آرش سیگارچی
با شکسته شدن مهرسکوت وزیر سابق دولت احمدی نژاد، اینک منتقدان دولت تنها بیرون از دولت نیستند. اگر پیش از این منتقدان دولت گروهی “برای مواجه کردن دولت با چالش” و “برانداز” بودند، اینک دولت منقدانی دارد که عضو کابینه بوده یا هستند. منتقدانی از جنس دولت که می دانند “احمدی نژاد انتقاد را تحمل نمی کند”.
گفتگوی اخیر وزیر سابق کشور که تا 29 روز پیش بر مسند بود، اینک زمینه ساز شده تا برخی منابع از “ظهور جبهه جدیدی از منتقدان دولت از دل کابینه” خبر دهند. سایت فرارو با نوشتن این عنوان یادآور شده است: ”شکسته شدن مهر سکوت پورمحمدی و روایت برگی از ناگفته های دوران وزارتش کافی بود تا یک پیام تازه برای محمود احمدی نژاد مخابره شود. پیامی که حاوی خبر ظهور جبهه جدیدی از منتقدان از دل کابینه بود.“
روزنامه اعتماد نیز با تحلیل این گفتگوی صریح، چنانکه تیتر اول روز سه شنبه خود را به “دولت در مقابل دولت” اختصاص داده، ظهور منتقدین جدید دولت، این بار “از دل کابینه” را تایید کرده است.
مصطفی پور محمدی، وزیر سابق کشور که سالها سابقه حضور در وزارت اطلاعات را داشته، وقتی روز دوشنبه 30 اردیبهشت گذشته در مقابل پرسش های خبرنگاران قرار گرفت با بیان اینکه “هیچ وقت حاضر نیستم چیزی بگویم که به زیان مردم باشد و به خاطر عقده گشایی خود حاضر به بیان چنین حرف هایی نبوده و نیستم” تاکید کرده بود برعکس وزیر سابق اقتصاد او بر علیه دولت “افشاگری” نخواهد کرد اما کمتر از یک ماه بعد وعده خود را شکست و این بار در گفتگو با روزنامه همشهری، ناگفته هایی از حضورش در دولت نهم رابیان کرد.
وزیر سابق کشور در این گفتگو در بیان علل کنار رفتن خود از وزارت کشور، از وجود اختلاف با احمدی نژاد سخن گفت و تاکید کرد: “در میان وزرا، اینکه کسی بخواهد در مقابل رییس جمهوری گارد مخالف بگیرد وجود ندارد.“
پور محمدی با اشاره به اینکه “احمدی نژاد از سال 1385 درصدد تغییر او بود”، گفت: “غلامحسین الهام، سخنگوی دولت همان سال پیغام داد که استعفا بدهم، من هم گفتم که اهل استعفا دادن نیستم، البته اصراری هم به ماندن ندارم. من گفتم که استعفا را نمی پسندم و در شان خود نمی دانم، مگر اینکه مقام رهبری امر کنند که من بروم. موضوع که به مقام رهبری منتقل شد، ایشان فرمودند که به مصلحت نیست. شما در این مسوولیت بمانید که دیگر من حرفی نزدم. ظاهرا ایشان با رییس جمهوری هم صحبت کردندو دیگر رییس جمهوری هم پیگیری نکردند.“
پور محمدی در پاسخ به این سوال که در چه تاریخی به صورت مستقیم از او خواسته شد استعفا دهد، هم افزود:“در نهم فروردین امسال پس از جلسه شورای امنیت ملی، رییس جمهوری گفتند که با شما کار دارم و تا آخر هفته می خواهم شما را ببینم… روز ۱۳ فروردین از دفتر رییس جمهوری دو بار زنگ زدند که فردا ساعت ۱۱ حتما حضور داشته باشید… صبح چهارشنبه در جلسه با رییس جمهوری، ایشان مقداری اظهار لطف کردند و سپس گفتند که تصمیم دارند جابه جایی انجام شود. مقام رهبری پس از تصمیم رییس جمهوری نظری ندادند و سکوت کردند. یک بار هم نقل شده بود که این سکوت علامت رضاست، دفتر ایشان توضیح دادند که نه، چنین معنایی ندارد و ایشان در این مرحله، بنای اظهار نظری ندارند.“
متن کامل این گفتگو را اینجا بخوانید
تقویت منتقدان دولت
در حالی آخرین وزیر برکنار شده دولت احمدی نژاد از “انتقاد ناپذیری” رییس جمهور سخن گفته که با نزدیک شدن به پایان دوره این دولت بر صف منتقدان آن افزوده شده است. در ماههای اول فعالیت دولت برخی مدیران دولت گذشته و صاحبنظران مستقل به عملکردهای دولت نهم ایراد داشتند اما اینک این منتقدان تا کابینه دولت نیز گسترش یافته اند.
در ماههای گذشته حتی برخی ائمه جمعه و روحانیون نیز دولت را به باد انتقاد گرفتند. نمونه آن بعد از دو سخنرانی اخیر احمدی نژاد در قم و مشهد روی داد. پس از این سخنرانی بود که آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی یکی از مراجع مذهبی شیعیان در شهر قم در دیدار با اعضای کمیته امداد، با انتقاد از سیاست‌های دولت نهم در بخش مسکن گفت: “از گوشه و کنار کشور درباره وضع گرانی و تورم به ما شکایت می‌شود و در این میان مسئله مسکن غوغا می‌کند. انتقاد مراجع از وضعیت گرانی‌ها نه تنها تضعیف دولت نیست، بلکه در راستای کمک به آن است.”
همچنین به گزارش ایرنا، آیت‌الله عبدالکریم موسوی اردبیلی نیز در انتقادی همسو با سایر روحانیون بلندپایه ایران در مورد موج رو به گسترش گرانی‌ها یادآور شد:“گرانی اخیر، احساسی و شعاری نیست بلکه یک واقعیت همه فهم است و اگر در گذشته عده‌ای گرانی را می‌فهمیدند، امروز همه اقشار جامعه آن‌را لمس می‌کنند.”
در همین ارتباط ماه پیش خبرگزاری ایسنا نیز خبرداد که آیت‌الله مهدوی کنی، روحانی بلندپایه محافظه‌کار و نماینده تهران در مجلس خبرگان رهبری، با اشاره به تورم و آنچه که “فرافکنی تقصیرها” نامید به دولت محمود احمدی‌نژاد حمله کرد. این انتقاد ها تا به آنجا پیش رفت که مصباح‌یزدی، پدر معنوی دولت نهم در انتقاد از دولت گفت که مسئولان جمهوری اسلامی برای ریشه‌کن کردن فقر باید “مهارت‌های لازم” را کسب کنند. در این میان به نوشته شهروند امروز، حسینی بوشهری رئیس قبلی حوزه علمیه قم در مراسم تودیع اش نیز یادآور شد که “انتقاد مراجع از دولت قبلی کمتر بود”.
به غیر از منتقدان مذهبی، اینک در داخل دولت نیز منتقدانی وجود دارند که البته برخی که مانند دانش جعفری و پور محمدی این انتقادات را بیان کرده اند بیان کرده و آنان که هنوز بیان نکرده اند، در دولت مانده اند چرا که می دانند رییس جمهور تحمل “گارد مخالف” را ندارد.
البته برخی شخص احمدی نژاد را در تقویت جبهه مخالفان خود مقصر می دانند چنانکه روز گذشته روزنامه اعتماد در گزارش خود به سخنرانی اخیر احمدی نژاد در قم و مشهد اشاره کرده و نوشته است: “احمدی نژاد ماه گذشته درحالی در جمع مردم قم حاضر شد که استقبال کنندگان با در دست داشتن پلاکاردهای انتقادی و اعتراضی از وضعیت اقتصادی کشور خواستار توضیحات بالاترین مقام اجرایی بودند. رئیس جمهور نیز طی سخنانی رئیس بانک مرکزی و وزیر امور اقتصادی و دارایی را مقصر اصلی نابسامانی های اقتصادی کشور معرفی و بدنه اقتصادی کابینه را به سرپیچی متهم کرد تا هم پاسخی به مردم حاضر داده باشد و هم راه را برای برکناری اقتصادی های کابینه هموارتر کند. اما انتقادهای احمدی نژاد بی پاسخ نماند. داوود دانش جعفری در آخرین حضورش در مقام یکی از مدیران اجرایی به اتهاماتی که از سوی احمدی نژاد مطرح شده بود پاسخ داد و از «واقعیت اقتصاد» سخن گفت. وی در مراسم تودیع و معارفه اش افزایش نقدینگی هایی را که به دستور مستقیم احمدی نژاد صورت گرفته بود عامل اصلی تورم کنونی معرفی کرد و با طرح این سوال که «آیا می شود انتظار داشت برای انجام تکلیف بودجه 1387 نزدیک به 60 میلیارد دلار نفتی توسط بانک مرکزی تبدیل به ریال شود ولی نقدینگی بالا نرود؟» پاسخ را به احمدی نژاد موکول کرد و با این جمله که «هرکس بلد است بفرماید انجام دهد» مسوولیت های پیامدهای تصمیمات رئیس دولت را متوجه شخص وی کرد.“
اکنون وزیر کشور هم فاش ساخته که رییس دولت تحمل انتقاد را ندارد ووزیری نیز درکابینه نیست که بخواهد با رییس جمهور مخالفت داشته باشد. از سوی دیگر به نوشته اعتماد، فردی چون طهماسب مظاهری رئیس بانک مرکزی هم در کسوت جدی ترین منتقد سیاست های اقتصادی دولت در کابینه، مقابل احمدی نژاد ایستاده است و اگر چه به صراحت مخالفت خود را آشکار نمی کند اما با عدم ابلاغ نرخ سود 10 درصدی بانک ها به رئیس جمهور هشدار می دهد که انتقادات داخلی اعضای کابینه از رئیس دولت از نهان به سطح آمده است. انتقاداتی که به برکناری کلیدی ترین وزرای کابینه منجر شد و دیگر منتقدانی که هنوز در نهاد اجرایی پابرجا هستند را در آستانه حذف قرار داده است.
از منتقدان سازنده تا منتقدان برانداز
اگر دولت احمدی نژاد در ابتدای کار، منتقدان خود را “عده ای دورماندگان از قدرت” خطاب می داد و حتی برای حفظ ظاهر نیز در جشنواره مطبوعات از برخی رسانه های نزدیک به خود از جمله کیهان و رسالت به عنوان “منتقد منصف” تقدیر کرد اما این روزها با شدت گرفتن مشکلاتی چون گرانی و تورم، آنچنان صف منتقدین گسترده شده که در مقام واکنش به این منتقدین، سخنگوی دولت در مقام هشدار دهی بر آمده است. در هفته های اخیر چنانکه سایت آفتاب گزارش داد غلامحسین الهام منتقدان دولت را به “همگرایی ناخواسته با دشمن” متهم کرد و به آنان هشدار داد در رویه خود تجدیدنظر کنند. اینچنین است که سایت نواندیش نیز روز گذشته خبرداد که یک منتخب مجلس هشتم منتقدان دولت را “براندازان نظام” نامید.
روح‌الله جانی عباسپور، نماینده مردم بویین‌زهرا و آوج در جلسه هفتگی تشکل موسوم به “رایحه خوش خدمت” گفته است: ”این افراد ]منتقدان دولت[ به دنبال حل مشکل مردم نیستند؛ بلکه می‌خواهند دولت را با چالش مواجه کنند. مشکل این افراد انرژی هسته‌ای، تورم و… نیست، اینها به دنبال براندازی نظام هستند.“
دولت سایه، دولت منتقد
مصاحبه وزیر سابق کشور در حالی بازتاب وسیعی داشته که او سیزدهمین عضو کابینه یا مقام ارشد دولت احمدی نژاد است که در سه سال فعالیت دولت از کابینه جدا شده است. مهم‌ترین مسوولان و وزرایی که در دوره ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد تاکنون استعفا یا برکنار شده اند می توان به داوود دانش جعفری (وزیر اقتصاد و دارایی)، علی لاریجانی (دبیر شورای عالی امنیت ملی)، کاظم وزیری هامانه (وزیر نفت)، محمود فرشیدی (وزیر آموزش و پرورش) فرهاد رهبر (رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی)، محمدباقر ذوالقدر (معاون وزیرکشور در امور امنیتی)، رحمانی فضلی (معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی)، علیرضا طهماسبی (وزیر صنایع)، ابراهیم شیبانی (رییس کل بانک مرکزی)، محمد ناظمی اردکانی (وزیر تعاون)، پرویز کاظمی (وزیر رفاه) جمال کریمی‌راد (وزیر دادگستری) اشاره کرد.
به این ترتیب نیمی از کابینه احمدی نژاد بیرون از دولت هستند و اگر کریمی راد که درگذشته است را از این لیست کنار بگذاریم، می توان به گفته سعید حجاریان نزدیک شد که دولت احمدی نژاد را “در حال فروپاشی” دانسته است. “چرا که ایران را هرج و مرج فرا گرفته است.”
پیش ازسعید حجاریان، عطاءالله مهاجرانی وزیر ارشاد در دولت محمد خاتمی هم در یادداشتی در پایگاه اینترنتی روزنامه الشرق‌الاوسط نوشته بود که خورشید احمدی‌نژاد در حال غروب است.