فردریک دال
ایران روز دوشنبه اعلام کرد مانعی بر سر راه میانجی گری ترکیه میان جمهوری اسلامی و دولت جدید آمریکا ایجاد نمی کند، هرچند اختلافات تهران با واشنگتن ریشه عمیقی دارد.
روزنامه نیویورک تایمز هفته گذشته از اعلام آمادگی طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه برای میانجی گری میان دو کشور مخالفی خبر داده بود که نزدیک به سه دهه فاقد هرگونه روابط دیپلماتیک بوده و اکنون بر سر برنامه هسته ای تهران با هم درگیر شده اند.
روابط با ایران یکی از چالش های اصلی سیاست خارجی باراک اوباما- رئیس جمهور منتخب ایالات متحده- در هنگام بدست گرفت امور در ژانویه خواهد بود. وی اعلام کرده تحریم ها را تشدید می کند اما درعین حال از امکان شروع گفتگوهای مستقیم خبر داده است.
مسؤولان ایرانی واکنش احتیاط آمیزی را نسبت به انتخاب اوباما از خود نشان داده اند و می گویند این پیروزی، خواست مردم آمریکا برای ایجاد تغییرات بنیادین در سیاست های داخلی و خارجی آمریکا را نشان می دهد، اما باید دید آیا او از عهده عمل به این انتظارات برخواهد آمد یا خیر.
حسن قشاوی- سخنگوی وزارت خارجه ایران- در پاسخ به سؤالی راجع به سخنان اردوغان در مصاحبه با روزنامه نیویورک تایمز که گفته بود انتخاب اوباما فرصت های جدیدی را برای ایجاد تغییر در روابط ایران-آمریکا بوجود آورده و آنکارا حاضر به میانجی گری میان این دو است، اعلام کرد:
«ما فکر می کنیم این اظهارات… ریشه در نیت خیر ترک ها و رشد روابط همجواری میان ایران و ترکیه دارد؛ به همین دلیل و بدون شک ما هیچ مانعی سر راه آن نمی گذاریم.»
قشقاوی در یک کنفرانس خبری گفت: «اما واقعیت این است که مسائل و مشکلات میان ایران و آمریکا فراتر از مشکلات معمول سیاسی میان کشورهاست.»
آمریکا مدت کوتاهی پس از انقلاب اسلامی سال 1357 روابط خود را با ایران قطع کرد و اکنون به دلیل فعالیت های بحث برانگیز هسته ای ایران، تلاش ها برای منزوی ساختن این کشور را رهبری می کند. غرب سوء ظن دارد که فعالیت های ایران در راستای تولید بمب هسته ای است، درحالیکه تهران این اتهام را رد کرده است.
قشقاوی گفت: «حدود 30 سالِ پس از انقلاب، آمریکائی ها رویکرد منفی را نسبت به ما داشته اند. آقای اوباما با شعارهائی وارد صحنه شده و حالا باید ببینیم آیا تغییر مسیر جدی است یا خیر.»
محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران، به اوباما به دلیل پیروزی در انتخابات 4 نوامبر تبریک گفته است، اما مقامات در تهران بعداً اوباما را بدلیل درخواست وی از جامعه بین المللی مبنی بر بازداشتن ایران از تولید بمب هسته ای مورد انتقاد قرار دادند.
ایران به عنوان چهارمین کشور بزرگ تولید کننده نفت خام، می گوید برنامه هسته ای آن کشور درخدمت تولید انرژی برق است.
اوباما نیز مانند جورج بوش- رئیس جمهوری که آخرین روزهای دوره ریاست جمهوری خود را می گذراند- و ایران را در محور شرارت جای داده، گزینه نظامی را کنار نگذاشته است. بااینحال، او از دستگاه دیپلماسی فعلی به دلیل در دستور کار قرار ندادن دیپلماسی و تماس با ایران انتقاد کرده است.
ایران اعلام کرده با هدف قرار دادن اهداف و منافع آمریکا و متحد آن کشور، اسرائیل، و نیز بستن تنگه هرمز به عنوان شاهراه انتقال نفت دنیا، به هرگونه حمله ای عکس العمل نشان خواهد داد.
اردوغان گفت آنکارا روابط میان آمریکا و ایران را با نگرانی دنبال کرده است و اعلام کرد پیام تبریک احمدی نژاد به اوباما «گامی است که می بایست از آن استفاده شود.»
منبع: نیویورک تایمز- 17 نوامبر