اندرو لی باتر
مهدی کروبی ممکن است در انتخابات مناقشه‌آمیز ریاست جمهوری رای زیادی نیاورده باشد اما در هفته‌های پس از آن گوی سبقت را در به چالش طلبیدن دولت ایران ربوده است. پس از اعلام نتایج که موجب بروز اعتراضات گسترده در ماه ژوئن شد، کروبی یکی از اولین شخصیت‌هایی بود که دولت را بخاطر خشونت‌ها مقصر دانست – حرکتی شجاعانه با در نظر گرفتن اینکه رسانه‌های دولتی تظاهرات را به تحریک قدرت‌های خارجی می‌دانند.
زمانی که افراد بسیجی ماه گذشته او را در نماز جمعه مورد ضرب و شتم قرار دادند، کروبی باری دیگر صدایش را بالا برد. او گفت: “آنها می‌خواهند جو وحشت و ترور درست کنند تا مردم را ساکت کنند.” علی‌رغم افزایش جو عدم تحمل مقامات در مورد چالش‌های پس از انتخابات، کروبی باری دیگر حامیان محمود احمدی‌نژاد را با انتشار این اتهام که مخالفان در زندان مورد تجاوز و آزار جنسی قرار گرفته‌اند خشمگین کرد.
در حالی که اصلاح‌طلبان قوی‌تر از کروبی به درخواست‌های مبهم برای عدالت چسبیده‌اند، وی در حال مواجهه با دولت با اتهاماتی مشخص است و سکوی سیاسی روشن‌تری را جلو برده است و خود را تبدیل به قدرتی رعد‌آسا برای انتقاد از درون رژیم کرده است. بسیار واضح است که برخورد مقابله‌گرانه کروبی نتیجه بیشتری در مقابل دولتی که می‌خواهد نیرویی شدید برای باقی ماندن در قدرت بکار برد، خواهد داشت.
در واقع در پایان هفته فعالان مخالف از شنیدن اینکه رئیس‌جمهور اسبق علی اکبر هاشمی رفسنجانی از تمام ایرانیان خواست برای پایان دادن به آشفتگی از دستورات رهبر ایران آیت‌الله علی خامنه‌ای اطاعت کنند هراسان شدند. با توجه به اینکه کمی پیشتر این روحانی متنفذ و حریف احمدی‌نژاد به وضوح انتخابات خرداد ماه را مورد سئوال قرار داد، این بیانات دال بر این بود که جنبش مخالفان می‌تواند یکی از حیاتی‌ترین حامیان خود را دست داده باشد.
با این وجود به نظر می‌رسد نقش تازه معترض، برای کروبی، این روحانی 72 ساله که زمانی از اعتباربی عیب و نقصی در درون جمهوری اسلامی برخوردار بود، برازنده باشد. در ضمن کروبی یک انقلابی جنگ دیده است و زمانی را در دوران شاه در زندان گذرانده است، تحت آموزش آیت‌الله خمینی بوده و تا سال 2004 رئیس مجلس ایران بوده است. در سال 2005 او در دور اول انتخابات ریاست جمهوری در مقام سوم قرار داده شد و در رقابتی که کروبی سپس آن را تقلب خواند، قافیه را به شهردار وقت تهران محمود احمدی‌نژاد باخت. پس از شکست در سال 2005 او موضع اعتراض را نگه داشت و حزبی سیاسی و یک روزنامه برای به چالش طلبیدن احمدی‌نژاد تاسیس کرد. حالا که کروبی خود را در پایان تلخ یک انتخابات مباحثه‌برانگیز می‌بیند، از آن پایگاه سیاسی برای ترسیم مسیری جدای از بقیه مخالفان اصلاح‌طلب ایران استفاده می‌کند.
در کمپین ریاست جمهوری امسال مشخص شد که کروبی نوع متفاوتی از اصلاح‌طلبان است. در حالیکه میرحسین موسوی تبدیل به جلودار مخالفان شد زیرا مشهورترین اصلاح‌طلب در این رقابت بود، محبوبیت او در ایران بیشتر از این واقعیت ریشه می‌گرفت که او مخالف محمود احمدی‌نژاد است. از طرفی دیگر کروبی که شهرت کمتری داشت، حلقه مشاورانی را از معتبرترین تکنوکرات‌های اصلاح‌طلب به دور خود جمع کرد و برنامه‌ای از اصلاحات را تدوین کرد که رای دهندگان خاصی را هدف قرار داد، از جمله زنان، دانشجویان و اقلیت‌های غیر فارس که تقریبا نیمی از جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند.
کروبی علاوه بر حمایت از سیاست‌های کنترل مالی و تقویت نقش قانون قول داد که در صورت انتخاب شدن ایران را وارد پروتکل بین‌المللی حقوق زنان کند و گشت‌های ارشاد پلیس را که قوانین حجاب اسلامی را برای زنان اجرا می‌کنند جمع کند.
حالا که اصلاح‌طلبان تلاش می‌کنند انرژی جنبش مخالفان را در حالیکه دولت انجام هرگونه تظاهرات را ممنوع کرده است زنده نگه دارند، کروبی رویه متفاوتی نسبت به موسوی در پیش گرفته است. موسوی تشکیل جنبش جدیدی را به نام راه سبز امید اعلام کرده است که بیشتر جنبشی اجتماعی است تا حزبی سیاسی.
کروبی به نوبه خود گفته است که به راه سبز امید نخواهد پیوست. در عوض متمرکز بر تلاش‌های خود بر نگه داشتن دولت بر سر مسائلی گذاشته است که بیشترین طنین را در عموم مردم دارد – ادعاهای تجاوز و آزار جنسی معترضان مخالف که در سرکوبی پس از انتخابات دستگیر شده‌اند.
مناقشه زمانی در ماه ژوئیه آغاز شد که کروبی نامه‌ای به رفسنجانی نوشت و جزئیات ادعاهایی مبنی بر شاهدان و قربانیان را اعلام کرد. کروبی نوشت: “برخی از زندانیان ادعا می‌کنند دختران زندانی به چنان شدتی مورد تجاوز قرار گرفته‌اند که رحم آنها پاره شده است و پسران جوان به چنان خشونتی مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اند که از افسردگی جدی و نیز مشکلات فیزیکی و روحی رنج می‌برند. کسانی که مورد چنین شکنجه‌هایی قرار گرفته‌اند تهدید شده‌اند که اگر جزئیاتی اعلام کنند کشته خواهند شد.” از آن زمان کروبی شواهدی دال بر آزار جنسی جمع‌آوری کرده است و در تاریخ 19 اوت (28 مرداد) خواستار دیدار سران سه قوه برای بررسی اتهامات شد.
کروبی متقاعد شده است که علی‌رغم انحصار نیروهای امنیتی، دولت احمدی‌نژاد سرانجام قادر نخواهد بود در مقابل موج اتهامات تقلب در انتخابات، آزار زندانیان و اعترافات اجباری مقاومت کند. او در تاریخ 18 اوت (27 مرداد) به واشنگتن پست گفت: “این گروه در بدست گرفتن قدرت پیروز شدند اما می‌توانند مشکلات را حل کنند؟ مردم را راضی کنند؟ با جهان رابطه خوبی داشته باشند؟ بیکاری را برطرف کنند؟ مشکلات حل نخواهند شد و مردم ناراحت‌تر می‌شوند.”
شاید، اما اگر دولت حس کند که واقعا مورد تهدید قرار گرفته است، ممکن است دوباره حمله کند و کروبی می‌تواند از حمله هدف‌ها باشد. یکی از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران ایران پیشتر خواستار دستگیری او و موسوی شده است. روزنامه کروبی در 18 اوت (27 مرداد) تعطیل شد و هفته گذشته دولت که تمام روحانیون سراسر کشور توصیه کرد تا در مراسم نماز جمعه به کروبی حمله کنند. یکی از روحانیون تندرو خواستار شلاق خوردن کروبی شد.
اما به نظر می‌رسد کروبی که زندگی و آزادی‌اش را در کشمکش مقابل شاه به خطر انداخته بوده است، در مقابل تهدیدها سر خم نمی‌کند؛ و شاید پیش خود حساب کرده باشد رژیمی که مردی را به خاطر داد سخن دادن برای بدرفتاری با معترضان زندانی بازداشت کند، ضربه بیشتری به خود خواهد زد.
منبع: تایم، 24 اوت
