امید معماریان
خبرنامه امیرکبیر دیووز به نقل از یک منبع جزئیات تکان دهنده ای را از شرح شکنجه دانشجویان بازداشت شده دانشگاه امیرکبیر جهت اعتراف گیری از آنها فاش کرد. به نوشته این خبرنامه، بازجویان، حتی دانشجویان را به پشت روی زمین خوابانده و به شیوه های مختلف مانند بطری نوشابه، تخم مرغ داغ و… مورد تهدید قرار داده اند. در اثر آزار و اذیت دانشجویان توسط تیم بازجویی و برخی از نگهبان های بند ۲۰۹ زندان اوین چند نفر دانشجویان در طول مدت بازداشت دست به خودکشی (ناموفق) زده اند.
دکتر عبدالکریم لاهیجی، رییس جامعه حقوق بشر ایران و نایب رییس فدراسیون بین المللی حقوق بشر درگفت وگویی با روز با ابراز نگرانی ازوضعیت دانشجویان زندانی شده گفته است که باتوجه به سوابق چنین پرونده هایی و بسته بودن فضای داخلی کشور، امکان رسیدگی به موارد نقض حقوق بشرتوسط افراد و سازمان های داخل کشوروجود ندارد. این گفت وگو را درزیر می خوانید:
با توجه به خبرهای نگران کننده ای که طی روزهای گذشته از وضعیت دانشجویان زندانی شده درزندان اوین منتشر می شود، آیا باید نتیجه گیری کرد که پدیده شکنجه در زندان های ایران رو به گسترش است؟
ییگیری موضوع شکنجه و بدرفتاری با زندانیان درجمهوری اسلامی موضوعی است که اززمان روی کار آمدن حکومت مطرح بوده. چون متاسفانه کم افرادی بوده اند که از زندان های جمهوری اسلامی بیرون آمده باشند و صحبت از شکنجه نکرده باشند. درمورد پرونده هایی مانند زهرا کاظمی هم می بینیم که شکنجه منتهی به مرگ می شود؛ پرونده ای که مسئول مستقیم آن سعید مرتضوی دادستان تهران است. زهرا کاظمی به هنگام دستگری شدیدا مضروب می شود که اینها درپرنده پزشکی قانونی او مسلم است ولی به جای اینکه همان موقع وی را به بیمارستان منتقل کنند، تا ساعت دو صبح درداخل سلول های زندان اوین سعید مرتضوی ومعاونش ازوی بازجویی می کنند. سپس، او را که مضروب شده بوده ازهر نوع درمانی محروم کرده و بالاخره وقتی به حالت اغما افتاده بود وی را به بیمارستان می برند.
ما به عنوان مدافعان حقوق بشر درپرونده های مختلف که از طرف زندانیان ویا خانواده های آنها مطلع شده ایم بارها وبارها شکایت کرده ایم. هنگامی که گزارشگران مختلف به ایران رفته اند، یا گزارشگرمخصوص بازداشت های خودسرانه نیز، تعدادی اززندانی ها درمورد بدرفتاری هایی که با آنها انجام شده، صحبت کرده اند. متاسفانه سالی نبوده که قعطنامه ای ازطرف کمیسیون سابق حقوق بشر ومجمع عمومی سازمان ملل صادرشده باشد و درمورد بدرفتاری با زندانیان درایران صحبتی نشده باشد.
به نظر شما چگونه است که آقای شاهرودی دائما از اجرای قانون حقوق شهروندی صحبت می کنند واز سوی دیگر اخباری ازرفتارهای بسیارنگران کننده با زندانیان- واین مورد اخیر دانشجویان دستگیر شده - به بیرون از زندان درز پیدا می کند؟
ببینید، ما درجمهوری اسلامی با این پدیده مواجه نیستیم که این دستگاه ها ازهم مستقل باشند. یعنی یکی وزارت اطلاعات و مقامات انتظامی باشد و دیگری قوه قضاییه مستقلی که از فجایع و مظالم آن سازمان وگروه دیگر بشود به آن شکایت کرد. کافی است توجه کنید، الان وزیراطلاعات کسی است که سالها وسالها درمقام حاکم شرع، رییس دادگاه انقلاب و ریس دادگاه ویژه روحانیت، بدترین، شنیع ترین وشدید ترین احکام را از اعدام وحبس های سنگین صادر کرده است. یا مثلا دادستان کل کشور، یعنی سومین مقام عالی رتبه قضاییه، وزیر سابق اطلاعات است. اقای دری نجف آبادی، کسی است که درپرونده قتل های زنجیره ای توسط متهمان اصلی این پرونده گفته شد که برخی احکام شرعی را صادر کرده است. این تداخلی که بین نیروی انتظامی، نیروهای امنیتی وقوه قضاییه وجود دارد متاسفانه وضعیتی به وجود آورده که درداخل هیچ مرجع وملجای برای شکایت و تظلم وجود ندارد، و یا سازمان های حقوق بشر درداخل و خارج کشور هیچ راهی ندارند جزمقامات بین المللی و شورای حقوق بشر سازمان ملل.
برای مثال همان طور که می دانید خانم عبادی درپرونده خانم هاله اسفندیاری مجبورشد به مراجع بین المللی شکایت کند به دلیل اینکه جای دیگری نیست که بتوان شکایت کرد. درمورد این پرونده دانشجویان هم متاسفانه اگر حمایت سازمان های حقوق بشربین المللی نباشد مطمئن باشید درداخل کشور هیچ مرجعی برای رسیدگی به این قضیه وجود ندارد. تظاهری هم که به اجرای قانون حقوق شهروندی توسط آقای شاهرودی صورت می گیرد همان تظاهری است که معمولا مسئولان حکومتی انجام می دهند که ایران را مهد آزادی وآزادی قلم واین جور مسائل می دانند و ازطرف دیگر کار را به جایی می برند که می گویند همین چند روزنامه ای که زیر سانسور فعالیت می کنند درحال کودتای خزنده هستند.
با توجه به سابقه فعالیت های بین المللی شما درزمینه حقوق بشر، آیا سابقه داشته است که ازطریق پیگیری سازمان های مرتبط، دولت های ناقض حقوق بشر ملزم به اجرای قوانین، میثاق ها و عهدنامه ای که آن را درسطح جهانی پذیرفته اند، وادار کنند؟
مسلما! ازجمله نمونه های پیگیری بین المللی دراین زمینه می توان به قتل رفیق حریری وپیگیری های بعد ازآن اشاره کرد. ما دیدیم درمورد ترورنخست وزیرپیشین لبنان، شورای امنیت به جایی رسید که دادگاه ویژه تشکیل دهد، آن هم با توجه به همه کارشکنی هایی که دولت و رییس جمهوری لبنان و دولت سوریه انجام داده اند. ولی همچنان این موضوع درمرکز توجه مجامع بین المللی بوده است. الان حتی دادگاه درشرف تشکیل است. بنابراین چه بهتر اینکه دولت ها از طریق گفت وگو و تفاهم و مذاکره به این برسند که به قوانین بین المللی تسلیم بشوند ودرغیر این صورت چاره ای نیست جز اینکه به دنبال ضمانت اجرایی برای الزام ومتعهد کردن دولت ها به این قوانین ومقررات باشیم.
ما همواره ازروزی که پرونده انرژی اتمی مطرح شده است به مخاطبمان خودمان، مانند سازمان ملل ویا اتحادیه اروپا گفته ایم که مساله ایران نباید فقط محدود به موضوع انرژی اتمی بشود، باید جامعه بین المللی نسبت به وضعیت دموکراسی وحقوق بشر درایران توجه داشته باشد و باید این موضوعات از طریق مجامع مختلف پیگیری شود.
سازمانی که شما ریاست آن را به عهده دارید آیا برنامه خاصی برای پیگیری اتفاقات اخیرندارد؟
فداراسیون بین المللی حقوق بشر جزو سازمان هایی است که در شورای حقوق بشر نقش مشاور دارد. ما به کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل دراین زمینه ها شکایت کردیم. یکی ازمواردی که در میزگردهای بین دولت ایران واتحادیه اروپا مطرح بود همین موضوع شکنجه و سنگسار بود - چون گفته شد آقای شاهرودی دستورعدم اجرایش را داده اند. ما بارها و بارها گفته ایم که سنگسارازموارد شکنجه است، منتها ازموارد شکنجه منتهی به مرگ است. آخرین موضوعی که به عنوان پرونده آن را دنبال کردیم موضوع زهرا کاظمی است. یا پرونده های ایرانیان با تابعیت مضاعف. درهمین پرونده اگر شما به مصاحبه ای که فردای پخش برنامه تلویزیونی مشاهده کرده باشید شوهر خانم اسفندیاری، آقای شائول بخاش می گوید هرگز همسرش با لغاتی که درمصاحبه صحبت می کرد آشنایی نداشته است. بنابراین مشخص است زیر فشار وتهدید اورا راضی کرده اند که متنی را حفظ کند و یا از رو بخواند واین ازموارد مشخص شکنجه روانی است و درگذشته ما این موضوع را بارها و بارها مطرح کردیم و حالا متاسفانه دانشجویان هم درحال حاضر زیر چنین شکنجه هاو فشارهایی هستند. مطمئن باشید برای آنها هم خواب هایی دیده اند ومی خواهند که چنین برنامه هایی اعتراف گرفتن را برای آنها ترتیب بدهند وآنها را حاضر کنند که به چنین برنامه هایی تسلیم کنند.