در حالی که پیش از این حسن قشقاوی٬ معاون وزیر امورخارجه٬ و محمود علوی٬ وزیر اطلاعات٬ از امکان بازگشت ایرانیان مهاجر به کشور سخن گفته بودند٬ سخنگوی قوه‌قضاییه خبر از محاکمه غیابی تعدادی از این افراد داده است.
غلام‌حسین محسنی‌اژه‌ای٬ سخنگوی قوه‌قضاییه٬ در نشست خبری خود٬ گفت که “برخی افراد که در جریان فتنه ۸۸ در مظان اتهام بودند، و به خارج از کشور گریخته بودند، در اسفند به صورت غیابی محاکمه شده و محکوم شدند”.
به گفته‌ی اژه‌ای “طبق روال قانونی اگر به خود آنها یا وکیلشان دسترسی نباشد، احکام به نحو دیگر ابلاغ می شود و مجرای قانونی ادامه دارد”.
سخنان محسنی‌اژه‌ای در حالی بیان شده است که سال گذشته حسن قشقاوی٬ معاون کنسولی٬ امور ایرانیان و پارلمانی وزارت امورخارجه٬ چندین بار گفته بود که امکان بازگشت افرادی که از کشور خارج شده‌اند٬ وجود دارد. وی پاییز گذشته در این زمینه گفته بود که حسن روحانی از چند وزارت‌خانه٬ از جمله وزارت اطلاعات و وزارت امورخارجه٬ خواسته بود که کمیته‌ای برای بازگشت ایرانیان خارج از کشور تشکیل دهند.
کمیته‌ای که بعدها مشخص شد زیرنظر وزارت اطلاعات فعالیت می‌کند. به گفته قشقاوی دبیرخانه “کمیته بازگشت ایرانیان خارج از کشور” در وزارت اطلاعات قرار دارد و “جلسات این کمیته به صورت منظم در وزارت اطلاعات تشکیل می شود و وزارت اطلاعات به نتایج خوبی در این زمینه دست یافته است”.
روحانی پس از رسیدن به مقام ریاست‌جمهوری درباره ایرانیان خارج از کشور گفته بود: “یکی از سرمایه‌های ما، ایرانیان خارج از کشور است. بیایید، دولت و مجلس، آمدن آنها به ایران را تسهیل کنیم”.
وی در سفر به نیویورک برای شرکت در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل٬ در جمع ایرانیان مقیم آمریکا نیز گفته بود: “دولت تدبیر و امید، وظیفه خود می‌داند راه رفت و آمد ایرانیان به وطنشان را تسهیل کند. این حق طبیعی هر ایرانی است که از سرزمین خود دیدارکند. مگر ما حق داریم ایرانی را از بوی وطنش محروم کنیم”؟
همان زمان محمود علوی٬ وزیر اطلاعات٬ نیز در این باره گفته بود: “هر شخصی که خلافی نداشته باشد، تضمین می‌دهیم مشکلی نخواهد داشت”.
چندی پس از آن قشقاوی در گفت‌وگویی با روزنامه شرق٬ خبر از آن داد که وزارت امورخارجه ایمیلی را برای پاسخ به استعلام‌های ایرانیان خارج از کشور ایجاد کرده است. به گفته‌ی وی: “فضایی که عمدتا اپوزیسیون و مخصوصا اپوزیسیون برانداز و رادیوهای بیگانه ایجاد می‌کنند، یک ترس غیرواقعی است. ممکن است فردی ۳۰سال خارج از کشور باشد ولی هیچ پرونده‌ای نداشته باشد و عمل مجرمانه‌ای انجام نداده باشد. این فرد مشکلی برای ورود به کشور ندارد. اگر کسی برای خروج از کشور واقعا نگرانی دارد می‌تواند از ما استعلام کند. ما از نهادهای ذی‌ربط استعلام می‌کنیم و آنها حرف درست را به ما می‌زنند… ما به افراد دروغ نمی‌گوییم٬ چون اگر در یک مورد هم دروغ بگوییم اعتبار وزارت‌خارجه زیر سوال می‌رود”.
با وجود وعده‌های مسوولان دولتی٬ محسنی‌اژه‌ای٬ نظر دیگری در این زمینه داشت. وی درباره افرادی که از کشور خارج شده‌اند٬ گفته بود: “افرادی که در فتنه سال ۸۸ به مردم و نظام ظلم وارد کردند پس از بازگشت به ایران تحت تعقیب قرار می‌گیرند… کسی که مرتکب جرم شده باشد را ممنوع الورود نمی‌کنیم٬ اما احتمال دارد کسی که مرتکب جرم شده باشد ممنوع الخروج شود. این افراد پس از ورود به کشور دستگیر می‌شوند”.
با این حال و با وجود وعده‌های مسوولان دولتی٬ چند تن از افرادی که در بحبوحه یا پس از انتخابات به ایران بازگشتند٬ دچار مشکل شدند. برخی از آنها بعد از توقیف پاسپورت امکان خروج از کشور را نیافتند و در انتظار تشکیل دادگاه هستند. از آن جمله می‌توان به سراج‌الدین میردامادی٬ روزنامه‌نگار٬ اشاره کرد که در حال حاضر ممنوع‌الخروج شده و امکان بازگشت به فرانسه٬ نزد همسر و فرزندش٬ را ندارد. برخی افراد دیگر هم بوده‌اند که پس از ورود به ایران٬ بلافاصله بازداشت و به زندان اوین منتقل شدند. برای نمونه کاظم برجسته٬ از اعضای ستاد انتخاباتی میرحسین موسوی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۸ ٬ که چند سال بود در کشور آلمان سکونت داشت٬ پس از بازگشت به ایران به زندان اوین منتقل شد. اتفاقی که برای چند تن از دانشجویان ایرانی خارج از کشور نیز رخ داد و آنها بلافاصله پس از بازگشت به ایران مدتی را در بازداشت به سر بردند.
