سی مین سالروز 13 آبان در تهران و بسیاری از دیگر شهرهای ایران، به تظاهرات گسترده مردمی علیه دولت کودتا تبدیل شد و برغم حضور گسترده ماموران امنیتی ـ نظامی، صد ها هزار نفر از حامیان جنبش سبز در تهران، شیراز، اصفهان، رشت، مشهد و بسیاری از شهرهای دیگر به خیابان ها ریختند و ضمن سردادن شعار ”نه شرقی، نه غربی، دولت سبزملی” و “مرگ بردیکتاتور” خواستار برکناری محمود احمدی نژاد و بازگشت دموکراسی به کشور شدند. این تظاهرات که در سراسر کشور با سرکوب نیروهای کودتا رو به رو شد، در تمام شبکه های خبری جهانی در کنار تظاهرات رسمی دولتی به نمایش در آمد و در صدر اخبار قرار گرفت.
تهران دیروز شاهد حضور حجم بسیار وسیعی از نیروهای پلیس ضد شورش مجهز به اسلحه گرم، گاز اشک آور، باتوم، ماشین آبپاش و… بود که به همراه تعداد زیادی موتور سوار و نیروهای لباس شخصی، از ساعات اولیه بامداد در حوالی میدان هفت تیر، میدان ولیعصر، میدان انقلاب، میدان فردوسی و تمامی خیابان های منتهی به محل سابق سفارت آمریکا در تهران مستقر شده بودند. تعداد این نیروها به اندازه ای زیاد بود که در ساعت 10 صبح عملا سراسر خیابان کریم خان و میدان هفت تیر از سوی نیروهای امنیتی اشغال شده بود. آنها همچنین در حد فاصل میدان ولی عصر تا میدان هفت تیر و خیابان های مفتح، مدرس، قائم مقام فراهانی، ایرانشهر، نجات الهی، حافظ، ولی عصر و…مستقر شده بودند. این مامورین با جلیقه هایی بر تن که پشت آنها نوشته شده بود “یگان امداد فرماندهی انتظامی تهران بزرگ”، به همراه نیروهای بسیج متر به متر موضع گرفته بودند و به کسی اجازه تردد نمی دادند.
اما این مکان ها تنها جایی نبود که نیروهای دولت کودتا در آنجا حضور داشتند؛ این مامورین در محدوده وسیعی در خیابان آزادی، از میدان آزادی تا امام حسین و خیابان حافظ، خیابان سپهبد قرنی، میدان فردوسی و دیگر مکان ها نیز حضور یافته بودند. آنها بسیاری از خیابان ها را مسدود کرده و به مانع عبور و مرور اتومبیل ها نیز می شدند. خیابان ولی عصر از عباس آباد به پائین بسته شده بود. بزرگراه مدرس به سمت هفت تیر مسدود بود. خیابان کریم خان از ابتدای حافظ مسدود بود. به عبارت دیگر تمام منطقه ای که خیابان طالقانی و سفارت سابق آمریکا در آن قرار دارد در کنترل کامل ماموران بود.
همچنین دانشگاه های تهران، به ویژه پردیس مرکزی دانشگاه تهران در میدان انقلاب، از شب قبل در کنترل کامل نیروهای امنیتی بود و روز 13 آبان تنها به تعداد کمی اجازه ورود به محوطه داده می شد در حالی که تمامی کلاس ها تعطیل بود.
متروی تهران نیز از شب قبل اعلام کرده بود در روز 13 آبان در ایستگاه های فردوسی، انقلاب، میدان هفت تیر هیچ خدماتی ارائه نخواهد داد؛ به این ترتیب ایستگاه های مترو نیز به محلی برای استقرار نیروهای امنیتی تبدیل شده بودند.
حضور هواداران جنبش سبز
در ساعت 9: 30 صبح، عواملی که قرار بود در تجمع حکومتی سازمان تبلیغات اسلامی شرکت کنند، به تدریج با اتوبوس های دولتی به مقابل سفارت آمریکا رسیدند و اتوبوس های حامل آنان نیز برای کمک به انسداد مبادی تردد هواداران جنبش سبز در اطراف خیابان مفتح قرار گرفتند. آن هم در حالیکه هواداران جنبش سبز و معترضان به کودتای انتخاباتی از سراسر نقاط تهران به سوی خیابان طالقانی سرازیر شده و مرتب بر تعداد آنان افزوده می شد. اولین حضور چشمگیر مردم در ساعت 9 صبح در میدان 7 تیر بود. این حضور بسیار پرشمار، اما تا مدتی پراکنده بود چرا که به علت حضور چشمگیر ماموران، امکان تجمع و راهپیمایی وجود نداشت. این در حالی بود که در اینجا نیز مغازه ها مانند میدان انقلاب، تا چهار راه ولی عصر و از چهار راه ولی عصر تا میدان ولی عصر و از میدان ولی عصر تا میدان هفت تیر و محدوده شمال میدان، به دستور و با حضور ماموران نیروی انتظامی و اداره اماکن تعطیل شده بود. همان طور که تمام ادارات و بانک های این مسیر ها تعطیل شده بودند. در مقابل، برای اولین بار در طول سی سال گذشته در تهران مدارس تعطیل نشده و دانش آموزان را برای دادن شعار به خیابان نیاورده بودند؛ چرا که برنامه ریزان امنیتی احتمال می دادند دانش آموزان نیز با جنبش سبز همراهی کنند.
اما همه این ترفند ها بی اثر بود؛ از یک سو مردم دسته دسته می رسیدند و از سوی دیگردانشگاه ها، شاهد حضور هزاران دانشجویی بود که ضمن راهپیمایی در محوطه دانشگاه و با در دست داشتن عکس هایی از موسوی، کروبی، مصدق و دانشجویان زندانی شعار مرگ بردیکتاتور می دادند. و آماده پیوستن به مردم بودند. [گزارش تظاهرات دانشجویان به طور جداگانه آمده است. ]
هفت تیر؛ قلب تظاهرات
در ساعت 11 حضور مردم در میدان هفت تیر بسیار چشمگیر بود. آنها در حالیکه خیابانها در اختیار ماموران امنیتی و بسیجی ها بود در پیاده روهای اطراف اقدام به راهپیمایی کرده و شعار می دادند. این تجمع که به صورت خودجوش و گاه به گاه در طول خیابان کریم خان تشکیل می شد، به سرعت از سوی ماموران به هم می خورد؛ هر چند دوباره چند متر بالا تر شکل می گرفت؛ آن هم در حالیکه در همه خیابان ها و کوچه های منتهی به میدان هفت تیر و خیابان کریم خان، خودروهای زره پوش گارد ویژه نیروی انتظامی و خودروهای لندکروزر با فنس و زره های مخصوص، مستقر شده بودند. و این تازه همه توان نظامی نبود که در منطقه هفت تیر به نمایش گذاشته شده بود؛ صدها دستگاه ون و استیشن های تویوتا نیز با شیشه های دودی در این مسیر مستقر بودند که در تمام آنها ماموران نشسته بودند.
در چنین فضایی بود که شعارها بالا گرفت و نیروهای امنیتی به قصد سرکوب مردم وارد عمل شدند. به گفته شاهدان عینی نیروهای گارد ضد شورش و نیروهای لباس شخصی از همان آغاز برای متفرق کردن مردم از گاز فلفل استفاده کردند. بعد از مدتی نیز صدای شلیک گلوله به گوش رسید.
با این حال با وجود تشدید خشونت پلیس و عوامل لباس شخصی، حامیان جنبش سبز توانستند از برخی خیابانها از جمله خیابان قائم مقام به سمت ولیعصر و میدان ولیعصر، خیابان فلسطین، خیابان بهشتی، خیابان قدس، دو راهی یوسف آباد، امیر آباد، میدان فاطمی و 16 آذر حرکت کنند و با دادن شعار هایی در حمایت از میرحسین موسوی و مهدی کروبی مانند”یا حسین میرحسین”، “کروبی زنده باد موسوی پاینده”، “کروبی دستگیر بشه ایران قیامت می‌شه”، “زندانی سیاسی آزاد باید گردد” و… به سوی خیابان طالقانی راهی شوند. در میانه راه بر شعارهای قبلی، شعارهای دیگری مانند”مرگ بر دیکتاتور”، “مرگ بر چین”، “مرگ بر روسیه”، “ننگ ما صدا و سیمای ما” هم افزوده شد.
همزمان حامیان دولت که حتی مقابل سفارت آمریکا و آنجایی را که غلامعلی حداد عادل در حال سخنرانی بود پر نمی کردند به شعار دادن در حمایت از محمود احمدی نژاد و آیت الله خامنه ای پرداختند. جالب اینکه در میان شعارهای آنان، شعار “مرگ بر آمریکا” و “مرگ بر اسرائیل ” کمتر شنیده می شد و بیشتر شعار می دادند: “همه لشکر آمده، به عشق رهبر آمده”، “ما با ولایت زنده‌ایم”، “اطاعت از خامنه ای اطاعت از امام است”.
عاقبت جمعیتی که در میدان هفت تیر حضور یافته بود از حدود ساعت 14 به سمت میدان ولی عصر راه افتاد، اما ماموران با حضور بر روی پل کریم خان مانع عبور آن شد؛ با این حال مردم از طریق پیاده رو ها به سمت میدان ولی عصر رفتند، در حالیکه شعار می دادند: “مرگ بر روسیه”، “سفارت روسیه/لانه جاسوسیه”….
در گوشه دیگری از شهر و در حد فاصل خیابان حافظ، خیابان غزالی و خیابان نوفل لوشاتو که سفارت روسیه قرار دارد نیز نیروهای امنیتی حضوری چشمگیر داشتند. پیش از این روزنامه کیهان خبر داده بود که طرفداران جنبش سبز می خواهند برخی سفارت خانه ها از جمله سفارت روسیه را اشغال کنند؛ به همین دلیل صدها مامور در برابر سفارت روسیه مستقر شده بودند. اما هواداران جنبش سبز به طرف سفارت روسیه نرفتند و تنها به دادن شعار علیه این کشور و سیاستمداران آن بسنده کردند.
فردوسی؛ محدوده امن دولتی ها
حضور ماموران در میدان فردوسی نیز بسیار پر رنگ بود. ماموران چون احتمال می دادند راهپیمایان بخواهند از این مسیر خود را به خیابان طالقانی برسانند، تمامی طول خیابان تا تقاطع طالقانی را در اختیار گرفته بودند. آنها همچنین محوطه ای مابین تقاطع طالقانی/مفتح تا تقاطع طالقانی/ سپهبد قرنی را استتار و محدوده امن و قفس مانندی برای حامیان دولت ایجاد کرده بودند تا به شعار دادن بپردازند و یا به سخنرانی حداد عادل گوش کنند. تمام مانور حامیان دولت هم در این محدوده که حامیان موج سبز را به آن راهی نبود، داده شد. همان طور که تمام عکس ها نیز از همین خیابان و در این محدوده گرفته شد. چنین بود که حدود ساعت 11 عده ای از حامیان دولت، با اتکا به امنیتی که در این منطقه داشتند، سعی کردند به طرف میدان هفت تیر بروند تا مقابل حامیان موج سبز عرض اندام کنند؛ اما کمی که از محل امن دور شدند، دریافتند که این کار عملی نیست، به همین دلیل از این کار منصرف شدند و ترجیح دادند به مقابل سفارت آمریکا برگردند.
ممانعت از حضور موسوی
حدود ساعت 12 در میان هواداران جنبش سبز شایع شد که میر حسین موسوی قصد حضور در تجمع را داشته اما ماموران مانع شده اند. برخی می گفتند وی را در خانه اش حبس کرده اند و برخی دیگر از حضور وی در فرهنگستان هنر خبر می دادند.
این در حالی بود که دهها موتورسوار لباس شخصی هم برای جلوگیری از حضور میرحسین موسوی در میان هوادارانش از ساعت اولیه بامداد درمقابل در های فرهنگستان هنر تجمع کرده بودند. گفته می شوداین عده پس از کسب مجوز از مراجعی ناشناخته، با شکستن در های فرهنگستان هنر به داخل محوطه این ساختمان هجوم بردند و به خودروی میرحسین موسوی صدماتی وارد کردند.
شلیک مستقیم گاز اشک آور به مهدی کروبی
اما مهدی کروبی موفق شد خود را به میدان هفت تیر برساند؛ جایی که هم هواداران وی و هم مامورین لباس شخصی انتظار او را می کشیدند. مردم با دیدن کروبی به وجد آمدند و با دادن شعار از وی خواستند دست از پایداری و استقامت برندارد. پس از حضور کروبی در میدان هفت‌تیر که لحظاتی بیشتر به طول نینجامید، مردم شعارهای “مرگ بر دیکتاتور”، “کروبی باغیرت، برس به داد ملت”، “کروبی کروبی، حمایتت می‌کنیم” را با صلابت بیشتری سر دادند و به این ترتیب حمایتشان را از شیخ اصلاحات اعلام کردند. در این جا بود که مامورین امنیتی و لباس شخصی به سوی کروبی هجوم بردند و گاز اشگ آوری را به طور مستقیم به سوی وی شلیک کردند. حسین کروبی، درباره جزئیات این برخورد گفته است: “پس از حضور پدرم در ۱۰۰ متری میدان هفت تیر، یگان ویژه و نیروهای ضد شورش مقابل او ایستادند و مانع از حرکت وی شدند. همزمان درگیری بین آنها و مردم رخ داد که در این هنگام چند گاز اشک آور به سوی کروبی پرتاب شد و یکی از این گازها به سر محافظ کروبی اصابت کرد و باعث مجروح شدن وی شد”.
وی افزوده: “بر اثر پرتاب گازهای اشک آور جمعیت متفرق شدند و برخی از آنها روی زمین افتادندو آقای کروبی نیز بر اثر استشمام گاز اشک آور به زمین افتاد. پس از این واقعه، آقای کروبی و همراهان او به علت استشمام گازهای اشک آور مجبور شدند به ماشین های خود بازگردند که نیروهای لباس شخصی و ماموران نیروی انتظامی به ماشین حامل وی حمله و خسارت زیادی بدان وارد کردند”.
فرزند مهدی کروبی همچنین گزارش هایی مبنی بر تماس عوامل اطلاعات با پدرش و توصیه به وی برای عدم حضور در میدان هفت تیر را تائید کرده و گفته است مقامات امنیتی به پدرش گفته بودند که عده ای قصد ترور وی را دارند.
درگیری ها و دستگیری ها
هواداران جنبش سبز دیروز یکی از گسترده‌ترین اشکال سرکوب را تجربه کردند؛ جمع کثیری مورد ضرب و شتم قرار گرفتند و تعدادی نیز بازداشت شدند. در این تجمع که تا عصر ادامه داشت بارها صدای شلیک تیر به گوش رسید و تعداد زیادی گاز اشک آور و گاز فلفل شلیک شد، اما مردم که بیشتر با خود ماسک آغشته به سرکه داشتند، اثر گاز اشک اور را خنثی کردند. نکته بارز تجمع دیروز این بود که ماموران با خشونت بسیار بیشتری نسبت به 4 ماه گذشته اقدام به ضرب وشتم مردم می کردند وآنها را با الفاظ و فحش های رکیکی مورد خطاب قرار می دادند. در اثر شدت همین سرکوب بود که شعارها به تدریج، از حالت معمول درآمد و به شعارهای دیگری رسید که به طور مستقیم به آیت الله خامنه ای بر می گشت. مردم فریاد می زدند: “امسال سال خونه، دیکتاتور سرنگونه”، “خامنه ای قاتله، ولایتش باطله”، جنتی لعنتی، تو دشمن ملتی”، “توپ تانک کهریزک دیگر اثر ندارد” و…
در همین راستا گزارش های تصویری بر روی سایت “یوتیوب” نشان می دهد که مردم معترض پس از مواجهه با برخورد خشن نیروی انتظامی، در اقدامی بی سابقه تصویری بزرگ از آیت الله خامنه ای را از روی تابلویی نصب شده در خیابان به زیر کشیدند و بر روی آن راهپیمایی کردند.
نکته قابل توجه اینکه اکثر کسانی که با لباس فرم نظامی در سرکوب تجمع حامیان جنبش سبز نقش داشتند، اتیکت نامشان را از روی یونیفورم های نظامی شان کنده‌بودند، اما کسانی که اتیکت نامشان را نکنده‌بودند، برخورد ملایم‌تری با مردم داشتند.
قطع وسایل ارتباطی
همزمان با این حوادث، تمامی راه های ارتباطی از جمله تلفن همراه و شبکه اینترنت در بخش های مختلفی از شهر تهران از کار افتاد تا حدی که حتی فعالیت خبرگزاری های داخلی هم دچار اختلال شده بود؛ اختلالی که تا ساعات پایانی دیشب نیز ادامه داشت.
شهرهای دیگرهم سبز بود
حوادث تهران دیروز به خشونت کشیده شد؛ همان طور که تجمعات اعتراضی دیگر شهرهای ایران از جمله شیراز، رشت، اصفهان و تبریز نیز با خشونت نیروهای سرکوبگر مواجه شد.
و روز ادامه داشت
13 آبان اما به همین جا ختم نشد؛ مردم همچون چند شب گذشته، در ساعات شامگاهی بر بالای بام ساختمان ها شعار مرگ بر دیکتاتور و مرگ بر نیروی انتظامی سر دادند و این روز را به شبی گره زدند که در انتظار سپیده سبزی بود.
