در شرایطی که نمایندگان جمهوری اسلامی و گروه ۱+۵ از دیروز نشست کارشناسی خود در ژنو را آغاز کرده اند، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس خواستار اضافه شدن نماینده شان به مذاکرات اتمی آتی شده اند و اسرائیل هم شرط “تغییر سیاست کشتار جمعی” از سوی جمهوری اسلامی را لازمه توافق نهایی غرب با تهران دانسته است.
دو هفته پس از آنکه با امضای یک توافقنامه اولیه، بن بست هشت ساله اتمی میان جمهوری اسلامی و ابر قدرت های جهانی شکسته شد، کارشناسان دو طرف این بار در وین ـ اتریش ـ پای میز نشسته اند تا بر روی اجرایی شدن مفاد این توافقنامه کار کنند؛ جایی که ناظران آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز در آن حضور دارند.
عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه در توضیح نشست دیروز گفته: “نشست کارشناسان فنی ایران و شش کشور (آلمان، آمریکا، فرانسه، انگلستان، چین و روسیه) به همراه تیم تشکیلاتی کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برگزار می‌شود که در این نشست بر روی سازوکارهای اجرایی توافق ژنو به بحث و بررسی می‌پردازیم تا انشاءالله توافق ژنو در مسیر درست خود به سرانجام لازم برسد.”
او که دست راست ظریف در هیات مذاکره کننده تهران با ۱+۵ محسوب می شود خاطرنشان کرده است که در نشست روز دوشنبه به جز دیپلمات ها، تعدادی از نمایندگان و مدیران بانک مرکزی نیز حضور خواهند داشت تا درباره بحث تحریم های بانکی کمک کنند. گفتنی است در این نشست عده ای از نمایندگان سازمان انرژی اتمی نیز حاضر شده اند.
پیش بینی می شود این نشست تا آخرین روزهای این هفته ادامه پیدا کند؛ مذاکراتی که در آن حمید بعیدی نژاد – مدیر کل سیاسی و بین المللی وزارت خارجه – رئیس هیات جمهوری اسلامی است.
کشورهای عربی: ما هم در مذاکرات باشیم
در همین حال به نظر می آید مذاکرات اتمی میان تهران و گروه ۱+۵ برای کشورهای حاشیه خلیج فارس و حتی مصر هم جذاب شده تاجایی که خواستار حضور در دور بعدی گفتگوهای اتمی شده اند. بر اساس گزارش بی بی سی فارسی، بیل فهمی، وزیر امور خارجه مصر در سخنانی در کنفرانس امنیتی منامه گفته کشورهای عربی نمی‌خواهند در این مذاکرات به عنوان یک “شریک” حاضر شوند، اما مهم است که “حداقل” در این مذاکرات حضور داشته باشند.
بر اساس گزارشی که رویترز منتشر کرده خالد عطیه، همتای قطری ِ بیل فهمی نیز خواستار آن شده که شورای همکاری خلیج فارس “بخشی از توافق” هسته ای با تهران باشد و پیشنهاد داده است یک نماینده از این شورا که شش عضو دارد به گفتگوهای بعدی بپیوندد تا گروه “۲+۵” تشکیل شود. عربستان سعودی، قطر، کویت، امارات متحده، بحرین و عمان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس هستند. در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد روابط تهران با تمامی این کشورها به جز عمان به شدت مخدوش شد، تا جایی که گفته می شود این کشورها در کنار اسرائیل بیشترین نگرانی را در مورد توافق اتمی نظام با غرب دارند.
گفتنی است ترکی بن فصیل، رئیس سابق سازمان اطلاعات عربستان و از اعضای قدرتمند خاندان سعودی نیز بر تشکیل گروه “۲+۵” تاکید کرده است. نه تهران و نه غرب هنوز واکنشی به این درخواست کشورهای عربی نشان نداده اند اما محمد جواد ظریف، در هفته های اخیر چند بار تاکید کرده آماده برطرف کردن نگرانی های همسایگان ایران در خصوص توافق اتمی با غرب است.
توافقنامه سوم آذر در ۴۸ ساعت نخست پس از آن، با سکوت معنا دار عربستان سعودی، قطر و کویت همراه بود. با این حال در نهایت پادشاهی آل سعود با انتشار بیانیه ای این امیدواری را مطرح کرد که توافقنامه ژنو با گام های بیشتر برای تضمین حقوق همه دولت های منطقه جهت استفاده صلح آمیز از انرژی اتمی تعقیب شود.
به باور ریاض “توافق ژنو می تواند گامی به جلو برای حل نهایی پرونده اتمی ایران باشد.”
شرط تازه نتانیاهو
اما اسرائیل هنوز هم ناراضی است. نخست وزیر دست راستی این کشور روز گذشته شرط تازه ای برای حمایت از توافق نهایی میان غرب و جمهوری اسلامی تعیین کرده است. شرط بنیامین نتانیاهو این است که “مذاکرات برای پیمان نهایی با ایران نه تنها باید سیاست های اتمی این کشور را تغییر دهد بلکه باید با قاطعیت خواهان آن شد که سیاست کشتار جمعی (انکار هولوکاست) از سوی ایران تغییر کند.”
رهبر اسرائیل که در میان رسانه های کشورش به “بی بی” شهره است در مواضع جدید خود نسبت به آنچه “خطر جدی دستیابی ایران به توانایی اتمی نظامی” نامیده هشدار داده و فراموش نکرده تا گوشزد کند دولت یهود برای دفاع از موجودیت و مردم اسرائیل، “به هر اقدامی” دست خواهد زد.
یکی از بحث برانگیز ترین گفتمان های احمدی نژاد در سال های نخست ریاست جمهوری اش، افسانه خواندن قتل عام میلیونی یهودیان در زمان جنگ جهانی دوم توسط ارتش نازی بود. وی روز یکشنبه به حاضران گفت که “طرح موضوع هولوکاست ستون فقرات سرمایه‌داری را متلاشی کرد چرا که تنها امر قدسی در این مکتب بود. ”
محمود احمدی نژاد در سال ۲۰۰۵ ودر جمع مردم زاهدان هولوکاست را یک افسانه خواند. پیش از وی در مهرماه سال۱۳۷۵ سعید امامی معاون امنیتی وقت وزارت اطلاعات در دانشگاه همدان اعلام کرده بود به کتاب‌هایی تاریخی دست یافته که نشان می‌دهد رقم 6 میلیون یهودی کشته شده در هولوکاست “جفنگ” است.
اظهارات احمدی نژاد از سوی جامعه جهانی، به ویژه کشورهای غربی “شرم آور” توصیف شد و محکومیت گسترده بین المللی را به همراه داشت.با این حال احمدی نژاد بار ها آرزوی “محو اسرائیل” از کره خاکی را مطرح کرد؛ امری که در کنار سیاست های هسته ای جمهوری اسلامی باعث شد اسرائیل در عرصه بین المللی توجیه قدرتمندی برای فشار به متحدانش برای تحریم جمهوری اسلامی و یا حتی حمله نظامی به سایت های اتمی پیدا کند. بنیامین نتانیاهو هم بارها با اشاره به مواضع احمدی نژاد ادعا کرد، برنامه اتمی تهران، “موجودیت” کشور اسرائیل را به خطر انداخته است.
در ماه های اخیر که دولت حسن روحانی با رویکرد تنش زدایی و اعتدال در دیپلماسی وارد مناسبات بین المللی شده، کوشیده این بهانه ها را از اسرائیل برای فشار بیشتر بر تهران در خصوص برنامه اتمی بگیرد. در این راستا اعضای دولت وی نه تنها به انکار هولوکاست و تهدید اسرائیل دست نزده اند بلکه حسن روحانی خود در جریان مصاحبه ای کشتار یهودیان را یک “واقعیت تاریخی” توصیف کرد. جواد ظریف وزیر خارجه وی نیز در توئیترش نوشت: “کسی که هولوکاست را انکار می کرد، رفته است.“
