یک هفته مذاکرات فشرده برای تهران و جامعه بین المللی باعث نشد تا توافقی درخصوص برنامه اتمی ایران حاصل شود.
از این پس این موضوع مسجل است. یک هفته مذاکره فشرده کافی نبود تا شکاف به وجود آمده میان ایران و قدرت های جهانی پر شود. حتی قبل از ضرب الاجل تعیین شده [دوشنبه شب]، فیلیپ هاموند، وزیر خارجه بریتانیا، اولین فردی بود که از وضعیت پشت درهای بسته سخن گفت. او روز دوشنبه حوالی ظهر در وین گفت: “دستیابی به توافق تا قبل از تاریخ تعیین شده امکان پذیر نیست.” البته آقای هاموند اظهار داشت که “پیشرفت های قابل توجه”ی تحقق یافته. با این حال، لحن کلام در تهران بسیار شادمان تر بود. حسن روحانی در تلویزیون دولتی این کشور گفت که “اکثر اختلافات رفع شده” و “این راه به یک توافق جامع منتهی خواهد شد”.
دو طرف در نبود توافق و برای جلوگیری از بازگشت تحریم های بین المللی ای که از حدود یک سال پیش تعلیق شده اند، مذاکرات را تا ۳۰ ژوئن ۲۰۱۵ ادامه خواهند داد. درواقع توافق مقدماتی ژنو مورد تمدید قرار گرفته. جان کری، وزیر خارجه آمریکا، طی یک کنفرانس مطبوعاتی در این رابطه گفت: “امروز جهان با انعقاد این توافق نامه مقدماتی در امنیت بیشتری بسر می برد. ترک این روند دیوانگی است.”
هیچ پیشرفتی حاصل نشده
با این حال، پس از امضای متن این توافق نامه که باعث محدودیت در توان هسته ای ایران در ازای لغو بخشی از تحریم های بین المللی شد، هر روزی که طی یک سال اخیر گذشته، هیچ گونه پیشرفت واقعی درخصوص دو نکته حساس مذاکرات به دست نیامده: لغو تحریم های بین المللی در ازای کاهش توان هسته ای ایران. گروه شش کشور برای اطمینان حاصل کردن از ماهیت صلح آمیز برنامه اتمی ایران، خواستار محدودیت در توان غنی سازی اورانیوم در ایران شده اند، چرا که این راه سریع ترین راه برای رسیدن به بمب اتمی است و این مسأله به شدت مورد تکذیب تهران است.
آنها برای این منظور از تهران خواسته اند که تعداد سانتریفوژها و همچنین مقدار ذخایر اورانیوم غنی شده خود را به شکلی قابل توجه کاهش دهد. کاهش این مقدار باعث خواهد شد که آنچه کارشناسان “زمان گریز هسته ای” می نامند افزایش یابد؛ به عبارت دیگر، این زمانی است که به جمهوری اسلامی اجازه می دهد تا در صورت تصمیم گیری، به بمب اتمی دست یابد. از دید غرب، یک “زمان گریز هسته ای” قابل قبول باید بیش از یک سال به طول انجامد و این زمانی است که برای شناسایی و جلوگیری از ورود ایران به مسابقه هسته ای لازم است.
تهدید محافظه کاران
ایران نیز به نوبه خود خواستار لغو کامل تحریم های بین المللی [تحریم های سازمان ملل و تحریم های یک جانبه آمریکا و اروپا] شده که از سال ۲۰۰۶ علیه این کشور اعمال گشته و به شدت بر اقتصادش اثر گذاشته. این درحالی است که جدا از روند تصمیم گیری قطره چکانی، چه در کنگره آمریکا و چه در شورای امنیت سازمان ملل، گروه شش کشور همچنان یک اهرم فشار [تحریم های سازمان ملل] را علیه جمهوری اسلامی دراختیار دارد تا حاکمیت این کشور را به رعایت تمامی دستورات آژانس اتمی، به عنوان تنها نهادی که صلاحیت بررسی ماهیت صلح آمیز برنامه اتمی ایران را دارد، مجاب سازد. و این سناریویی است که برای مذاکره کنندگان ایرانی که نگران بازگشت به کشور با دست خالی اند، چندان رضایت بخش نیست.
ولی این هفته در وین در رابطه با این دو نکته اساسی هیچ اتفاق نظری حاصل نشد و این درحالی بود که رسیدن به توافق برای دو هیأت ایرانی و آمریکایی یک التزام فوری بود. تریتا پارسی، رییس شورای ملی ایرانیان آمریکا، دراین خصوص می گوید: “تمدید مذاکرات یکی از بدترین سناریوهای ممکن بود. بعید به نظر می رسد که دو طرف بتوانند تا ۳۰ ژوئن به تفاهم برسند؛ به ویژه اینکه پس از ۲۰ ژانویه شرایط سخت تر خواهد شد.”
در این تاریخ، کنگره جمهوریخواه جدید آمریکا که به شدت با هرگونه سازش با ایران مخالف و خواستار تصویب تحریم های جدید علیه جمهوری اسلامی است، فعالیت خود را آغاز می کند. جان کری دراین خصوص گفت: “ما با کنگره به مباحثه خواهیم پرداخت. امیدواریم که کنگره آنقدر منطقی عمل کند که بگذارد تعادل کنونی برای چند ماه دیگر نیز حفظ شود.” درغیر این صورت، مواضع اردوگاه “میانه روها” در تهران در برابر محافظه کاران به شدت متزلزل و راه حل مسالمت آمیز برای حل این بحران از دسترس دور خواهد شد.
منبع: لوپوئن، ۲۴ نوامبر
