وزیر بهداشت می‌گوید بخش سلامت در شرایط جنگی به سر می‌برد و برخی چهره‌های این حوزه نامه‌نگاری به مراجع بین‌المللی را در پیش گرفته‌اند تا از بحران دارو به واسطه تحریم‌ها بکاهند. اما گویا همه مشکلات به وجود آمده از تحریم‌های بین‌المللی نیست و ارزهایی که دولت باید به دارو اختصاص بدهد سر از حوزه‌های دیگر در میاورد.
رییس کمیسیون بهداشت مجلس مدعی است که 700 میلیون دلار ارز مرجع برای ورود ماشین های گران قیمت اختصاص پیدا کرده تا مابه‌التفات پول این ماشینها که با ارز مرجع وارد و با نرخ آزاد در بازار فروخته شده، در انتخابات مورد استفاده قرار بگیرد. رئیس کل بانک مرکزی هم اعلام کرده که با ارز مرجع، به جای دارو لوازم آرایشی وارد کرده‌اند.
رییس کل بانک مرکزی عصر سه‌شنبه در کمیسیون برنامه و بودجه مجلس حاضر شد و به سوالاتی درباره چگونگی اختصاص ارز دولتی پاسخ گفت. حسینعلی حاجی، عضو این کمیسیون در تشریح مباحث مطرح شده گفته است: “بانک مرکزی در این جلسه هم مانند جلسات قبلی به تخلفات بانک‌ها در استفاده از ارز مرجع 1226 تومانی اشاره و تأکید کرد که بانک‌ها درحالی که بنا بود از این ارزها برای ثبت سفارش متقاضیان سرمایه گذاری استفاده کنند ارزها را در مسیر دیگری مصرف کرده اند.”
او همچنین عنوان کرده است: “بهمنی در جلسه رقم بسیار سنگینی را اعلام کرد که تاکنون برای واردات دارو به وزارت بهداشت اختصاص داده شده است؛ اما دوستان با ارزی که برای واردات دارو اختصاص داده بودیم لوازم آرایش وارد کشور کرده‌اند.”
موضوع اختصاص ارز به موارد غیرضروری و توجه نکردن به نیاز ضروری بیماران ایرانی برای واردات دارو مورد انتقاد شدید حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت مجلس هم قرار گرفته است. او در گفت‌وگو با خبرآنلاین تاکید کرده که تحریم مشکل فعلی نظام سلامت نیست بلکه این بخش از سوء مدیریت رنج می‌برد.
شهریاری می‌گوید: “اگر مشکل داریم برای همه چیز باشد. نمی شود که حدود 700 میلیون دلار ارز مرجع برای ورود ماشین های گران قیمت اختصاص بدهید. برداشت من این است مابه التفات پول این ماشینها که با ارز مرجع وارد و با نرخ آزاد در بازار فروخته شد، به جیب افراد معمولی نرفت. و بعدا در انتخابات از آن بهره برداری می شود چون پول کمی نبوده است. یعنی این رانتها در انتخابات استفاده می شود چون بالاخره انتخابات هزینه دارد.”
او همچنین طرح سوال کرده که “ما می گوییم ممکن است ارز نداشته باشیم و کمربندها را ببندید، باید مقاومت کرد و در بسیاری از زمینه ها خودکفا بود اما مردم می گویند چطور می شود که بیش از 50 درصد تولیدات پورشه را ایران خریده باشد. یا شنیدم بوگاتی 6 میلیارد تومان است اما بعد برای داروی سرطانی و بیماریها ارز نداریم؟”
توضیحات بعدی این نماینده مجلس، اشارات صریح‌تری به تخلفات دولت و حتی شخص رییس‌جمهور دارد: “چند وقت پیش عنوان شد که حدود 100 میلیون دلار دارو خریده شده وقتی لیست را دیدیم متوجه شدیم بیش از 60 میلیون دلار آن مواد آرایشی است.اولویت را هم وزارت صنعت و تجارت تعیین کرده است. برای همین می گویم باید مشخص شود که پشت این قضایا کیست و چه کسانی از این رانتها استفاده می‌کنند. همه مشکلات ما برای تحریم نیست. ما مشکل سومدیریت هم داریم. الان مانند گذشته نیست و راههای زیاد برای دور زدن تحریم وجود دارد تا ارز منتقل کنیم اما به شرطی که مجموعه دولت بخواهد. آقای احمدی نژاد در همان سال های اول خود شعار دولت پاک می داد که من فکر می کنم این دولت خیلی ناپاک شده و همین فساد بزرگ مالی و این رانت خواری‌ها نشانه این موضوع است. نه اینکه یک آقایی در مسند قدرت بنشیدند و پول بیت المال را حیف و میل کند و بعد فراری‌اش می‌دهند به کانادا و به ریش همه هم می‌خندد.”
شهریاری تلویحا می‌گوید که کاری هم از دست وزیر بهداشت ساخته نیست و او هم منتقد تصمیمات گرفته شده و وضعیت موجود است: “در دولت آقای احمدی نژاد وضعیت وزرا با دولت‌های دیگر متفاوت است چون کوچکترین انتقاد را رئیس جمهور برنمی‌تابد و برخورد می‌کند. شما دیدید که چهار وزیر را به خاطر اعتراض جزئی از کابینه کنار گذاشت که از وزاری خوب بودند. متاسفانه در جلسات استانی هم خیلی مخالف آقای رئیس جمهور نمی‌توان حرف زد چون ایشان نمی‌پذیرند. یک موضوع دیگر این است که اقای احمدی نژاد فکر می‌کند در تمام مسائل و امور کارشناس است.در هر زمینه‌ای با ایشان بحث کنی یک تفکر و ایده‌ای را دارد، اصرار وپافشاری هم دارند. خانم دکتر دستجردی در یک ماه اخیر راجع به کمبود اعتبارات و تحریم دارو انتقاد کردند چون کفگیر به ته دیگ خورده است.”
“به بیماران بگوییم برو بمیر”
در روزهای گذشته گزارش‌های فراوانی از بروز مشکلات جدی در عرصه درمان گزارش شده است. از جمله این که مسئولان تعدادی از انجمن‌های بیماران خاص از جمله هموفیلی، تالاسمی و بیماران کلیوی درباره وضعیت داروهایشان ابراز نگرانی کرده‌اند. حتی یکی از بیماران تالاسمی در دزفول به دلیل نرسیدن دارو فوت کرده است. این موضوعات مورد تاکید رییس کمیسیون بهداشت مجلس نیز قرار گرفته است.
او توضیح داده است: “در دنیا به طور متوسط 18 درصد هزینه های درمان از جیب مردم پرداخت می شود. اما امسال بالای 70 درصد از جیب مردم پرداخت می شود و هرکسی بگوید کمتر است، ما قبول نداریم.”
به گفته شهریاری “در حال حاضر تخصیص ارز مرجع و اولویت بندی را وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام می دهد. برای همین آدامس اولویت یک است چون جزو مواد غذایی است. سالامبور(پوست) و چمن مصنوعی از دارو جلوتر هستند. اگراین لیست را ببینید واقعا خنده دار هستند. این عدم آگاهی کسانی است که تصمیم گیرنده هستند.”
اما نتیجه ادامه این وضعیت چه خواهد شد؟ رییس کمیسیون بهداشت می‌گوید: “بعضی ممکن است زیر خط فقر برسند و برخی ممکن است بمیرند، راحت شوند. الان اگر یک خانواده بیمار سرطانی داشته باشد ممکن است به زیر خط فقر برسد. هزینه یک دوره درمان بیماران سرطانی با هرسپتین با قیمت دلار سال گذشته، 50 تا 60 میلیون تومان می‌شد اما حالا همین دوره درمان 200 میلیون تومان تمام می‌شود. چند درصد مردم توان پرداخت چنین هزینه‌ای را دارند؟یعنی عملاً به بخش عمده این بیماران باید بگوییم برو بمیر. من در صحن علنی گفتم برای جراحی قلب یک وسیله حدود 37 میلیون تومان بوده اما امسال 120 میلیون تومان شده. یک بیمار نیاز به این وسیله داشت اما بستگانش به من زنگ زدند که شما کاری برای بیمار نکردید حداقل در مجلس ختم شرکت کنید، من این کار را کردم و خیلی متاسفم شدم. نمونه اینها زیاد است.”
شرایط جنگی و بیمارانِ درخطر
در آخرین روز آبان ماه امسال، مرضیه وحید دستجردی پس از چندین بار اعتراض به نرسیدن ارز مرجع برای واردات دارو، مواد اولیه دارویی و تجهیزات پزشکی اعلام کرد: “زمانی که هنوز سختی های تحریم به این حد نرسیده بود گفتم که برای امسال باید کمربندها را ببندیم. امروز همان روز است، شرایط سختی داریم و باید با تدابیر لازم از این گردنه ها عبور کنیم.”
او تاکید داشت که شرایط فعلی کشور “شرایط جنگی” است و این که “در جنگ انسان آبدیده می شود و اگر همه شرایط خوب بود مدیریت کار شاقی نبود، بنابراین باید با مدیریت اوضاع فعلی مردم را به سرمنزل سلامت برسانیم.”
فاطمه هاشمی، رییس بنیاد امور بیماری‌های خاص هم در مصاحبه‌های متعددی درباره ب خطر افتادن جان این بیماران هشدار داده است. او معتقد است: “متاسفانه سوء‌مدیریت‌ها در کشور به دشواری‌های تحریم دامن زد. درآمد نفت در دولت‌های نهم و دهم، تقریبا نصف درآمد ما از نفت از زمان قرارداد دارسی تا به امروز بوده است! بنابراین با توجه به اینکه می‌دانستیم ممکن است مشکل برای انتقال ارز پیش بیاید، باید مسائل پیش‌بینی می‌شد تا با مشکلات فعلی موجود روبه‌رو نشویم. مثلا باید حداقل برای یک سال دارو خریداری و در انبارها نگهداری می‌شد تا بلافاصله بعد از تحریم، جامعه بیماران ما، با مشکل مواجه نشود که متاسفانه این اقدام انجام نشد.”
او توضیح داده است: “وضعیت بیماران خاص با بیماران دیگر متفاوت است. آنها باید همیشه از دارو استفاده کنند. مثلا اگر یک بیمار هموفیلی دچار خونریزی شود و دارو به او نرسد، نهایتا منجر به مرگ او خواهد شد. ما در این خصوص گزارشاتی هم از استان ها دریافت کرده‌ایم. به عنوان مثال از شهرستان میناب با بنیاد تماس گرفته شده که خون در استان کم شده و وقتی علت را جویا شدیم اعلام شد به این دلیل بوده که کیسه‌های خون از خارج وارد می‌شده. یا گزارشی از مازندران داشتیم که سهمیه‌‌های دارویی بیماران تالاسمی به یک سوم رسیده، در حالی که اگر بیمار تالاسمی به طور مستمر و مطابق نیاز دارو مصرف نکند قطعا با تجمع آهن در کبد، قلب و دیگر اعضای بدن مواجه می‌شود. نمی‌شود به بیماران خاص گفت که ما سهمیه‌تان را کم می‌کنیم یا در ماه آینده می‌دهیم. البته این مشکلات در شهرها و روستاها پررنگ‌تر و در تهران و شهرهای بزرگ کشور که توزیع دارو راحت‌تر است کمتر مشاهده می‌شود. شاید یکی دیگر از دلایل هم این باشد که در شهرهای بزرگ بیماران زودتر اعتراض می‌کنند اما در روستاها و شهرهای کوچک کسی متوجه نیست که چه اتفاقی برای بیماران می‌افتد.”
بنا بر اعلام رسمی این بنیاد، حدود پنج هزار بیمار هموفیلی، 18 هزار بیمار تالاسمی، 20 هزار بیمار دیالیزی و 23 هزار بیمار پیوندی(کلیه، قلب و ریه) که حدود 95 درصد آنها بیماران پیوند کلیه هستند، در ایران زندگی می‌کنند که بحران بازار دارو زندگی آنان را به مخاطره انداخته است. از سوی دیگر گزارش‌هایی از کمبود و یا نبود برخی اقلام و تجهیزات پزشکی به طور روزافزون مخابره می‌شود که دورنمایی نگران کننده از وضعیت سلامت شهروندان ایرانی ترسیم می‌کند.
