تازه های کتاب ایران…
از زندگی مشکاتیان تا دست نوشته های زندان قصر
موسیقی شعر حافظ
نویسنده: محمد جواد عظیمی
172 ص ، تهران: مرکز نشر دانشگاهی ، 1388 ، چاپ اول
در این کتاب که همراه با یک نرم افزار تخصصی موسیقی شعر فارسی ارائه می شود، نویسنده تلاش کرده است تا با استفاده از رایانه ، موسیقی شعر « حافظ » و دو شاعر هم عصرش ، یعنی « خواجوی کرمانی » و « سلمان ساوجی » را بررسی و مقایسه کند. مؤلفه هایی که در این پژوهش برای موسیقی شعر در نظر گرفته شده و در نمونه های آماری غزل های « حافظ » ، « خواجوی کرمانی » و « سلمان ساوجی » مورد استفاده قرار گرفته است ، مقایسه ای ذره بینی میان موسیقی غزل های « حافظ » با دو شاعر دیگر را به دست می دهد. نتایج آماری نشان دهنده آن است که میزان تشابه های زبانی این سه شاعر بسیار زیاد است ، و این موضوع مبین تبادل مستمر غزل بین آنها است. در حقیقت ، کتاب « موسیقی شعر حافظ » که تلفیقی از ادبیات ، زبان شناسی ، موسیقی ، آمار و رایانه است ، به تجزیه و تحلیل موسیقی سه شاعر برجسته و هم عصر ادبیات فارسی می پردازد. برای این منظور، نرم افزار تخصصی موسیقی شعر فارسی ، با نام « سیمیا » طراحی و پیاده سازی شده است. « سیمیا » ، نخستین نرم افزار تخصصی موسیقی شعر فارسی است که مؤلفه های متنوعی را در هر بیت بررسی، و آمار آن را گزارش می کند. برخی از این مؤلفه ها عبارت اند از: تکرار واج ، توزیع آوایی ، خوشه همخوانی ، نمودار هجاها ، نمودار واکه ها ، همسانی هجاها ، تطابق واژه های بیت با رکن های الگوی وزنی ، تغییر کمیت واکه ، و سرانجام جایگاه قافیه در شعر.
آوای مهرآیین: زندگی>، اندیشه و آثار پرویز مشکاتیان
نویسنده: مهران حبیبی نژاد
470 ص، تهران : انتشارات مروارید ، 1388 ، چاپ اول
این کتاب، گزارشی است از زندگی، اندیشه ها و آثار استاد فقید و برجسته موسیقی ایران، « پرویز مشکاتیان». نام سنتور با نام این هنرمند کم نظیر پیوند خورده است و آثاری که او برای این ساز آفریده است، هیچگاه از صفحه ذهن عاشقان موسیقی ایران محو نخواهد شد. استاد « محمدرضا شجریان» در این زمینه می نویسد: [ پرویز مشکاتیان یکی از اندک شماران است، موسیقی دانی که ذوق تصنیف سازی اش، مهارت گروه نوازی اش، لطافت شاعرانه و تعهدش به آرمان های مردم، خاطره او را درهنر ایران زمین ماندگار خواهد ساخت.] کتاب با زندگینامه « مشکاتیان» آغاز می شود. به دنبال آن، مجموعه ای از گفتگوهای انجام شده با این استاد برجسته موسیقی می آید. در این گفتگوها، مسائل و مباحث گوناگونی در زمینه موسیقی ایرانی مطرح می شود. بخش بعدی کتاب با عنوان « دیگران در گفتار مشکاتیان» ، به نظرات این هنرمند فقید در باره شخصیت هایی چون « احمد عبادی » ، « فرامرز پایور» ، « هوشنگ ابتهاج » ، « داریوش صفوت» و « ایرج بسطامی » اختصاص دارد. پس از این بخش، مجموعه ای از نوشته های دیگران در باره « پرویز مشکاتیان» می آید. عناوین بعضی از این نوشته ها و نویسندگان آنها عبارت اند از: « در ستایش پرویز مشکاتیان / اسماعیل خویی » ، « جهش در بیداد/ داریوش طلایی » ، « فال حافظ/ فریدون مشیری » ، « آخرین بدعت گذار پایدار/ سید علیرضا میرعلی نقی» ، « جان بی آرام و روح متعالی / سما بابایی » و « در سماع سنتور/ سید علیرضا میرعلی نقی». بخش بعدی کتاب به « یادداشت ها و نقد و نظرهایی درباره چند اثر و چند کنسرت » اختصاص دارد. این مجموعه، با « چند گفتار از مشکاتیان » به پایان می رسد.
درآغوش خدا گریه می کرد و می گفت نمیر!
نویسنده: حسن فرهنگی
156 ص ، تهران: نشر ثالث ، 1388 ، چاپ اول
این رمان کوتاه ، داستان مردی گرفتار در زندان است که به جرم قتل دختری جوان ، دستگیر شده است. او که باور ندارد کسی را به قتل رسانده است ، در زندان به نوشتن درباره زندگی خود می پردازد. این داستان که رنگ و خط جنایی و عاطفی دارد و با بهره گیری از دست مایه های اجتماعی در ایران امروز نوشته شده است، در قالب روایت اول شخص بازگو می شود. راوی ، با توجه به شخصیت اصلی داستان ، فردی پریشان خاطر و هذیان گو است.
نمی توانم به تو فکر نکنم سیما
نویسنده: محمد حسینی
75 ص ، تهران: نشر ثالث ، 1388 ، چاپ اول
این کتاب ، مجموعه ای از هشت داستان کوتاه است. این داستان ها گرچه در نگاه اول ساده و روشن به نظر می رسند ، لایه های پنهانی ظریفی در خود نهان دارند که ذهن خواننده را با مسائل گوناگون اجتماعی و سیاسی در جامعه چند دهه اخیر ایران درگیر می کند. نویسنده این مجموعه که به خاطر آثار دیگرش ، برنده جایزه های « مهرگان » و « هوشنگ گلشیری » شده است، در تصویرسازی و سبک و سیاق نثر خود، وسواس بسیار به خرج داده است.
سفرهای رضاشاه پهلوی به خوزستان و مازندران
به کوشش : هارون و هومن
464 ص ، تهران : انتشارات کمال اندیشه ، 1387، چاپ اول
این کتاب ، شامل متن دوسفرنامه « رضاشاه پهلوی» به خوزستان و مازندران است که هردو، حدود هشتاد سال پیش چاپ شده است. مؤسس سلسله « پهلوی » ، در روز 13 آبان سال 1304 خورشیدی ، همراه یک هیئت کوچک نظامی ، که در طول راه چند تن به آن اضافه شد، راهی سفر خوزستان گردید. هدف این سفر تاکتیکی- نظامی ، سرکوبی شورش « شیخ خزعل» ، حاکم استقلال طلب خوزستان بود که به پشتیبانی دولت انگلستان ، ادعای استقلال می کرد. این سفر با سرکوبی « شیخ خزعل» به پایان رسید و « رضاخان » که در آن دوره ، نخست وزیر نظامی ایران بود، پس از 58 روز و مسافرت به عراق و زیارت اماکن مقدس شیعیان به ایران بازگشت. « سفرنامه خوزستان » که به قلم « فرج الله بهرامی » نگاشته شده ، تماما از سوی « رضاشاه » دیکته شده و در سال 1303 خورشیدی منتشر گردیده است. « سفرنامه مازندران » که برای نخستین بار در سال 1305 خورشیدی منتشر شده، مربوط به سفر« رضاشاه » همراه فرزندش « محمدرضا و گروهی از شخصیت های کشوری و لشکری به مازندران است. این دوسفرنامه، خواننده را با شخصیت، اندیشه ها و اعمال«رضا شاه » بیشتر آشنا می کنند. علاوه برآن سفرنامه های خوزستان و مازندران را می توان آثار تحلیلی به شمار آورد که از زاویه دید بالاترین مقام مملکت ، به تبیین و تحلیل بسیاری از مسائل سیاسی ، اجتماعی و نظامی دو منطقه مهم از ایران ، در آغاز حکومت پهلوی می پردازند.
دیوارنوشته های زندان قصر
نویسنده: پریناز هاشمی
186 ص ، تهران : نشر چشمه ، 1388 ، چاپ اول
زندان « قصر» یکی از مشهورترین زندان های سیاسی ایران در دوره معاصر بود که شخصیت های سیاسی و اجتماعی نامداری در دوره های گوناگون ، در آن دربند بودند. این زندان ، درآغاز، یک قصر اشرافی بود که در سال دوم پادشاهی « فتحعلی شاه قاجار» ، یعنی در سال 1168 خورشیدی بنا شد. « قصر قجر» یکی از نخستین قصرهای ییلاقی خاندان قاجار بود که در مسیر راه تهران به شمیران ، در سه کیلومتری حصار شمالی شهر قرار داشت. در دوره های پس از « فتحعلی شاه» این قصر به تدریج رو به ویرانی رفت تا آن که چهارسال پس از آغاز سلطنت « پهلوی » به دستور « رضاشاه » و با پیشنهاد « نیکولای مارکوف » ، آرشیتکت روسی ، در محل آن، زندان بزرگ و مدرنی ساخته شد. این زندان که از چهاربند و سه حیاط تشکیل می شد، در سال 1308 خورشیدی افتتاح گردید و دارای 192 اتاق و گنجایش هفتصد زندانی بود. مریضخانه ای هم شامل شش اتاق شش نفری و شانزده اتاق یک تخته، به همراه باغ و حمام داشت. نخستین گروهی که از سال 1308 به بعد در این زندان به بند کشیده شدند، مالکین مازندران، خوانین چاه کوتاهی، اکراد الوار و دیگری افراد سیاسی هم چون « تیمورتاش » ، « نصرت الدوله » و « فرخی یزدی » بودند. در اردیبهشت ماه سال 1316 خورشیدی، گروه معروف به « 53 نفر » در این مکان، زندانی شدند. زندان « قصر » در زمان سلطنت « محمدرضا پهلوی » نیز محل نگهدای زندانیان عادی و سیاسی بود. در دوران پس از انقلاب اسلامی 1357 ، این زندان به عنوان زندان عمومی در اختیار قوه قضائیه قرار گرفت. در کتاب حاضر که ترکیبی از نوشته و عکس و نقاشی روی دیوار است، مجموعه ای از نوشته ها و تصاویر روی دیوارهای این زندان، از دوره های مختلف، گردآوری و معرفی شده است.
دانش و دانشمند در ادبیات فارسی
نویسنده: مهدی مجتبی
820ص، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1388، چاپ اول
در این کتاب، برخی از متونی که یادگار ارزشمند تمدن و فرهنگ ایرانی به شمار می روند و هر یک به گونه ای بر اهمیت و جایگاه و علم و دانش در حیات پویای بشری تاکید می کنند، مورد بررسی قرار گرفته اند. متفکران و فرزانگان سرزمین ما، در طول تاریخ، به صورت های گوناگون به تعریف و دسته بندی علوم پرداخته و راه های دست یابی به علوم گوناگون و ثمرات مترتب بر آن را برشمرده اند. پژوهش حاضر به غور در این تبیین ها و تحلیل ها می پردازد. در حقیقت، کتاب «دانش و دانشمند در ادبیات فارسی»، ترسیم و توصیف و تحلیل مفاهیم «علم» و «عالم» در مهم ترین آثار منظوم و منثور ادبیات فارسی، از ظهور ادبیات فارسی دری تا دوره انقلاب مشروطه است.
ارتباط افکار مولوی و عطار
نویسنده: محمد حسین بیات
222ص، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطائی، 1387، چاپ اول
در این کتاب، تاثیر جهان بینی، اندیشه ها و آثار «فریدالدین عطار نیشابوری»، بر تفکر، دیدگاه ها و آثار «مولوی» بررسی شده است. نویسنده پس از اشاره ای مختصر به زندگی و اندیشه های این دو عارف و شاعر برجسته، به بررسی مضامین مشترک در جهان بینی و آثار آنها پرداخته و در این کار، به طور گسترده، از شواهد گوناگون استفاده کرده است. عناوین بعضی از مباحث اصلی کتاب عبارت انداز: «قصه هایی که مولانا متاثر از شیخ عطار است»، «عقل نظری و عملی»، «عقل ممدوح از دیدگاه مولوی و عطار»، «عق مذموم و نکوهیده در آثار مولانا و عطار»، «عشق از دیدگاه مولانا وعطار»، «حقیقت عشق، یا، عشق در عرف صوفیان»، «ویژگی های عشق»، «عشق حقیقی»، «عشق مجازی»، «فنا و بقاء»، «وحدت وجود»، «جبر و اختیار» و «انسان کامل».
نامه ها، گلایه ها، مقاله ها و گفتگو ها: آنچه بر نشر و کتاب و فرهنگ گذشت
نویسنده: داوود علی بابایی
252 ص، تهران: انتشارات امید فردا، 1388 ، چاپ اول
این کتاب شامل دو قسمت است. قسمت اول نامه هایی است که مدیر مسئول انتشارات امید فردا، به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کارگزاران فرهنگی کشور در رابطه با مصائب و مشکلات نشر کتاب و فرهنگ در سال های اخیر نوشته است. قسمت دوم، شامل مقاله ها و گفتگوهای نویسنده با جراید مختلف در رابطه با مسائل دوران انقلاب و بعد از انقلاب و مسائل و مصائب فرهنگ، جامعه و مردم است. نویسنده کتاب، تا کنون کتاب های مختلفی درباره تاریخ معاصر ایران و مسایل سیاسی و اجتماعی ایران در سال های اخیر تالیف کرده است.
ایام بی شوهری
نویسنده: نسرین رها
184 ص، تهران: انتشارات ققنوس، 1388
این رمان بر اساس برخی دغدغه های انسان های وابسته به اقشار متوسط شهری نوشته شده است. محور داستان، تنهایی کسالت بار آدم هایی است که به رغم داشتن دوست، همسر و خانواده، باز هم تنها هستند و احساس تنهایی می کنند. ماجرا ها در شهری مانند تهران می گذرند و همه اتفاقات در حقیقت درون ذهن راوی روی می دهند.
