امید معماریان
علی لاریجانی رییس پرونده هسته ای ایران درگفت وگوبا خبرنگاران گفته است که زمان امتیازدادن و گرفتن نیست، بلکه ایران به دنبال مسیری است که راه حلی برای مساله هسته ای پیدا کند. اوبا اشاره تلویحی به پیش شرط آمریکا به تعلیق غنی سازی اورانیوم تصریح کرده که نمی‌توان مذاکراتی را انتظار داشت که از پیش نتیجه‌اش مشخص شده باشد. این اظهارات درزمانی بیان می شود که اولین دور مذاکرات کشورهای عضودائم شورای امنیت سازمان ملل برای توافق روی قعطنامه دوم تحریم ایران روز دوشنبه در لندن برگزار شد. مذاکراتی که انتظار می رود مدتها برای رسیدن به توافق نهایی طول بکشد. همچنانکه توافق برای تحریم ایران درراستای قطعنامه 1737 چهارماه زمان برد.
ایران درمسیرخطرناکی است
قطعنامه شورای امنیت ازایران خواسته بود که غنی سازی اورانیوم را تعلیق کند اما ایران بعد ازضرب الاجل دوماهه ازاین کارسرباززد. تونی بلر نخست وزیر انگلیس روز سه شنبه در لندن به رویترز گفت که ایران درمحاسبات خود خطای بزرگی را مرتکب شده است. او هشدار داد که مقابله با قعطنامه های شورای امنیت پیامدهای خوبی برای تهران به همراه نخواهد داشت. بلرتصریح کرده است که خبرهای نگران کننده ای ازتهران به گوش می رسد چرا که مقامات ایرانی می خواهند با آنچه وی جامعه بین المللی نامید، مقابله کنند. او تاکید کرده است که تا زمانی که ایران تعلیق غنی سازی را انجام ندهد، به حمایت از - به گفته وی - افراط گرایی درعراق و لبنان پایان ندهد وازتمایل خود به تغییررویه سخن نگوید، حرفی برای مذاکره با ایران باقی نمی ماند.
بکت، وزیر امورخارجه انگلیس نیز درخصوص انتخاب ایران گفته که تهران مسیر بسیار خطرناکی را انتخاب کرده است: “گام‌هایی که ما برداشته‌ایم برگشت‌پذیر است و ما چیزی را بیش از این دوست نداریم که بتوانیم از آنها بازگردیم و دیگر مجبور به بررسی تداوم تحریم‌ها نباشیم. اما مسیری که ایران در آن قدم می‌گذارد بسیار خطرناک است و این راهی است که آنها برگزیده‌اند. ما ترجیح می‌دهیم شاهد انتخاب گزینه‌ای متفاوت و با خطر کمتر از سوی آنها باشیم. “
علی لاریجاانی همچنین از آمادگی ایران برای اجرای پروتکل الحاقی به شرط آنکه پرونده هسته ای از شورای امنیت سازمان ملل به آژانس بین المللی انرژی اتمی باز گردد سخن گفته است. به گفته وی “ارجاع پرونده از یک سازمان حرفه‌ای بین‌المللی به یک جایگاه سیاسی دست ایران را برای همکاری‌های اضافی با آژانس بسته است “. او همچنین تصریح کرده که قرار نبوده سه هزار سانتریفوژ دربیست ودوم بهمن ماه راه اندازی شود. پیش از این انتظار می رفت “خبرهای خوش هسته ای” که رییس جمهوری گفته بود درایام بیست ودوم بهمن ماه از آن سخن خواهد گفت، همان نصب سه هزار دستگاه سانتریفوژ باشد.
ایران طی روزهای گذشته ازایده غنی سازی درسطح چهاردرصد حمایت کرده است، اما انگلیس وآمریکا تنها به تعلیق کامل غنی سازی اورانیوم توسط ایران رضایت می کنند. برخی ازکشورهای اروپایی تلویحا از ایده غنی سازی چهاردرصد حمایت کرده اند. این درحالی است که دراثنای برگزاری نشست لندن، طرف های ایرانی وآمریکایی ازعلاقه خود به مذاکره با یکدیگر درصورت محقق شدن پیش شرط های مطرح شده سخن گفته اند. ایران ابراز امیدواری کرده است که قعطنامه دیگری علیه تهران صادر نشود.
گفت وگو بدون پیش شرط
منوچهرمتکی وزیر امورخارجه ایران که پیش ازاین مورد خطاب کاندولیزارایس برای مذاکره درصورتی که ایران غنی سازی را متوقف کند، قرارگرفته بود نیز گفته است: “اظهاراتی که از سوی برخی مقامات آمریکایی مطرح می‌شود با دقت در دست بررسی است. و در بحث هسته‌ای ما همواره اعلام آمادگی کرده‌ایم تا در موضوع هسته‌ای با طرف‌های مختلف گفتگو کنیم. این آمادگی عام است و ما برای این گفتگوها هیچ گونه پیش شرطی نمی‌پذیریم. آمریکا تاکنون اشتباهات زیادی در برخورد با ایران داشته است اظهار داشت: اگر این اشتباه برطرف شود و اگر این جمله دقیق باشد فکر می‌کنم زمینه برای رسیدن به تفاهم همه جانبه در گفتگو فراهم خواهد شد. “
متکی درحالی ازاشتباهات آمریکاسخن می گوید که یکی از دیپلمات های اروپایی به لس انجلس تایمز درخصوص محاسبات مقامات ایرانی برای مذاکرات هسته ای گفته است: “مقامات ایرانی در خصوص چگونگی متحد بودن جامعه بین‌المللی محاسبات غلطی داشتند. آنها با فشار بین‌المللی در پی مشخص کردن آن هستند که چه کار می‌کنند و چرا این کار را انجام می‌دهند. برای بازگشت به راه‌حل مذاکراتی و محقق شدن فعالیت‌های هسته‌ای در بلندمدت ما ازایران می‌خواهیم فعالیت‌های غنی سازی را متوقف کند و زمانی که چنین چیزی رخ دهد و راستی آزمایی شود ما برای فرصت‌هایی به منظور ازسرگیری مذاکرات باز برخورد می‌کنیم. “
پیش ازاین هنگامی که مقامات آمریکایی از جمله کاندولیزا رایس ازتمایل مذاکره با ایران وگفت وگو برسرمسائل فیمابین به شرط تعلیق غنی سازی سخن گفتند، علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی به ایرنا گفت: “اگر آمریکا درخواستی را برای مذاکرات از طریق کانال‌های رسمی ارایه کند و این پیشنهاد سازنده و منطقی به نظر برسد، ما حاضریم این درخواست را با نگاه مثبت بررسی کنیم. ” لاریجانی گفته بود که ایران تنها به شرطی به مذاکره علاقه مند است که پیش شرطی برای آن وجود نداشته باشد.
ایران انتظار دارد که دربرابرغنی سازی درمقیاس چهاردرصد کشورهای عضو شورای امنیت از تصویب قطعنامه دیگری علیه ایران خودداری کنند. به نوشته لس‌آنجلس تایمز منابعی که بر مذاکرات هسته ای ایران نظارت دارند گفته اند نشانه‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه برخی کشورها از جمله فرانسه، آلمان، روسیه و چین به سوی دیدگاه سقف ۵/۳ درصد برای غنی سازی به همراه مکانیزم‌های فشرده تر نظارتی حرکت می‌کنند که ممکن است تنها پایان ممکن برای این بن بست باشد. این درحالی است که آمریکا با هرسطح ازغنی سازی مخالفت کرده است.
چشم اندازقطعنامه تحریمی دوباره
برخی تحلیل گران با اشاره به این که آمریکا ماه ها طول کشید تا بتواند برای تحریم های ملایم ایران موافقت اعضای دائم شورای امنیت را جلب کند، تکرار این کار برای بار دوم را دشوار می دانند. نیویورک تایمز با اشاره به این دشواری می نویسد: “هرچند مقامات آمریکایی و انگلیسی ظاهرا خوشحال و امیدوار به نظر می‌رسند، اما آمریکا سال گذشته دریافت که بین آغاز کار بر روی قطعنامه تحریم‌ها علیه ایران و تصویب آن در شورای امنیت فاصله بسیاری وجود دارد. تنظیم اولین قطعنامه تحریم‌ها علیه ایران پس از مخالفت‌های آمریکا و روسیه حدود چهار ماه طول کشید؛ قطعنامه‌ای که در پایان و دو روز قبل از کریسمس تصویب شد ملایم‌تر از آنچه مقامات آمریکایی در نظر داشتند بود. “
این قطعنامه واردات و صادرات مواد و فناوری کاربردی در غنی سازی اورانیوم بازفرآوری، و موشک‌های بالستیک را ممنوع و دارایی‌های 12 ایرانی و 10 شرکت را که در برنامه‌های هسته‌ای و موشک‌های بالستیک دخالت داشتند مسدود کرد، اما بر خلاف پیشنهاد دولت بوش شامل ممنوعیت اجباری مسافرتی تمام کسانی که در فعالیت‌های هسته‌ای دخالت دارند نمی‌شد. آمریکا برای جلب رضایت روسیه و کسب اتفاق آرا از پافشاری بر ممنوعیت مسافرتی دست کشید. مسکو علاوه بر آن مانع اعمال تحریم‌ها علیه نیروگاه هسته‌ای بوشهر شد.
توسعه تحریم های دیگر ازطرف دیگر، ممکن است این بار مخالفت کشورهایی همچون آلمان را به همراه داشته باشد که بیشترین صادرات را درمنطقه به ایران دارند. طی سال گذشته آلمان بیش از چهارمیلیارد وپانصد میلیون یورو به ایران صادرات داشته است که درصورت هر گونه وقفه ای به این روند، خسارت جدی به برخی ازصنایع این کشوروارد خواهد آمد.
مذاکره ایران وآمریکابرسرمساله عراق؟
پافشاری آمریکا برغنی سازی واز سوی دیگراصرارایران برای عدم پذیرش هرگونه پیش شرطی است که قرار است مقامات ایرانی وآمریکایی به زودی برای حل مساله امنیت درعراق به دور میزهای مذاکره بنشینند. به نوشته سایت بی بی سی فارسی، مقامات عراقی تأیید کرده اند که قرار است ایران در مذاکراتی چند جانبه بر سر عراق که آمریکا نیز در آن حضور دارد شرکت جوید. این مذاکرات قرار است در نیمه نخست ماه آینده میلادی در بغداد میان نمایندگان دولتهای همسایه عراق و نمایندگان دولتهای عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد انجام گیرد و طی آن، نحوه پایان دادن به بحران و درگیری در عراق مورد بررسی قرارگیرد. خبر تشکیل چنین نشستی که طی آن نمایندگان دولتهای ایران و آمریکا در واقع دور یک میز خواهند نشست ابتدا در روزنامه آمریکایی واشنگتن پست چاپ شد و سپس، مقامات عراقی به تأیید آن پرداختند.
هوشیار زیباری به خبرگزاری رویتر گفته است که این نشست به دعوت دولت عراق برگزار می شود شرکت کنندگان آن در سطح معاون وزیرخارجه یا مقامات عالی رتبه ای در همین سطح خواهند بود.
مقامات ایران پیش ازاین بارها گفته بودند که هرآنچه بتوانند انجام خواهند داد تا امنیت درعراق برقرار شود. اما آمریکا طی ماه های گذشته توصیه گروه مطالعاتی عراق مبنی بر گفت وگو با ایران وسوریه برای برقراری امنیت درعراق را نادیده گرفته بود. به نوشته بی بی سی، نوزدهم ژانویه گذشته، روزنامه عربی الحیات مصاحبه ای با جلال طالبانی، رئیس جمهور عراق را چاپ کرد که وی در آن گفته بود که طی یک سال گذشته او و سیدعبدالعزیز حکیم، رئیس مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق تاکنون دو بار طرفین ایرانی و آمریکایی را راضی به مذاکره مستقیم کرده اند اما هر دو بار مذاکرات به هم خورده است.
ایران بمب اتم وجنگ روانی
با این وجود بدبینی به برنامه هسته ای هنوز ادامه دارد. رادیو فردا درخبری اورده است: “مایکل مک کونل، مدیر اداره ملی اطلاعات آمریکا، روز سه شنبه ۲۷ فوریه به کمیته نیروهای مسلح سنا گفت ایران مصمم به تولید جنگ افزار اتمی است و تا اوایل و یا اواسط دهه آینده میلادی قادر خواهد بود که یک بمب اتمی تولید کند…. ایران بیش از دست یافتن به راه حل دیپلماتیک مایل است از این گفت و گوها کنار بماند… شرایط کنونی بسیار خطرناک است، یک ایران اتمی می تواند به بی ثباتی در این منطقه حساس منجر شود. “
این درحالی است که سفیر ایران درپاسخ به گمانه زنی هایی که درخصوص نوعی برخورد با ایران طی هفته های گذشته صورت گرفته گفته است: ایران در صورتی که مورد حمله آمریکا قرار گیرد، آماده است در “هر کجا” به این کشور حمله کند. “ رادیو فردا به نقل از خبرگزاری روسی اینترفکس روز سه شنبه ۲۷ فوریه اظهارات غلامرضا انصاری سفیر ایران در روسیه را نقل کرده که گفته “حمله به ایران ممکن است. اما به اعتقاد ما معلوم خواهد شد که تهدید آمریکا یک جنگ روانی است. ما امیدواریم آمریکا به منطق رو کند و با ایران وارد مذاکره شود.. یکی از راه های جلوگیری از جنگ، آمادگی در مقابل آن است و افزود ما هم در مقابل جنگ آماده ایم…. اگر آمریکایی ها این اشتباه را مرتکب شوند و به ایران حمله کنند، مطمئن هستم که مردم ایران به آنها درس آموزنده ای خواهند داد. “