ناهید سیمادوست
دو هفته پس از آنکه نتایج بحث انگیز انتخابات ریاست جمهوری ایران به ناآرامی های گسترده خیابانی و اعتراضات در سراسر کشور منجر شد، جمهوری اسلامی، خشونت آمیز تهدیدهای ممکن را نثار معترضان کرد. آیت الله احمدی خاتمی روحانی تندرو که گاه و بیگاه نماز جمعه تهران را برگزار می کند، در مراسم جمعه گذشته گفت کسانی که در خیابان ها اعتراض می کنند، «با خدا می جنگند.» جرمی که مجازات آن مرگ است.
این آخرین نمونه از اقدامات حکومت برای تشدید کردن کنترل خود و سختگیری بیشتر علیه حامیان میر حسین موسوی نامزد انتخاباتی شکست خورده محسوب می شود. همزمان با حضور گسترده پلیس، افسران سپاه پاسداران، عوامل اطلاعاتی و شبه نظامیان لباس شخصی بسیج در خیابان ها، امکان اجتماع اعتراض کنندگان در کشور غیرممکن شده است.
دولت در عین حال به تبلیغاتی روی آورده است که در آن مسؤولیت خشونت های سرزده از سوی حکومت را متوجۀ قدرت های خارجی و خود معترضان کند. تلویزیون دولتی ایران به پخش برنامه ای دست زد که در آن شاهدان و کارشناسان متفق القول بودند ندا آقا سلطان 27 ساله توسط عوامل خارجی هدف شلیک قرار گرفته تا خشم مردم شعله ور شود. مرگ وی بر روی نوار ویدیوئی ضبط و در یوتیوب پخش شده و با جلب همدردی از سراسر دنیا، وی را به یک شهید تبدل کرده است. تلویزیون دولتی ضمناً برنامه دیگری برای یادبود هشت بسیجی کشته شده در ناآرامی ها از زخم گلوله پخش کرد.
بسیج از نیروهای داوطلب شبه نظامی منشعب از سپاه پاسداران تشکیل شده که از جمهوری اسلامی در برابر اعتراضات مدنی نظیر آنچه در هفته های گذشته رخ داد، محافظت می کند. آنها حضور گسترده ای در تهران دارند و اغلب با برپائی ایستگاه های بازرسی بر سر راه اتومبیل ها، افراد مشکوک را بازداشت می کنند. ضمناً از آنها برای تقویت قدرت نیروی انتظامی در برخورد با معترضان نیز استفده می شود. هرچند بسیج شاخه رسمی سپاه پاسداران محسوب می شود و مجهز به گاز اشک آور و در مواردی سلاح های گرم کوچک است، اما اغلب دربرابر اقدامات خود پاسخگو نیست و دست آنها برای اعمال خشونت باز گذاشته شده است. گمان می رود عده زیادی از کشتارهای اخیر به دست بسیجیان صورت گرفته باشد.
اما اکنون سؤال این است؟ کدام شاخه از نیروهای حافظ امنیت حکومت، در پشت خشونت علیه معترضان قرار دارد؟
بسیج و سپاه پاسداران هر دو در نخستین سال های انقلاب سال 57 تحت فرمان آیت الله روح الله خمینی، اولین رهبر عالی ایران، تأسیس شدند. محسن سازگارا از بنیانگذاران سابق سپاه پاسداران که بعداً با رژیم اختلاف پیدا کرد و اکنون به عنوان روزنامه نگار در آمریکا زندگی می کند، می گوید: «سپاه در ابتدا به عنوان یک ارتش مردمی تشکیل شد که از درون به محافظت از جمهوری اسلامی بپردازد.»
تخمین زده می شود امروز سپاه صاحب 000/125 نیرو است. قصد اولیه خمینی آن بود که سپاه «بیست میلیونی» شود. تعداد افراد وابسته به سپاه تا شش میلیون نفر تخمین زده می شود که در اغلب مراکز شهری، شهرها و روستاهای ایران فعال هستند. اکثر بسیجی ها نیز به ارائه خدمات داوطلبانه در مساجد مشغول اند.
برخی واحد های بسیج ظرف سال های گذشته به منظور کسب توانائی کنترل (جمعیت) تحت تعلیم قرار گرفته اند. آنها در سال 1999 به عنوان نیروهای خط مقدم در سرکوب اعتراضات دانشجوئی وارد صحنه شده اند، اعتراضاتی که برای کسب آزادی های بیشتر ترتیب یافته بود. فردریک وری تحلیلگر سیاسی ارشد در مؤسسه راند که مطالعات مشترک بسیاری را درخصوص سپاه انجام داده، می گوید: «سپاه به طور فزاینده ای از بسیج برای فراگرفتن آموزه ها استفاده کرده و آنها را به عنوان تشکیلات ناظر بر مراکز دانشجوئی، کارخانه ها و حتی جمعیت های قومی مورد استفاده قرار داده است. هدف از اینکار نیز نظامی کردن جامعه برای پیشگیری از جریان هائی بود که نظام دل خوشی از آنها ندارد.»
سازگارا تخمین می زند: «در هفته های اخیر، حکومت از 000/12 نفر از چنین نیروهائی بعلاوۀ 000/28 نیروی انتظامی جهت کنترل معترضان استفاده کرده است.»
با این حال، سازگارا امکان بروز اختلافات درونی را محتمل می داند. وی به مجله تایم گفت: «بسیاری از فرماندهان سپاه، صاحب فرزندان بیست و چند ساله ای هستند که به این اعتراضات پیوسته اند. از زمان روی کار آمدن احمدی نژاد، مقام رهبری، اکثر فرماندهان زمان جنگ را کنار گذاشته و جای آنها را با عده ای بله- قربان گو پر کرده است.»
یک تحلیلگر ایرانی و عضو سابق بسیج که نخواست نامش فاش شود، گفت: «خیلی از بسیجی ها طرفدار موسوی بودند. خیلی از بسیجی ها از این موضوع ناراحت هستند که خشونت های اخیر به آنها ربط داده شد.»
سازگارا این موضوع را تأیید می کند. وی افزود بسیاری از لباس شخصی هائی که خیابان ها را تحت کنترل گرفته اند و از خشونت زاید الوصفی استفاده می کنند، «اعضای اطلاعات و امنیت سپاه هستند و برخی از آنها دارای مدارج نظامی هستند، با این حال با لباس شخصی ظاهر می شوند تا خود را به جای بسیجی ها جا بزنند.»
موسوی به عنوان رهبر مخالفان با توجه به حضور گسترده نیروها از فراخوان برای اعتراضات جدید پرهیز کرده و تلاش می کند مجوز گردهمائی بگیرد.
منبع: تایم- 28 ژوئن
