دکتر فرهاد نیلی در جلسه ای که با حضور گروهی از مقامات کشور و اعضای کمیسیون راهبردی چشم انداز مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزار شد، با اشاره به نتایج بررسی در زمینه فقر، نابرابری و رفاه در ایران، فاش کرد که طی دوره ۸۶ - ۱۳۷۰، درآمد حاصل از مزد و حقوق‌بگیری، سالانه ۴.۳ واحد درصد از درآمد حاصل از مشاغل آزاد، سریع‌تر رشد کرده بود نقشه فقر در کشور را باز کرد و نشان داد که یک چهارم فقیرترین مردمان ایران در استان های خراسان و سیستان و بلوچستان و گلستان ساکن اند.
بر اساس این بررسی تغییر آهنگ مزد و حقوق بگیری از سال ۷۰ و حرکتش به سمت مشاغل آزاد و بخش خضوصی چنان بود که از ۶۷ در صد در سال ۸۴ به ۷۶ در صد رسید از سوی دیگر نسبت مخارج خانوارهای با سرپرست مرد نسبت به خانوارهای با سرپرست زن از ۱۵۸ درصد به ۱۷۳ درصد رسید.
دکتر نیلی در این جلسه با بیان اینکه رفاه خانوار در ایران به مقدار زیادی وابسته به درآمد جاری سرپرست خانوار است اظهار کرد: با از دست رفتن درآمد جاری سرپرست، رفاه خانوار به مقدار زیادی کاهش یافته و خانوار حفاظ خود در مقابل فقر را از دست می دهد.
بخش پر اهمیتی از گزارش فقر به فراوانی آن در خانوارهای سربازنشسته اختصاص دارد که نشان می دهد سهم خانوارهای با سرپرست شاغل از میان خانوارهای فقیر، از بیش از ۸۰ درصد، طی دوره ۸۶ - ۱۳۷۸ در پایان دوره به ۷۰.۱ درصد رسیده است. در مقابل، سهم خانوارهای با سرپرست بازنشسته، از ۷.۸ درصد ۱۳۷۰ به ۲۲.۹ درصد افزایش یافته است..
گزارش جامع فقر با بیان اینکه روستایی بودن، احتمال ابتلا به فقر را افزایش می‌دهد، ادامه داد: در تمامی سال‌های مورد بررسی، سهم خانوارهای فقیر روستایی بیش از خانوارهای شهری بوده است، هر چند این تفاوت در سال‌های اخیر به تدریج کاهش یافته است.
به گزارش ایسنا این اقتصاددان با تشریح توزیع استانی جمعیت فقیر، با اشاره به مورد استان خراسان قبل و بعد از تقسیم بندی گفت: استان خراسان قبل از تقسیم شاخص فقر بالایی داشت اما بعد از تقسیم به سه استان رضوی، شمالی و جنوبی، شاخص فقر در خراسان رضوی کاهش چشمگیری یافت. نرخ ابتلا به فقر در استان خراسان که در طول دوره مورد بررسی همواره یکی از ۵ استان فقیر کشور بوده است، طی سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۳ به ترتیب ۴۰.۹، ۴۰.۱ و ۳۸.۴ درصد بوده است. اما پس از تقسیم این استان به خراسان رضوی، شمالی و جنوبی، این نرخ در استان‌های خراسان شمالی و جنوبی به بالای ۴۰ درصد می‌رسد که نشان از درجه بالای ناهمگنی رفاهی در استان خراسان سابق می‌دهد.
وی از تجمع ۲۵ درصد خانوارهای فقیر در چهار استان سیستان و بلوچستان، گلستان، خراسان شمالی و جنوبی خبر داد.
نیلی در ادامه با اشاره به اینکه تبدیل وضعیت سرپرست خانوار از شاغل به بازنشسته احتمال فقر خانوار را افزایش می دهد، اضافه کرد: فقر نسبت به سن یک الگوی U شکل نشان می‌دهد؛ به طوری که در گروه‌های با سرپرست جوان، نرخ فقر بالا بوده و با افزایش سن این نرخ کاهش می‌یابد. مجدداً با گذشت سن سرپرست خانوار از میانسالی، نرخ فقر خانوار نیز افزایش می‌یابد.
این اقتصاددان در جمع مقامات افزود: نظام مالی ما این امکان را نمی دهد که فرد در جوانی پس انداز منفی کند یعنی بدهکار شود و در کهنسالی از مزایای پس انداز مثبت گذشته استفاده کند.
نیلی اضافه کرد توزیع سنی فقر نشان می‌دهد که فقر از دهه ششم زندگی برای مردان و از دهه هفتم برای زنان سرپرست خانوار به طور محسوسی افزایش یافته و از زیر ۲۵ درصد به بالای ۳۵ درصد می‌رسد. این نرخ، از دهه هفتم به بعد برای مردان از مرز ۵۰ درصد می‌گذرد. پایداری این.وضعیت در طول دوره ۱۷ ساله بررسی، از کارکرد ضعیف و غیرموثر سامانه‌های حمایتی برای جوانان و بزرگسالان حکایت می‌کند.
دو ماه پیش ماهنامه معتبر اکنومیست لندن در مقاله ای احتمال داد که فقر ایران در میان کشورهای دارنده نفت در طول هشت سال گذشته به رقم بی سابقه ای رسیده باشد در حالی که خارج از منطقه دارندگان نفت، در آمار جهانی هم همزمان با تحریم های بین المللی علیه جمهوری اسلامی جایگاه ایران در میان فقیران جهان بالا رفته است.
