رفعت بیات جامعه شناس و نمایندهمجلس هفتم در مصاحبه با روز می گوید که« در خصوص انتخابات ریاست جمهوری در میان اصولگرایان نظرات مختلفی وجود دارد و این چنین نیست که همه دور آقای احمدی نژاد جمع شده باشند.» وی که خود یک بار کاندیدای ریاست جمهوری بوده معتقد است مشکل اساسی محموداحمدی نژاد این است که برخی وزرا دستورات وی را اجرا نمی کنند. گفت وگو با رییس دبیرخانه داپمی رفع مظلومیت از زن و دبیر اپتلاف بزرگ زنان ایران برای انتخابات ریاست جمهوری دهم را می خوانید.
آیا شرایط برای حضور خانم ها درعرصه انتخابات ریاست جمهوری سال آینده فراهم است و به نظر شما کسی از میان جامعه بانوان کاندیدا خواهد شد؟
فعلا جناح ها کاندیداهایشان را مطرح می کنند که خیلی جدی نیست. هر جناحی چون کاندیدای مرد دارد یا خانم ها را قانع می کنند که حضور پیدا نکنند ویا خانم ها اگر وابسته به جناحی باشند ترجیح می دهند خودشان نیایند. اما افرادی که مستقل هستند امکان دارد کاندیدا شوند. من هم چون وابستگی جناحی نداشته و درمورد انجام وظیفه ریاست جمهوری و مدیریت به یک نوع تصمیم گیری مستقل رسیده ام، اگر چه تاکنون در این زمینه تصمیمی نگرفته ام اما احتمال آن منتفی نیست. به هر حال اگر شرایط اجرایی را برای خانم هایی که می خواهند کاندیدا شوند فراهم کنند، امکان کاندیداتوری شان وجود دارد.
خودشما امسال کاندیدا خواهید شد؟
شاید. زمینه اجتماعی کاملا وجود دارد. بحث شرایط مالی واقتصادی هم مهم است والبته تصمیم گیری فردی خودم.
ولی اگر این بارهم کاندیدا شوید باز آن مساله قانونی که بحث رجال را مطرح می کند ممکن است مانع از حضورتان شود.
دفعه قبل هم بحث این نبود که خانم ها را رد کنند. بحث این بود که هنوز شرایط اجرایی متناسب با ریاست جمهوری را ندارم. اما طی این مدت نماینده مجلس بوده و شرایط لازم را احراز کرده ام. اگر چه متاسفانه تصمیم گیری ها در نهایت دست آقایان است. اما اینکه خانم ها توانایی دارند و روش های مدیریتی شان متکی بر روش های جناحی و باند بازی نیست، آنها را در بهترین شرایط قرار می دهد برای اینکه به کشور بیش از پیش کمک کنند و به حل مشکلات اجتماعی و رشد بیشتر جامعه برای توسعه پایدار بپردازند.
تحلیلی وجود دارد که با به پایان رسیدن عصر جنگ طلبانه جورج بوش که درعرصه سیاست خارجی لحن تهاجمی داشت، عصر آقای احمدی نژاد هم به پایان رسیده و ایران نیازمند رییس جمهوری است که از زبان متفاوتی بهره بگیرد. نظرشما درمورد این تحلیل چیست؟
به هرحال شرایط متفاوت و رو به رشد هر جامعه، از جمله جامعه ما متناسب با اراده وخواست مردم می تواند زمینه های جدیدی فراهم کند. نظرهای مختلفی است که به غیر از آقای احمدی نژاد فکر می کنند و این نشان دهنده این است که در سطح جامعه و در میان اصول گرایان نظرات مختلفی وجود دارد و همه دور آقای احمدی نژاد جمع نشدند. کسانی هم که پای انقلاب بودند و هستند اینطور نیست که صد در صد به آقای احمدی نژاد رای خواهند داد. البته در دیدگاه اصولگرایان مستقل که بنده هم دراین طیف می گنجم ما نیازمند مدیریت جدی تر و با ثبات و برنامه ریزی محکم تری هستیم.
دراین عرصه مشکل آقای احمدی نژاد چه بود؟ چه کاری را وی انجام نداد که دولت بعدی می تواند انجام بدهد؟
در مجموعه دولت آقای احمدی نژاد یک نقص بسیار بزرگی بود که به خود ابشان و مردم صدمه زد وآن این بود که دستورات ایشان را غالب وزرایشان اجرا نمی کردند. در هر وزارتخانه هم برخی کارشناسان بودند که دستور وزیر را اجرا نمی کردند. این در ساختار مدیریتی یک ضعف بزرگ به شمار می رود که هر مدیری به صورت جزیره ای تصمیم بگیرد که نظریات ایشان را اجرا نکند. این موضوع خیلی به هارمونی اقتصادی کشور صدمه زد. فکر می کنم دولت آینده، حتی اگر خود ایشان هم باشند باید این نقیصه را برطرف کند.
چه کاری را در عرصه سیاست خارجی می خواستند انجام بدهند که انجام نشد؟
ایشان خیلی مایل بود در این دوره رابطه ایران و آمریکا را به هم نزدیک تر کند و شاید این مذاکراه و یا آشتی دو دولت در زمان خود ایشان انجام شود. به نظر می آید که دولت و خود ایشان اصرار داشتند این موضوع را با تکیه بر چارچوب های فرهنگی خودمان انجام دهند،اما نتوانستند به این امر برسند.
دلیلش چه بود؟
اولین دلیلش عدم شفافیت سیاست های آمریکا بوده و هست. دوم اینکه آقای احمدی نژاد شاید فکر می کردند باموعظه ها و رویکرد مثبت شان آمریکا یک دگرگونی و تغییرات فرهنگی و ایدپولوژیک پیدا می کند . در حالی که ما معتقدیم که آمریکا یک سیاست بسیار متمرکز متکی بر تصمیمات پنهان کلان دارد. مثل یک ویترینی که دو پنجره دارد یک جمهوری خواهان ویکی دموکرات ها و هر بار یکی از این دو پنجره به روی جهان باز می شود. الان هم به نظر می رسد همان اتفاق افتاده است. به نظر ما آمریکا با سخنرانی و موعظه درست نخواهد شد و صرفا باید در سیستم کلان خودش دگرگونی ایجاد کند و این تفاوت نگرش آقای احمدی نژاد به دگرگونی در آنجا بوده است و با تفکر ما که فکر می کنیم آمریکا با سیرت استکباری خودش با روش سخنرانی و موعظه و نامه وغیره عوض شد، متفاوت است.
آقای احمدی نژاد سعی می کردند رابطه نزدیکی با مردم داشته باشند و حتی با توزیع منابع مالی به نوعی حمایت آنها را برای خود نگهدارند چنین کارهایی که غالبا در شهرستان ها و شهرهای دیگر انجام شد آیا تاثیری در نتیجه انتخابات پیش رو خواهد گذاشت؟
در همه انتخابات این مردم هستند که باید تصمیم بگیرند. اگر مردم در مورد هر فردی محکم نظر بدهند و پای رای خودشان بیایستند که هیچ نوع تخلفی ایجاد نشود آن رای برای همه ما ارزشمند خواهد بود. به شرط اینکه انسجام فکری شان نسبت به مشکلات فعلی شفاف باشد. ما باید تلاش کنیم شفافیت آرا را در اراده ملی مردم حفظ کنیم.
به نظر شما اینطور نیست که الان فکر کنیم صد در صد یک کاندیدا برنده انتخابات خواهد بود؟
این تصور وجود دارد. به هر حال تقصیر مردم و یا ایشان نیست. قانون انتخاباتی ما متاسفانه شرایطی را فراهم می کند که چنین تصوری در همه ایجاد شود. به هر حال انتخابات توسط وزارتخانه ای اجرا می شود که یکی از وزارتخانه های متبوع دولتی است که رییس آن کاندیدا می شود و یا اینکه می خواهد کسی را به جای خود رییس جمهور کند بدون اینکه این موضوع شفاف باشد. لذا ما تا زمانی که قانون انتخاباتمان به صورت متمرکز دست وزارت کشور است - چه در انتخابات مجلس و چه در انتخابات ریاست جمهوری- باید سعی کنیم فکر تخلف و اینکه مشکلاتی دراین زمینه به وجود بیاید ایجاد نشود. متاسفانه در ذات دموکراسی که در دنیا حاکمیت می کند و به نوعی متاسفانه به نام دموکراسی، دیکتاتورهایی ایجاد میشود مانند حق وتوی آمریکا در شورای امنیت، در ایران هم نوعی یارگیری می بینیم که غالبا باعث ایجاد انحراف در هدف اصلی دموکراسی که یک رقابت سالم است و ایجاد زمینه برای حفظ صحت انتخابات، می شود. متاسفانه چنین نوع دموکراسی اثر سو خودش را در کشور ما می گذارد. در این یار گیری طمع و ایجاد ترس و دوستی های پشت پرده جناحی وحزبی است. این قضایا مساپلی است که از نظر جامعه شناسی سیاسی در انتخابات مورد توجه است و شاید یک روز به این مساله بپردازیم که دموکراسی واقعی چگونه است و چگونه می توانیم به یک انتخابات آزاد برسیم؟
یک مثالی درایران وجود دارد که وزارت کشور دست هر کسی است رییس جمهور را انتخاب می کند. مگر اینکه فاصله نفر اول و دوم بسیار زیاد باشد که این احتمال مطرح نباشد. نمونه بارزش انتخابات قبلی ریاست جمهوری و ماجرایی که آقای کروبی با آن مواجه شد. آیا ممکن است این دوره هم شاهد چنین وضعیتی باشیم؟
این دموکراسی غربی که به ما هم سرایت کرده مسیر را معمولا برای چنین تخلفاتی ایجاد می کند. به نظرم همه کاندیداها قبل از اینکه به نتیجه نگاه کنند باید روش را عوض کنند. می شود قالبی ایجاد کرد که انتخابات در حوزه های انتخابیه از مسیر اجرای دولتی جدا بشود و به یک ساختار کاملا غیر دولتی که افراد آن از طریق قرعه کشی و شورای متمرکزی که باید قبلا انتخاب شود، تعیین شوند. به این ترتیب کسی نمی داند که چه کسی در چه صندوقی رییس است و چه کسی به پای چه صندوق رایی می رود. این خیلی کمک می کند که یک فرماندار و یا یک بخشدارو یا یک استان از قبل جرات زمینه سازی برای شکل گیری یک رای را پیدا نکنند. چون نمی دانند که پای آن صندوق چه کسی است. ما روی این تغییر در حال کار کردن هستیم. کاندیداها قبل از اینکه به نفع خود وجناح و حزب خودشان فکر کنند باید این مشکل را از طریق مجلس و دولت حل کنند.
با توجه به این مباحث و کاستی هایی که وجود دارد آیا احتمال دارد که نحوه رای گیری خود مشکل ساز باشد و در تعیین نتیجه انتخابات به صورت مستقل ایفای نقش کند؟ بله. مثل همه دوره ها مورد نگرانی ها خواهد بود ،مگر اینکه همه به این تغییر ساختار فکر کنیم. برای تغییر این وضعیت باید مجلس سازوکار انتخاباتی کشور را از حالت دولتی به یک حالت غیردولتی تبدیل کندتا هیچ گونه تخلف وتقلب به وجود نیاید. تجربه همه ماست که شائبه این اتفاقات راـ حال عمدی یا غیر عمدی ـ از بین ببریم. اینکه آقای کروبی گفته اند خوابشان برده و بعد از نفر دوم شد نفر سوم، شاید بوده وشاید نبوده است. اما باید شاپبه آن را از بین ببریم. تنها راهش این است که افراد موثر در حوزه ها در آن حوزه ها نباشند. بلکه در آدرس های دیگری باشند.