دستورالعملهای بانک مرکزی نیز نتوانست سقوط ارزش ریال را در روز شنبه متوقف کند. علی رغم آنکه هفته گذشته بانک مرکزی رسما سیاست تک نرخی شدن ارز را با قیمت 1226 تومان برای هر دلار اعلام کرده بود اما معاملات بازار ارز تهران در روز شنبه بر پایه هر دلار 1780 تومان رقم خورد. قیمت سکه بهار آزادی نیز با افزایش 50 هزار تومانی نسبت به روز پنجشنبه به 810 هزار تومان رسید تا دوباره بازار ارز و سکه ایران به سرپیچی از دستورات بانک مرکزی ادامه دهد.
گزارشهای متناقض از بازار
تنها در همان ساعات آغازین اولین روز کاری هفته مشخص شد که واکنش بازار به تصمیم بانک مرکزی منفی است. اما بالا رفتن نرخ دلاردر ایران تنها به بازار آزاد که این روزها از سوی مقامات دولتی به “بازار قاچاق” تعبیر می‌شود محدود نشده است. چرا که در اولین روز کاری هفته جاری نرخهای مرجع بانک مرکزی نیز نسبت به روز پنجشنبه شاهد جهشی قابل توجه بود. روز پنجشنبه بانک مرکزی ایران قیمت هر دلار آمریکا را 1130 تومان اعلام کرده بود ولی این قیمت در روز شنبه با حدود 100 تومان افزایش به 1226 تومان رسید.
آنطور که خبرگزاری مهر گزارش داده دیروز بازار ارز تهران شاهد “ازدحام جمعیت در مقابل صرافی” ها بود. به گزارش این خبرگزاری “برخی از صرافی ها نرخهای اعلام شده توسط بانک مرکزی را اعمال” و برخی دیگر نیز عنوان کردهاند که “در حال حاضر خرید و فروش ارز نداریم.”
با اینکه بانک مرکزی در اطلاعیه هفته گذشته خود حد مجاز فروش ارز برای صرافیها را حداکثر بین 3 الی 5 درصد بالاتر از نرخ مرجع بانک مرکزی اعلام کرده بود، خبرگزاریهایی چون ایسنا و مهر از مبادله گسترده ارز در “بازار سیاه” و برخی صرافیها با قیمت 1750 تومان و بالاتر از آن خبر دادند.
با آنکه گزارشهای این دو خبر گزاری از رونق بازار سکه و ارز در روز شنبه حکایت داشت اما در مقابل خبرگزاری فارس در گزارسی به تشریح “رکود در بازار ارز” پرداخت اخباری کاملا متضاد با مهر و ایسنا مخابره کرد.
این خبرگزاری نزدیک به نهادهای امنیتی و نظامی درباره تحولات بازار روز شنبه توضیح داد که صرافیها “تنها و تنها نرخ‌ها را در بازار تغییر دادند ولی خرید و فروشی انجام نمی‌دهند” و “یک فاکتور هم با نرخ 1226 تومان صادر نشده است.” همزمان با این اخبار ضد و نقیض، صدا و سیمای جمهوری اسلامی نیز طی گزارشی که در بخشهای مختلف خبری پخش شد گزارش داد که “تصمیم مهم هفته گذشته بانک مرکزی بلافاصله تاثیرات خود را نشان داد، به طوری که قیمتهای بادکنکی ارز و سکه در اولین روز کاری هفته کاهش چشمگیری پیدا کرد.”
بیم افزایش بیرویه قیمتها
بدین ترتیب سومین مرحله تک نرخی شدن ارز در تاریخ جمهوری اسلامی اولین روز خود را با شکست شروع کرد؛ شکستی که بیم آن میرود با افزایش بی رویه قیمت ارز و سکه در روزهای آینده همراه شود.
کارشناسان مستقل اقتصادی هفته گذشته پیش بینی کرده بودند که علی رغم دستورالعملهای جدید بانک مرکزی برای افزایش سود سپردههای بانکی و تک نرخی شدن ارز، افزایش قیمت سکه و ارز در بازار ایران اجتناب ناپذیر است. به گواه این کارشناسان دلیل این امر محدود بودن منابع ارزی و سکه بانک مرکزی ایران است که بعد از تحریمهای جدید کشورهای غربی علیه این بانک افزایش چشمگیری هم پیدا کرده است. اکنون تحلیل ها حاکی از آن است که بازار سیاه داد و ستد ارز در ایران طی روزهای آینده با بی ثباتی فزایندهای روبرو شود و قیمتها نه تنها به زمان اوج خود، یعنی قبل از دستورات جدید بانک مرکزی بر گردد بلکه با سرعتی بیشتر و در فضایی نامشخصتر رکوردهای هفته قبل نیز شکسته شود.
دولتیها جلسه مجلس را به هم زدند
اما تحولات ارز و سکه ایران در روز شنبه تنها محدود به بازار نمیشد. چرا که برای دومین بار در دو هفته گذشته، وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی در جلسه غیرعلنی مجلس برای بررسی وضعیت بازار طلا و ارز شرکت نکردند و مجلس ناچار شد جلسه را لغو کند.
به گزارش خبرگزاری مهر، قرار بود در این جلسه مسئولان اقتصادی دولت از جمله شمس‌الدین حسینی و محمود بهمنی گزارشی از نحوه عملکرد خود در بازار سکه و ارز و کنترل بحران به وجود آمده در این بازار ارائه دهند.
حدود دو هفته پیش هم در اوج تلاطم بازار طلا و ارز، مجلس اسلامی آماده برگزاری جلسه ویژه ای برای “نجات اقتصاد ملی” بود اما به دلیل عدم حضور وزرا و رئیس کل بانک مرکزی این جلسه لغو شد.
علی رغم آنکه آشفتگی بازار طلا و ارز در یک ماه گذشته به بالاترین سطح خود رسیده بود، دولت تا اواخر هفته گذشته سکوت اختیار کرد. این سکوت گر چه پس از اعلام اجرای برنامه ارز تک نرخی و افزایش سود سپرده های بانکی به بیش از 21 درصد شکسته شد اما با اظهار نظر مقامات دولت و اتهاماتی که علیه برخی منتقدان خود مطرح کردند مشخص شد که دولتیها به هیچ وجه قصد ندارند خود را در مقام مقصر این آشفتگی ببینند.
فرافکنی دولت
محمود احمدی نژاد دو روز پیش این بحران را “کاذب” دانسته و اصول‌گرایان و اصلاح‌طلبان را متهم کرده بود که به دلیل مخالفت با او “می‌خواهند از ملت ایران انتقام بگیرند. ” او با اشاره به اینکه “در این اوضاع ندیدم کسی یا دستگاهی این مسئله را پیگیری کند” به طور ضمنی دستگاه‌های اطلاعاتی و انتظامی جمهوری اسلامی را نیز به کم‌کاری در این زمینه متهم کرد؛سخنانی که دیروز حیدر مصلحی، وزیر اطلاعات را مجبور به واکنش کرد. مصلحی با اشاره به اقدامات ماموران خود در زمینه شناسایی “پشت صحنه آشفتگی‌های بازار ارز و طلا” از “نتایج خوبی” خبر داده که قرار است در “زمان مناسب” اعلام شوند. با این همه وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی نه گفته این “نتایج خوب” چیست و نه به زمان اعلام آنها اشاره‌ای کرده. او فقط گفته است: “الان قابل بیان نیست.”
حیدر مصلحی همچنین به طور سربسته اشاره کرده که اقداماتی از جمله ایجاد “تنش در مسائل اقتصادی”در خارج و داخل کشور انجام می‌شود که هدف از آنها “ایجاد روح ناامیدی در مردم” است.
این به‌نوعی تکرار گفته‌های وزیر اقتصاد است که روز چهارشنبه هفته گذشته تلاش کرد مسئولیت وضع نابسامان در بازار سکه و ارز را بر دوش گروه نامعلومی بگذارد که می‌خواهند در بازار “ایجاد اختلال” کنند.
به گفته شمس‌الدین حسینی، وزیر اقتصاد، که دیروز حاضر نشددر برابر مجلسی‌ها پاسخ‌گو باشد در حال حاضر در ایران “یک سازمان‌دهی وجود دارد که به دنبال خارج کردن ارز کشور از بازار یا احتکار ارز است.”
در دو روز گذشته، دو نماینده در واکنش به وزیر اقتصاد این اظهارات را فرافکنی دانستند. جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گفته است که “ر‌ها کردن مردم و بازکردن راه شایعات و بعد فرافکنی و انداختن گناه آشفتگی بازار به گردن رسانه‌ها” مسئولیت مسئولان را رفع نمی‌کند. پرویز سروری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه نیز “این ادعای مردان اقتصادی دولت” را “عذر بد‌تر از گناه” دانسته و گفته در این میان، این سئوال که نقش دولت در کنترل بازار چه بوده است بی‌پاسخ می‌ماند.
