اخبار ارائه شده در نطق حسن روحانی در تلویزیون دولتی ایران در روز ۲۴ نوامبر، چیزی نبود که بسیاری امید به شنیدنش را داشتند: با آمریکا توافق هسته‌ای امضاء نشده و بنابراین تحریم‌ها سر جای خود باقی خواهد ماند. مهلت توافق گذشته و ایران و گروه ۱+۵ تنها به این نتیجه رسیدند که مذکرات را ادامه دهند. هدف طرفین این است که تا اول ماه مارس به توافق سیاسی دست یابند و جزئیات آن را تا ۳۰ ژوئن نهایی کنند.
باران زمستانی بر تهران بارید و رئیس‌جمهوری تلاش کرد تا اطمینان دهد کشورش حتما به توافق جامع دست خواهد یافت. اما ایرانی‌ها شک دارند. مردم به تعهد این رئیس‌جمهور اصلاح‌طلب که قول داده به بحران هسته‌ای پایان دهد و تحریم‌ها را بردارد شک ندارند، چراکه اگر شکست بخورد او بیشتر از همه خواهد باخت. مسئله این است که تندروها مانع او می‌شوند.
برنامه هسته‌ای تبدیل به تنها نماد غرور ملی برای آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران و هیئت حاکمه شده است، با این حال این موضوع الزاما برای مردم این کشور با جیب‌هایی خالی شده این‌گونه نیست. آقای خامنه‌ای از مذاکرات و ادامه آن حمایت کرده است. وی پیش از این خطوط قرمزی تعیین کرد که توافق را دشوار ساخت. آقای خامنه‌ای پس از تمدید مذاکرات خاطرنشان کرد که قدرت‌های استعماری جهان نتوانستند ایران را به زانو درآورند.
بدبینی آقای خامنه‌ای به تندروها، چه در مجلس و چه بین فرماندهان سپاه پاسداران، این اجازه را داده تا دیپلماسی آقای روحانی و همچنین تلاش‌هایش برای کاهش نفوذ آن‌ها در اقتصاد و نهادهای کلیدی را مورد انتقاد قرار دهند.
تمدید مذاکرات، برنامه هسته‌ای ایران را در حالت تعلیق نگه می‌دارد. تحت توافق اولیه، سانتریفیوژهای کشور فعال باقی خواهد ماند اما ذخیره اورانیوم غنی‌شده از ۲۰ درصد به ۵ درصد رسیده و توانایی ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای (که این کشور تمایل برای ساخت آن را کتمان می‌کند) در عوض لغو بخشی از تحریم‌ها کاهش یافته است. جان کری وزیر امور خارجه آمریکا گفت: “اگر کنار بکشیم ابله هستیم.” مقامات وزارت خارجه آمریکا می‌گویند، با توجه به تحریم‌ها و کاهش قیمت نفت، زمان به نفع آن‌هاست.
بعید است سیاست داخلی آمریکا دستیابی به توافق را آسان‌تر کند، در واقع سخت‌تر هم خواهد شد. منتقدان آقای کری که فکر می‌کنند کاهش تحریم‌ها به ایران کمک می‌کند، می‌گویند: “عدم دستیابی به توافق بهتر از توافق بد است. توافقی که ایران سعی داشت به آن برسد افتضاح بود… این نتیجه بسیار بهتر است.” سناتور مارک کرک از جمهوریخواهان راست‌گرای سنا می‌گوید: “ما بازیچه ایران شده‌ایم.”
دموکرات‌ها رهبری مجلس سنا را در انتخابات میان‌دوره‌ای از دست دادند و این موضوع برای آقای کری دو مشکل ایجاد می‌کند. اول این‌که وعده آمریکا برای برداشته شدن نهایی تحریم‌ها را سخت می‌کند. دوم این‌که حالا راست‌گرایان می‌تواند لایحه دوحزبی بایگانی شده برای افزایش تحریم‌ها را دوباره به جریان بیندازند (که قطعا توسط باراک اوباما وتو خواهد شد.) برخی اعتقاد دارند برای بدست آمدن بهترین توافق، کنگره باید محکم بایستد. این نشان می‌دهد زمینه چانه‌زنی با ایران، که می‌تواند تنش‌ها را در جای دیگری آرام کند، کمی دور از دسترس شده است.
منبع: اکونومیست - 29 نوامبر 2014
