در حالی که کارشناسان اقتصاد اعلام داشته اند پرداخت نشدن هفت هزار و هفتصد میلیارد تومان یارانه مصوب مجلس برای حمایت از تولید، صنایع ایران را در معرض ورشکستگی قرار داده، وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده که همه تعهدات خود را نسبت به صنایع بعد از حذف یارانه ها انجام داده و یک مقام دولتی گفت قرار نیست تولید هم مثل مصرف‌کننده یارانه نقدی دریافت کند.
براساس قانون هدفمندی یارانه‌ها قرار بود در سال اول اجرای این برنامه 4 هزار و 500 میلیارد تومان به عنوان یارانه به بخش صنعت اختصاص یابد که این رقم محقق نشد و چنانچه از اظهارنظر مسئولان مختلف دولتی و مجلس برداشت می‌شود تنها رقم ناچیزی به عنوان تسهیلات یارانه‌ای به تعداد اندکی از واحدهای تولیدی پرداخت شده که البته بازهم مشخص نیست که آیا این رقم از محل یارانه‌ها بوده یا از منابع دیگر تأمین شده است.
صنایع در سراشیبی سقوط
هفته گذشته محمد نهاوندیان، رئیس اتاق بازرگانی، گفته بود که صراحت قانون برای پرداخت مستقیم یارانه به تولید اجرایی نشده است. البته این اولین انتقادی نیست که از سوی بخش خصوصی به نحوه تخصیص یارانه تولید بعد از هدفمند شدن یارانه‌ها مطرح شده است. بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند این امر باعث نابودی تولید و بسته شدن کارخانه‌های تولیدی شده است.
آنطور که فعالان اقتصادی گفتهاند به دلیل عدم واریز یارنههای بخش تولید هم اکنون بخشهایی چون صنایع ریخته‌گری، صنعت برق، صنایع آلمینیوم، صنایع لبنی، صنایع خودرو سازی، صنایع نساجی و بسیاری دیگر از بخشهای تولیدی کشور در آستانه ورشکستگی کامل قرار دارند. پیشتر طی ماههای تیر و مرداد و شهریور امسال بسیاری از صاحبان صنایع در اعاتراض به عدم پرداخت یارانههای بخش تولید و بالا رفتن میزان مطالباتشان از دولت دست به اعتصاب و اعتراض زده بودند، اما این اعتراضات نیز گرهای از کار آنان باز نکرده است.
صنعتگران می گویند که قرار بود بخشی از درآمدهای ناشی از افزایش قیمت ها، به بخش تولید اختصاص پیدا کند اما عملا مبلغ اندکی به واحدهای تولیدی داده شده است. گزارشها نشان می دهد که بعد از اجرای برنامه حذف یارانه ها، مشکلات واحدهای تولیدی بیشتر شده است چون با وجود افزایش شدید قیمت مواد سوختی و مواد اولیه، دولت مانع از افزایش قیمت کالاهای تولیدی آنها شده است. البته صنایع لبنی ایران تا کنون موفق شده اند در سه مرحله موافقت دولت را برای افزایش 15 درصدی قیمتهای خود کسب کنند. با این حال فعالان این بخش نیز گفتهاند حل مشکلات آنها با این میزان افزایش قیمت ممکن نیست.
مدیرعامل اتحادیه فرآورده‌های لبنی گفته که نه تنها یارانه شیر که قرار بود برای جلوگیری از افزایش قیمت به نهادهای دامی داده شود، داده نشد بلکه تسهیلاتی نیز که دولت قول داده بود اجرا نشده است. به گفته مجید علیداد هم‌اکنون کارخانه‌های محصولات لبنی به اندازه دو برابر تولید فعلی ظرفیت دارند واگر یارانه شیر اختصاص نیابد میزان تولید کارخانه‌ها کمتر می‌شود و ورشکسته می‌شوند. تولید صنایع لبنی در سال جاری به میزان 40 درصد کاهش یافته و گفته می‌شود این میزان تا پایان سال بیشتر هم خواهد شد. مطالبات کارخانه‌های محصولات لبنی ایران از دولت به ۳۰۰ میلیارد تومان رسیده است.
پیشترمسئولان وزارت صنعت از تولیدکنندگان خواسته بودند تا برای دریافت تسهیلات یارانه‌ای در سایت ستاد تحول صنایع ثبت نام کنند. دیروز هبت‌الله فاضلی، رئیس اتحادیه آلومینیوم در این باره گفت: “وجود مراجعه به این سایت و علی رغم اینکه صنعت آلومینیوم جزء صنایع آسیب‌پذیر محسوب می‌شد در نهایت یارانه‌ای به تولیدکنندگان پایین دستی صنایع آلومینیوم نرسید.” او تاکید کرده “چندبار به ستاد تحول صنایع نامه زدیم ولی یارانه‌ای نرسید.”
فاضلی با اشاره به صحبت وزیر صنعت مبنی بر اینکه “چیزی به اسم یارانه تولید وجود ندارد” گفت: “تولیدکنندگان در اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها با دولت همسو بودند که امیدواریم مسئولان وزارت صنعت نیز به وعده‌های قبلی خود عمل کنند.” به گفته فاضلی صنایع آلمینیوم طی شش ماهه اول امسال با کاهش 20 تا 30 درصدی تولید مواجه بودهاند و در مقابل قیمت تمام شده تولید این کارخانه‌ها پس از هدفمندی یارانه‌ها حدود 20 درصد افزایش یافته است.
علیرضا حایری، دبیر انجمن نساجی نیز بلاتکلیفی 7700 میلیارد تومان یارانه تولید را ناشی از عدم شفاف سازی وزارت صنعت مطابق نبودن آمار با برنامه‌ها دانسته و گفته است: “هدف وزارت صنعت از عدم ارائه آمار شفاف در مورد یارانه بخش صنعت این است که آماری داده نشود که با ارقام پیش‌بینی شده قابل مقایسه نباشد.”
صنایع ریخته‌گری نیز اعلام کردهاند که عدم پرداخت یارانه آنها تنها بیش از یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان بدهی به اداره برق برای آنها و تعطیلی حداقل 7 واحد صنعتی را در پی داشته است. با تعطیل شدن این واحد تولیدی حدود ۶۰۰ کارگر بی‌کار و تولید بسیاری از قطعات خودروهای سواری و کامیون متوقف خواهد شد.
یارانه صنعت نداریم
بلاتکلیفی یارانه بخش تولید تا کنون با اظهار نظرهای ضد و نقیض سوولان دولتی همراه بوده است. وزارت صنعت، معدن و تجارت در اواسط تابستان و با بالا گرفتن اعتراضات صنفی گسترده در رابطه با نپرداختن یارانه تولید اعلام کرده بود که صنایع هیچ طلبی از لحاظ تخصیص یارانه از دولت ندارند. با این حال دیروز همزمان با اظهار نظر وزیر صنعت، معدن و تجارت که گفته بود “هنوز یارانه‌ای برای اختصاص به صنعت نگرفته‌ایم”، مشاور وی به طور کلی پرداخت یارانه به بخش صنعت را امری دانسته بود که دوران آن پایان رسیده است.
غضنفری وزیر صنعت، معدن و تجارت دیروز گفت که “بسته های حمایتی مصوب ستاد هدفمندی یارانه ها شامل نرخ ترجیحی انرژی و تسهیلات ارزان قیمت بوده و یارانه نقدی را دربر نمی گیرد. ستاد هدفمندی یارانه ها موضوعی به نام یارانه نقدی برای تولید مصوب نکرده بلکه یارانه بسته های حمایتی تولید به دو شکل نرخ ترجیحی انرژی و تسهیلات با نرخ ترجیحی ارایه می شود. برای اجرای بسته بازسازی و تجهیز بنگاه‌های بزرگ تاثیر پذیر، امسال 3 تا 4 هزار میلیارد تومان نیاز است و هنوز منابع لازم را دریافت نکرده‌ایم که در اختیار تولیدکنندگان قرار دهیم.”
محمود دودانگه مشاور غضنفی نیز گفته است “اگر قرار باشد یارانه نقدی به بخش تولید داده شود پس موضوع بهره‌وری، شفافیت و تسهیلات خطوط تولید چه شده است؟” دودانگه در واکنش به این سوال که که ادعای پرداخت 7 هزار و 700 میلیارد تومان یارانه به بخش تولید صحت ندارد و لیست‌هایی که وزارت صنعت برای دریافت یارانه اعلام می‌کند از تناقض برخوردار است، گفت: “یارانه بخش تولید تا حدی که در اختیار وزارت صنعت، معدن و تجارت بوده است پرداخت شده است و با توجه به نیازمندی بنگاه‌ها و میزان سرمایه در گردش آنها نیز در حال انجام است.”
لیستی که تکذیب شد
ماه گذشته دولت لیستی از برخی واحدهای صنعتی را منتشر کرده و مدعی شده بود که تا کنون این واحدها از یارانه تولید استفاده کردهاند. این اقدام دولت در مدت زمان کوتاهی توسط فعالان اقتصادی با اعتراض مواجه و پرداخت یارانه به بخش صنعت و تولید توسط صاحبان صنایع تکذیب شد. رئیس ستاد تحول صنایع نیز اواسط دی ماه سال گذشته از “سهم ۹ هزار میلیارد تومانی صنعت از هدفمندی یارانه ها طی سال اول اجرای طرح هدفمندی یارانه ها” خبر داده و گفته بود: “سهم صنعت از درآمد حاصل از هدفمندی یارانه ها طی ۱۲ ماهه اول اجرای قانون حدود ۴ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است و تاکنون پیش پرداخت ۹۰۰ میلیارد تومانی به بخش صنعت انجام شده است”.
در پی این اقدام دولت نهاوندیان، رئیس اتاق بازرگانی در در چهارمین نشست از دور هفتم اتاق ایران که هفته گذشته برگزار شد در چند نوبت از عدم پرداخت سهم تولید گلایه کرد و ضمن خطرناک دانستن عواقب اتخاذ سیاست‌هایی از این قبیل، گفت:” دولت و نظام بانکی با تقسیط بدهی‌ها به دنبال رونق در واحدهای تولیدی هستند اما با وجود ابلاغ بخش‌نامه از سوی بانک مرکزی هنوز در برخی استان‌ها بانک‌ها از این موضوع ابراز بی‌اطلاعی می‌کنند و واحدهای تولیدی شاهد اقدام موثری در این زمینه نبوده‌اند.”
گزارش دولت شفاف نیست
عدم ارایه گزارش رسمی از سوی دولت و مشخص نبودن محل هزینه‌کرد سهم تولید از منابع هدفمندی نه تنها تولیدکنندگان را با چالش بزرگی به نام افزایش قیمت تمام شده و تثبیت دستوری قیمت‌ها مواجه کرده، بلکه موجب استقراض بیشتر آنها برای ادامه حیات نیز شده است.
در چنین شرایطی ابهاماتی نیز درخصوص میزان مبلغ پرداخت شده به عنوان یارانه بخش صنعت مطرح است به طوری که طبق گفته رییس کمیسیون صنایع مجلس فقط ۵۰۰میلیارد تومان از سهم چهار هزار و ۵۰۰میلیارد تومانی بخش صنعت از درآمد حاصل از هدفمندی یارانه‌ها به این بخش اختصاص یافته و در مقابل، وزارت صنعت اخیرا این رقم را حدود هزار میلیارد تومان اعلام می‌کند. تاکید دولتی‌ها بر پرداخت شدن سهم تولید و اصرار تولیدکنندگان به عدم تخصیص سهم تولید از هدفمندی در کنار اتفاقات و رویدادهای ریز و درشت اقتصادی چند ماه اخیر نشان‌دهنده این مهم است که هیچ رقمی از یارانه‌ها نصیب تولید نشده است.
این همه در حالی است که دو هفته از انتشار گزارش بحث برانگیز دیوان محاسبات کشور مبنی بر برداشت غیر قانونی، ۱۴ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان توسط دولت از محل درآمد فروش نفت و بودجه عمومی کشور به جهت پرداخت یارانه های نقدی به مردم می گذرد اما مقام های دولتی از هر گونه اظهار نظر در خصوص این گزارش تخلف مالی دولت پرهیز کرده اند.
