واکنش به ابتکار خاتمی

نویسنده

پس از گفتگوی خاتمی با CNN تیتر اغلب روزنامه های جهان به اظهارات وی اختصاص داشت و در این بین روزنامه های آمریکایی بیشترین نگاه خود را به احترامی که خاتمی برای ملت آمریکا قائل شد، معطوف کردند. شبکه های رادیویی و تلویزیونی نیز در بخشهای مختلف با انعکاس وسیع سخنان رییس جمهور ایران از این گفتگو به عنوان یک پدیده نو یاد کردند. روزنامه واشنگتن پست نوشت: «آقای خاتمی رئیس جمهوری اسلامی ایران در یک مصاحبه غیرمعمول بعد از هجده سال خصومت، از جوهر تمدن آمریکا تعریف کرد.» به نوشته این روزنامه، خاتمی که با اعتماد به نفس و بدون اتکا به نوشته سخن می گفت با انتقاد از دولتهای گذشته و حال آمریکا گفت: «مذاکراتی که با احترام متقابل توأم باشد، می تواند نتایج مثبتی میان آمریکا و ایران پدید آورد.» روزنامه ایتالیایی لاستامپا نیز در گزارشی تحت «عنوان مردم آمریکا بیایید آشتی کنیم» نوشت: «خاتمی در پیام خود، آمریکا را عامل گسستگی روابط فیمابین دانست.» لونیتا روزنامه دیگر ایتالیا نیز مصاحبه خاتمی را تازه ترین پدیده جنجالی سیاسی تلویزیون نامید و نوشت:« سخنان رئیس جمهوری ایران، غیر مترقبه و بی باکانه بود، او مراتب احترام خود را نسبت به تمدن آمریکائیان بیان داشت.»

روزنامه یو اس ای تودی هم نوشت: «برای نخستین بار در نوزده سال گذشته یک رئیس جمهوری ایران در تلویزیون، از ملت آمریکا ستایش کرد و تصویری از یک روشنفکر منطقی را بر تصویر غالب در آمریکا افزود.» وال استریت ژورنال نیز نوشت: «خاتمی گفت که در حال حاضر وجود دیوار بزرگی از بی اعتمادی بین دو کشور باعث شده است که در این زمان انجام مذاکرات سیاسی میسر نشود.»

اپا خبرگزاری اتریش نیزدر چند خبر و گزارش با نقل بخش هایی از سخنان خاتمی نوشت: «از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در ایران تاکنون این نخستین باری است که یک مقام بلندپایه ایران به افکار عمومی آمریکا توجه نشان می دهد.» روزنامه ایندیپندنت چاپ لندن هم نوشت: «خاتمی کانالهای معمول دیپلماتیک را کنار زد و از وسایل ارتباطی قرن بیستم برای دعوت مستقیم از مردم آمریکا استفاده کرد. »

از طرفی دیگر روزنامه نیویورک تایمز در شماره روز پنجشنبه خود با چاپ عکسی از خاتمی در صفحه اول نوشت:« خاتمی پیشنهاد کرد به عنوان راهی برای پایان دادن به سالها بی اعتمادی بین ایران و آمریکا، مبادلات فرهنگی بین دو کشور صورت گیرد.»

لوموند روزنامه عصر پاریس نیز نوشت که سید محمد خاتمی در صدد تغییر نگرش هاست. روزنامه واشنگتن تایمز زیر عنوان درشت رئیس جمهوری ایران خواهان تبادل فرهنگی با آمریکا شده است، نوشت: «محمد خاتمی رئیس جمهوری ایران از طریق تبادل اندیشمندان، هنرمندان و سایر گروهها به عنوان سرآغاز، خواهان روابط گرمتری بین ایران و آمریکا شد.»

همچنین به گزارش بخش فارسی رادیو فرانسه فیگارو که با دو ساعت تأخیر برای انعکاس مصاحبه رئیس جمهوری ایران منتشر شده بود با چاپ تصویری بزرگ از محمد خاتمی نوشت رئیس‌جمهور ایران بارویی خندان از مردم آمریکا دعوت کرد که سیاست خود در قبال ایران را تغییر دهند. لوس‌آنجلس‌تایمز هم خبر داد که رئیس جمهوری جدید ایران با ستایش از تمدن آمریکا ؛ با احترام از مهاجران اولیه یا زائران آمریکا و آبراهام لینکلن رئیس جمهوری پیشین آمریکا یاد کرد.

به دنبال گفتگوی تاریخی خاتمی وزارت خارجه امریکا اعلام کرد توماس پیکرینگ معاون وزارت خارجه روز چهارشنبه هنگام عبور از پاریس تمایل آمریکا را به گفت و شنود رسمی با ایران به آگاهی مسئولان فرانسوی رسانده است.

در این میان اسرائیل ضمن اعلام این مطلب که تهران همواره به منزله تهدیدی علیه اسرائیل خواهد بود، صداقت پیام مطرح شده از سوی رئیس جمهوری ایران جهت گفتگو با مردم آمریکا را زیر سئوال برد. به گزارش خبرگزاری فرانسه، وزارت خارجه اسرائیل اعلام کرد، بیانات آقای خاتمی به وضوح نشان می دهد که مواضع ایران تغییر نکرده است. وزارت خارجه اسرائیل در بیانیه ای خاطرنشان کرد، هیچ دلیلی وجود ندارد که گفته های مقامات ایران، دشمن قسم خورده اسرائیل پس از انقلاب اسلامی در سال 1979 با گذشته تفاوت کرده باشد. [ گزارش ایرنا – بیستم دی‌ماه 1376]

مشابهت مواضع اسرائیل با مخالفان داخلی و خارجی خاتمی قابل تامل است. تحلیلگران مسائل ایرالن معتقدند که در تمامی سالهای پس از پیروزی انقلاب و قطع روابط ایران و امریکا؛ اسرائیل بیشترین سود را برده است.

مصاحبه تلویزیونی خاتمی با CNN، واکنشهای داخلی زیادی در پی داشت. بخشی از این واکنشها، مخالفتها و شماتت های گسترده‌ای بود که از سوی مخالفان خاتمی ابراز شد. روزنامه رسالت در اولین واکنش انتقادآمیز خود طی مطلبی با عنوان «کسی از انقلاب دوم متأسف نیست!» نوشت:« به هر حال رابطه ملت- ملت از حقوق اصلی ملت های ایران و آمریکا است. اما باید مواظب بود این رابطه، کانالی برای رخنه جستجوگران طلا و ماجراجویان سیاسی آمریکا… نشود. در کمال تأسف پیوریتن که لیاقت ارتباط با ملت ایران را دارند، اولویت و توانایی چندانی برای مبادله با ملت ایران نخواهند داشت.» [روزنامه رسالت – بیستم‌دی‌ماه 1376]

اشاره این یادداشت به آن بخش از پیام خاتمی بود که تاریخ آمریکا را ثمره کوشش های قومی بنام پیوریتن دانست و نه ماجراجویان. روز بعد رسالت طی سرمقاله ای با عنوان «رئیس جمهورنباید فراتر از قانون عمل کند»انتقاد خود را صریحتر کرده نوشت:” از دوحال خارج نیست : الف: پیشنهاد گفتگوی تمدنها… زمینه سازی برای مذاکره و رابطه با دولت آمریکا نیست… در این صورت انتظار می رود جناب آقای خاتمی که دولت خود را پاسخگو می‌دانند به این سئوالات پاسخ دهند : 1- […] اگر در مقام ریاست جمهوری این پیشنهاد را مطرح کرده اند، نیک می دانند که این پیشنهاد تبعات سیاسی دارد… 2- کدام شرایط سیاسی در صحنه بین المللی تغییر یافته است تا ما خود را ناچار دیدیم به این شکل به مردم و دولت آمریکا پیام بفرستیم؟ … 3- چرا رئیس جمهور محترم گفتگوی تمدنها را با پیام به ملت های اروپایی یا آسیایی آغاز نکردند؟ […]

ب – پیام تلوزیونی رئیس جمهور محترم به آمریکائیها، جزئی از یک سناریوی از قبل طراحی شده است که منجر به مذاکره و رابطه با آمریکا خواهد شد. در این حال این سؤال پیش می آید که این سناریو به تصویب کدام مرجع قانونی رسیده است؟ […] رئیس جمهور نمی تواند تصمیمی فراتر از قانون اتخاذ کند. […] آیا رئیس جمهور محترم فکری به حال نقشه شوم آمریکایی ها کرده‌اند، که اگر مذاکره شود، خواهند گفت رهبری انقلاب منزوی شده و اگر مذاکره نشود، خواهند گفت رئیس‌جمهور در جنگ قدرت شکست خورده است؟ “ [روزنامه رسالت –بیست‌ویکم دی‌ماه 1376]

روزنامه رسالت صریحا سیاست خاتمی را در تقابل با سیاست رهبر ایران قلمداد کرده بود و در کمال شگفتی به رئیس‌جمهور میگفت:« رئیس جمهور نمی تواند تصمیمی فراتر از قانون اتخاذ کند.»! و این سخن یعنی رئیس‌جمهور نمی‌تواند بدون اجازه رهبر ایران چنین ابتکاری از خود نشان دهد.