت را تعقیب می کنند.”
