پریسا حاتمی
در ادامه موج اخراج اساتید دانشگاه، منابع خبری از اخراج و بازنشستگی اجباری دو استاد دیگر این دانشگاه خبر دادند. غلامعباس توسلی و محمد دهقانی، دو استادی هستند که در روزهای اخیر خبر بازنشستگی اجباری و اخراج آنها منتشر شده است.
این در حالی است که از دانشگاه‌های شهرهای دیگر نیز اخبار پراکنده‌ای مبنی بر اخراج استادان می‌رسد. آخرین نمونه، خبر اخراج “دکتر جعفری” از اساتید برجسته علوم سیاسی دانشگاه اصفهان است که به نوشته سایت‌های خبری در فرصت تعطیلات تابستانی از دانشگاه اخراج شده است.
اخراج چند تن از اساتید برجسته دانشگاه تهران در ماه‌های گذشته و نیز در آستانه شروع سال تحصیلی جدید، موجی از اعتراضات را برانگیخت، به طوری که دولت و رسانه‌های حکومتی ابتدا مجبور به تکذیب این موضوع شدند و سپس با تایید “اخراج” دست‌کم دو استاد دانشکده حقوق دانشگاه تهران (دکتر حسین بشیریه و دکتر هادی سمتی)، درباره دو استاد دیگر (دکتر شاهنده و دکتر کزازی) صحبت از “درخواست بازنشستگی” ایشان کردند. در همین حال برخی منابع خبری از “اجباری” بودن این بازنشستگی‌ها خبر دادند.
چندی بعد و با بالا گرفتن اعتراض‌ها، رئیس دانشگاه تهران اعلام کرد که دو استاد اخراج شده یک ماه فرصت دارند که اعتراض کنند؛ امری که به علت مقبول نبودن توجیهات کمیته انتظامی هیئت علمی دانشگاه برای صدور حکم اخراج، از سوی این دو استاد مورد پذیرش قرار نگرفت.
در همین حال تلاش دانشجویان برای حضور این دو استاد در کلاس‌های درس در مدت زمانی که حکم اخراج آنها هنوز قطعی نشده، به جلسه انجمن اسلامی دانشکده حقوق با عمید زنجانی رئیس دانشگاه تهران انجامید. اما در این جلسه، عمید زنجانی درخواست دانشجویان برای حضور این دو استاد در دانشگاه را نپذیرفت و در روزهای بعد، حراست دانشگاه تهران حتی از ورود این دو استاد به دانشگاه نیز جلوگیری کرد.
بازنشستگی اجباری استاد قدیمی جامعه‌شناسی
اما در روزهای اخیر، به‌رغم آنکه وزیر علوم دولت احمدی نژاد گفته بود اخراج اساتید دانشگاه ادامه نخواهد یافت، دانشجویان خبردار شدند که برای یکی از اساتید برجسته دانشکده علوم اجتماعی حکم بازنشستگی اجباری، و برای یکی از اساتید نمونه دانشکده ادبیات نیز حکم اخراج صادر شده است.
بر اساس گزارش سایت “میزان نیوز” وابسته به “نهضت آزادی” که توسلی عضو شورای مرکزی آن است، دکتر غلامعباس توسلی، استاد ممتاز جامعه شناسی نیز مشمول حکم بازنشستگی اجباری شده است. این سایت خبر داده که: “در پی امتناع عمید زنجانی از امضای حکم بازنشستگی برای دکتر توسلی که عضو فرهنگستان علوم نیز هست با فشار وارده از سوی برخی نهادها در حکم بازنشستگی صادره علت این امر درخواست شخصی دکتر توسلی ذکر شده است.”
دکتر توسلی دو سال پیش به عنوان استاد نمونه سراسر کشور انتخاب شد و در سال 1381 نیز به عنوان استاد برگزیده، مدال افتخاری علمی (مدال درجه 1 دانشگاه) را دریافت کرد. وی که در سال‌های 1382 و 1380 نیز به عنوان پژوهشگر برجسته کشور انتخاب و معرفی شده بود، بیش از 30 جلد کتاب ترجمه یا تالیف کرده است که بسیاری از آنها به چاپهای متعدد رسیده و در بسیاری از رشته‌های علوم اجتماعی به عنوان منابع پایه تدریس می‌شود. دکتر غلامعباس توسلی که اکنون در دوره احمدی نژاد اخراج می‌شود، از بنیانگذاران انجمن جامعه شناسی ایران و اولین رئیس این انجمن بوده و همچنین مدتها ریاست دانشکده علوم اجتماعی و گروه جامعه شناسی دانشگاه تهران را برعهده داشته است.
اخراج به اتهام توهین به مقدسات!
در همین حال دکتر محمد دهقانی، استاد دانشکده ادبیات و علوم انسانی نیز از اخراج خود خبر داده است. وی که از اساتید جوان این دانشکده است، در تابستان امسال با حکم هیات انتظامی اساتید از ادامه تدریس در دانشگاه منع شده است.
اتهام این استاد که به اخراج وی از دانشگاه تهران منجر شده، “توهین به مقدسات اسلامی” ذکر شده است و وی هفته گذشته در نامه سرگشاده‌ای خطاب به هیئت انتظامی اساتید، دفاعیه خود را به این شکل بیان کرد: “رأی قابل پژوهش هیات بدوی انتظامی (پیوست1) در تاریخ 22/5/86 رویت شد. تصور من بر این بود که با حضور در جلسه هیات در تاریخ 22/5/86 و گفت وگوهای صمیمانه و دوستانه‌یی که صورت گرفت هر نوع سوءتفاهمی برطرف شده و آقایان دیگر به گزارش های کذایی و شهادتنامه های مجعول یا مغرضانه توجهی نمی کنند و مرا از همه آن اتهامات نابجا تبرئه می کنند.”
هنوز مشخص نیست که اتهام این استاد و مصداق و مدرک آن دقیقا چیست، اما اتهام دیگر وی به مراتب جالب‌تر است: “عدم پاسخگویی صحیح به دانشجویان در جایی که باید پاسخگو باشد!” در روز سخنرانی احمدی نژاد در دانشگاه تهران، تعدادی از دانشجویان معترض پلاکاردهایی در دست داشتند که در آن، خواستار لغو این حکم اخراج و بازگشت دهقانی به دانشگاه تهران شده بودند.
دانشجویان می‌گویند با توجه به اینکه حکم اخراج دهقانی “قابل پژوهش” ذکر شده بوده و تصور وی بر این بوده که توضیحات وی هیئت انتظامی را قانع کرده است، وی در هفته اول در کلاس‌های درس حاضر شده است، اما از هفته دوم و در حالی که حتی مهلت تجدیدنظر هنوز به پایان نرسیده بود، دانشگاه مانع تدریس وی شده است.
گفتنی است پیش از این هم از تدریس یک استاد دیگر این دانشکده با نامی مشابه، به نام “دکتر محمدعلی دهقانی” عضو هیات علمی گروه زبان و ادب فارسی، به بهانه رکود علمی! جلوگیری شده بود. در حالی که وی سال قبل از سوی دانشجویان به عنوان استاد نمونه انتخاب شده بود.
در بخشی از دفاعیه سرگشاده این استاد دانشکده ادبیات آمده است: “به اقتضای کار و تحصیلاتم از بزرگانی چون فردوسی و سعدی و حافظ و مولانا آموخته ام که به مقدسات هیچ دین و آیینی توهین نکنم تا چه رسد به اسلام که خود پیرو آنم و انشاءالله چنان که مسلمان به دنیا آمده ام مسلمان خواهم مرد و هرگز از یاد نخواهم برد که: دین به دنیافروشان خرند / یوسف فروشند تا چه خرند؟”
وی در عین حال تصریح کرده است: “هر رطب و یابسی را که به هرحال معتَقَد و مقلَّد عده ای (اعم از عارف و عامی) است در دایره محدود مقدسات گنجاندن در نهایت موجب وهن مقدسات است. باید بشدّت پرهیخت از این که در دانشکده های علوم انسانی فضایی ایجاد شود که در آن هر روز بر فهرست ذوات مقدس و بحث ناپذیر بیفزایند و در عوض از موضوعاتی که همه محل بحث و فحص و سوال است بکاهند.”