ما همیشه احساس کرده ایم که محمد البرادعی و بازرسان هسته ای آژانس بین المللی انرژی اتمی خیلی در برابر موش و گربه بازی ها و طفره رفتن های دائمی ایران از پاسخ دادن به سؤالات آژانس صبور هستند. اما حتی صبر آنها نیز در حال لبریز شدن است.
آژانس بین المللی انرژی اتمی هفتۀ گذشته در گزارشی اعلام کرد، بخاطر امتناع تهران از پاسخ دادن به سؤالاتی دربارۀ فعالیت های گذشتۀ هسته ای ایران، به بن بست رسیده است. یک مقام نزدیک به آژانس به روزنامۀ تایمز گفت،” بنظر می رسد ما به بن بست رسیده ایم.” در این گزارش همچنین آمده است، ایران با سرپیچی مستقیم از ممنوعیت شورای امنیت، قابلیت خود را برای تولید سوخت هسته ای به میزان چشمگیری بالا برده است.
ما می دانیم که آمریکا و متحدانش در حال حاضر با مسائل متعددی از جمله روسیه و رکود اقتصادی دست و پنجه نرم می کنند. اما در همین حال دانشمندان ایرانی نیز به دستیابی به مهارت هایی که سخت ترین بخش ساخت یک سلاح اتمی هستند، نزدیک تر می شوند. این مشکلی نیست که بتوان آن را به رئیس جمهور بعدی آمریکا واگذار کرد.
بیایید روشن بیان کنیم که هیچگونه گزینۀ مناسب نظامی وجود ندارد. یک عملیات بمباران بی وقفه شمار زیادی از غیرنظامیان را به کشتن خواهد داد، باعث برانگیختن واکنش شدید جهان اسلام خواهد شد و در عین حال ممکن است برنامۀ هسته ای ایران را فلج نکند.
آنچه که نیاز است یک طرح ابتکاری دیپلماتیک است که بتواند روند این بازی را تغییر دهد. بنابراین، اروپا و آمریکا باید به سرعت در خصوص دور متقاعد کننده تر مجازات ها و مشوق ها به توافق برسند. این امر به معنای اعطای مشوق های سخاوتمندانه تر دیپلماتیک مانند ارائۀ پیشنهاد قابل قبول آمریکا در خصوص بهبود روابط تهران و واشنگتن و دادن ضمانت های امنیتی در صورت توقف بلندپروازی های هسته ای ایران و نیز اعمال محدودیت های شدیدتر بر روابط تجاری ایران و سرمایه گذاری در این کشور است – در صورتی که روسیه و چین در شورای امنیت مانع از تحقق این امر شوند، اروپا و واشنگتن ناگزیر خواهند بود به تنهایی عمل کنند.
کاندولیزا رایس وزیر امور خارجۀ آمریکا امیدوار بود بتواند قبل از برکناری جرج بوش از قدرت با میانجیگری میان اسرائیل و فلسطین برای انعقاد معاهدۀ صلح، دست کم بخشی از میراث خود و بوش را نجات دهد. اما این امر بیش از پیش بعید بنظر می رسد. رایس می توانست با سفر به تهران و ارائۀ پیشنهاد چانه زنی بزرگ یک کار تاریخی انجام دهد. او می توانست ثابت کند که پیشنهاد او دربارۀ بازگشایی فوری دفتر حفاظت از منافع آمریکا در تهران جدی است – ایده ای که مشاوران او چند ماه قبل مطرح کردند و اکنون اثری از آن نیست.
ما نمی دانیم که آیا ترکیب تحریم ها و مشوق ها می تواند دولتمردان ایران را متقاعد کند دست از برنامۀ هسته ای خود بکشند. اما مطمئنیم که بدون این تلاش ها نیز تهران به کار خود ادامه خواهد داد و تنها صدای کسانی که در آمریکا و اسرائیل خواهان اقدام نظامی هستند، بلندتر خواهد شد.
منبع: نیویورک تایمز، 22 سپتامبر