جری سیب
زندگی مملو از تصمیمات مختلفی است که برخی از آنها ساده و برخی مشکل هستند. هدف فعلی آمریکا و متحدانش این است که مطمئن شوند ایران در برابر گزینه های دشواری قرار گرفته است.
از این نظر، لااقل برخی نشانه ها از پیشرفت امور حکایت می کنند. هرچند هنوز راه درازی تا متوقف شدن حرکت ایران در مسیر تسلیحات هسته ای باقی است، اما وضع نسبت به یکسال گذشته بهتر است.
این موضوع، چهارچوب مذاکرات آتی میان ایران و شش قدرت بزرگ دنیا شامل آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، انگلستان و آلمان را تشکیل می دهد. مقامات آمریکایی می گویند ایران به طورمعمول رفتار گنگ و مبهمی در برابر این دیدار نشان داده اما احتمالاً این گفتگوها در تاریخ 5 دسامبر در سوئیس برگزار خواهد شد.
هدف آمریکا و متحدانش خارج کردن ایران از مسیر هسته ای فعلی آن کشور است. ایرانی ها نیز در نقطه مقابل، تمایل به تولید تسلیحات هسته ای را انکار می کنند و خواهان گفتگو بر سر خلع سلاح هسته ای اسرائیل هستند. همین مسأله، شکاف موجود میان طرفین گفتگوها را نشان می دهد.
یکی از مشاوران محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران در هفته جاری اعلام کرد ایران در صدد مخالفت در برابر طرح پیشنهادی سال گذشته آمریکاست. بر اساس این طرح، ایران مقداری از اورانیوم با درجه خلوص پائین خود را به ازای دریافت سوخت ایمن هسته ای برای مصرف در رآکتور تحقیقاتی، به خارج از کشور می فرستد. بنابراین، شاید تلاش برای گفتگو بی اثر نباشد.
مسلماً کسی فکر نمی کند یک دور گفتگو بتواند به تغییرات قابل توجهی منجر شود. بلکه به گفته یک مقام ارشد آمریکایی که نقش زیادی در امور سیاسی مربوط به ایران دارد، خط مشی اصلی بر ارائه «مشوق به ایران برای یافتن راه خروج از بازی هسته ای» استوار است.
بر اساس این خط مشی، بهترین نتیجه ای که آمریکا و متحدانش در شرایط فعلی انتظار دارند، کند کردن روند برنامه هسته ای ایران و در عین حال، افزایش هزینه ادامه چنین برنامه ای برای آن کشور است. اگر این دو رویداد بر هم منطبق شوند، امکان مشاهده تغییر در رفتار ایران میسر خواهد بود.
البته به نظر می رسد برنامه هسته ای ایران به خودی خود در حال کند شدن است. آژانس بین المللی انرژی هسته ای در هفته جاری گزارش داد ایران به طور موقت و به دلیل مشکلات فنی، بخشی از فرآیند غنی سازی اورانیوم را متوقف کرده است.
منطقی به نظر می رسد که مشکلات فنی یاد شده تا حدی به بدافزار اسرارآمیزی مربوط باشد که شبکه رایانه ای دستگاه های سانتریفوژ در این کشور را آلوده کرده است. این بدافزار به خودی خود بوجود نیامده است و باید توسط عوامل خارجی تولید شده باشد. در اینجاست که باید از جادوگران دنیای رایانه تشکر کرد.
این رویداد می تواند زمان بیشتری فراهم کند تا تحریم های بین المللی بر هزینه فعالیت های هسته ای بیافزاید. حتی منتقدان نیز بر این باور هستند که تحریم های وضع شده از سوی سازمان ملل در اوائل سال جاری و سپس آمریکا و اتحادیه اروپا، ژاپن و کره جنوبی، بیش از حد مورد انتظار در حال آسیب رسانی هستند.
سطح فعالیت های اقتصادی ایران در حال نزول است و درهای منابع مالی بین المللی به روی این کشور بسته شده است. هزینه واردات محصولات پالایشگاهی نیز به دلیل محدودیت های تشدید یافته بین المللی، رو به افزایش گذاشته است. روند معمول واردات و صادرات کالا به دلیل عدم تمایل شرکت های حمل و نقل به همکاری با ایران، با پیچیدگی همراه شده است.
این شواهد مقامات آمریکا را متقاعد کرده است که ایرانی ها در حال درک هزینه ادامه برنامه هسته ای خود هستند. مقام ارشد آمریکایی گفت: “آنها باید متوجه می شدند که نمی توانند از زیرا این فشار ها شانه خالی کنند و اگر تصمیم مناسبی نگیرند، هزینه بالاییِ برایشان خواهد داشت.”
بنابراین هدف گفتگوها، پیشنهاد “شیوه ای” به ایران است که ایران بتواند در صورت تمایل برای برون رفت از وضعیت فعلی از آن استفاده کند؛ یعنی اینکه به آنها نشان داده شود برای خروج از مسیر فعلی هسته ای، راهی وجود دارد.
شانس موفقیت چقدر است؟ هیچکس پاسخ این سؤال را نمی داند. کریم سجادپور تحلیلگر مسائل ایران از مؤسسه صلح بین المللی کارنگی ابراز تردید می کند که آقای احمدی نژاد با مشکل جدی در داخل روبرو شده است. وی بر این عقیده است که دورنمای گفتگوهای ماه آینده محدود است.
او گفت: “گفتگوها احتمالاً سبب حل و فصل مشکل ما با ایران نخواهد شد. اما می تواند سبب باقی ماندن مشکل در همین سطح و ممانعت از تشدید آن شود.” در چنین بازی، مهار کردن معضل و خریدن زمان برای یافتن راه حل، در واقع خود نشانه ای از پیشرفت است.
منبع: وال استریت ژورنال- 26 نوامبر
