در پی تعطیلی بخش بین الملل نمایشگاه کتاب
تنگ تر شدن انزوای فرهنگی…
هفته ی گذشته و در میان خبرهایی که به ناخوش بودن همگی شان عادت کرده ایم، یکی هم خبر قطع شدن یارانه ی دولتی برای ناشرین خارجی در نمایشگاه کتاب آتی تهران بود که لابلای صفحات روزنامه ها دست بدست می شد؛ خبری که خوانش دیگرش، از کار افتادن و تعطیلی کامل بخش بین المللی نمایشگاه ست و تبعاتش انزوایی بیشتر از آنچه شاهدش هستیم.
بخش بین الملل نمایشگاه کتاب در واقع تامین کننده ی کتاب های روز برای دانشجویان، دانشگاه ها، مراکز علمی و مترجمین و ناشران بوده است و با وجود تاثیرگذاری و لزوم فراوان بر بودنش، در سالهای گذشته هر سال کمرنگ تر از سال قبل به کارش ادامه داده تا امسال که خبرگزاری های داخلی از تعطیلی مطلق این بخش خبر داده اند.
در دوره های پیشین و سالیان دور، ناشرین خارجی به صورت مستقیم به نمایشگاه کتاب می آمدند و کتاب هاشان را با نرخ ارز یارانه ای به متقاضیان عرضه می کردند. طی ده سال اخیر و در پی کم شدن بودجه ی دولتی برای این کار، حضور ناشرین خارجی همواره به طور غیر مستقیم و از طریق نمایندگانشان در ایران صورت می گرفت.
همین حضور( غیر مستقیم ) هم باعث می شد تا دانشجویان رشته های مهندسی و علوم پزشکی و همچنین دانشجویان رشته های علوم انسانی و هنرجویان در گرایش های متفاوت، به منابع روز دسترسی پیدا کنند. خارج از این عرضه ی مستقیم هم، کتابخانه های کشور از هم این طریق به روز می شدند و امکان دسترسی عموم به منابع روز تا حدودی فراهم می آمد. خارج از امور یاد شده، ارتباط دانشجویان حوزه های دینی و مذهبی و طلاب با مباحث مذهبی روز نیز از هم این راه و بیشتر از جانب ناشرهای لبنانی و گه گاه مصری و سوری و با هم این ارز دولتی ممکن می شد. بحث مردم عادی و فروش کتاب های به اصطلاح “خوش خوان” هم به میان است، هر ساله بسیاری از افراد معمول جامعه، از طریق نمایشگاه کتاب به برخی از این کتابها دسترسی پیدا می کردند و ناشرین و مترجمان هم به طور معمول منابع شان را از هم این راه به دست می آوردند.
این طور که پیداست، در پی کسری بودجه ی دولتی برای این مهم، وزارت ارشاد ایران تا سال گذشته از طریق برخی بودجه های ریالی، سعی می کرد تا این کسری بودجه را جبران کند اما در پی بالارفتن غیر منطقی نرخ ارز، این تامین بودجه دیگر تقریبا غیر ممکن شده است. منابع خبری این طور گفته اند که بدهکاری بانک های ایران ( که از جانب دولت مامور تامین هزینه ها شده اند) به ناشرین خارجی از دوره های گذشته، همچنان پاک نشده باقی مانده. خبرگزاری مهر، میزان این بدهی را نزدیک به چهار میلیون دلار دانسته و عنوان کرده که همین بدهکاری هم باعث شده تا ناشرین خارجی دیگر برای ارائه ی کتاب به بازار ایران تمایلی نداشته باشند.
در شماره های پیشین هنر روز، به شرح از اوضاع و احوال نامناسب بازار کتاب در ایران گفته بودیم. از گرانی کاغذ، از قدیمی بودن ماشین های چاپ و از کار افتادگی شان، از گرانی معیشت و قدرت خرید پایین مردم که بی رونقی بیشتر از پیشی به بازار کتاب داده و الی آخر… با وجود این بازار آشفته، بسته شدن مهمترین دروازه ی ورود کتاب های خارجی به ایران، بی گمان بر بار مشکلات پیشین خواهد افزود.
در شرایطی که ایران به دلیل تصمیمات اشتباه اربابان قدرتش، هر روز بیشتر از دیروز به انزوای سیاسی می رود و معیشت مردمانش هم در پی همین سیاست های اشتباه دچار بحران های شدید شده، انزوای فرهنگی و غریب افتادن در خانه هم به سیاهه ی مشکلات قبلی علاوه شده تا آنجا که این گوشه نشینی، فرهنگ کهن سال ایران را با مشکلاتی مواجه کرده که از میان برداشتنشان گه گدار غیر ممکن جلوه می کند.