ماری کلود دوکان
وقت عبادت در قم، شهر مقدس شیعیان ایرانی، فرا می رسد و آیت الله یوسف صانعی با عجله به سوی محلی که قرار است خطبه ای را قرائت کند می رود: “جمهوری اسلامی در زمان امام خمینی پیشرفت های بیشتری کرده تا در سال های اخیر. اکنون از آرمان های انقلاب امام دور شده ایم. اکنون قشر بافرهنگ و تحصیل کرده جامعه مأیوس شده و رنج بسیار می کشد.” یوسف صانعی، یکی از 14 آیت الله بزرگ قم، با صراحت تمام انتقاد بسیار تندی را نسبت به رییس جمهور احمدی نژاد بیان می دارد.
او از “عوام فریبی”، “ناتوانی” و “عمل نکردن به وعده های اقتصادی” سخن می گوید و با حالتی طعنه آمیز درخصوص افزایش قیمت بنزین در ایران می گوید: “به من نیز به مانند هر ایرانی دیگری قول دادند که پول نفت را به سفره مردم می آورند. اکنون به جای این کار، دارند پول را از باک ماشین ها نیز خارج می کنند.” آیت الله صانعی همچنین به مسأله “حقوق بشر و حقوق زن” می پردازد و اظهار می دارد که “ این حقوق قبل از ظهور دولت جدید پیشرفت بسیاری کرده بود”. وی پس از آن، بحث را با پرداختن به پرونده هسته ای ادامه می دهد.
ظاهراً این یار قدیمی آیت الله خمینی که قبل از اتخاذ موضع میانه روی فعلی، سمت “بی چون و چرا”ی دادستان دادگاه های انقلاب را برعهده داشت، اکنون در سن نزدیک به 80 سالگی خود را بی پناه و بدون پشتوانه جلوه می دهد و عقیده دارد که زمان بسیار بحرانی است. او با اشاره به اینکه “شعارهای ایران نیز به مانند ایالات متحده برای مصرف داخلی است”، درخصوص انتقادهای شدید رییس جمهور احمدی نژاد نسبت به جامعه بین الملل می افزاید: “آنها متوجه شعارها نیستند. این گونه شعارها برای وجهه ایران خوب نیست. هر چه بیشتر به سر دادن این شعارها بپردازیم، وضعیت را بیشتر به خطر انداخته ایم. با منزوی شدن هیچ چیز به دست نخواهیم آورد، تا بدانجا که حمله هوایی امریکا و تحریم های جدید نیز فاجعه های دیگری را رقم خواهند زد.”
آیا او در چنین موقعیت بحرانی به این مسأله اعتقاد دارد که برگزاری یک کنفرانس دولتی درخصوص واقعیت هولوکاست به ایران کمک شایانی کرده است؟ او با حالتی کنایه آمیز می گوید: “در قرآن آمده است که آنچه را برای خود نمی پسندی، برای دیگران هم مپسند. هولوکاست تاریخ است. آیا می توان تاریخ ملل را تغییر داد؟ من نمی دانم چرا دولت خود را وارد چنین مسأله ای کرده است. آیا ما مایلیم که یک کنفرانس در رابطه با تاریخ ما برگزار شود؟ خیر این مسأله برای اسلام و ایران بسیار بد است!”
آیت الله صانعی سپس می ایستد و در مدح رییس جمهور سابق و عملگرا، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، سخن می گوید؛ شخصیتی که اعتبارش با مسأله فساد مالی لکه دار شده ولی اخیراً به ریاست مجلس خبرگان انتخاب شده است. او می گوید: “یک سری تبلیغات منفی و افتراهای بی مورد باعث شدند تا او به ریاست جمهوری نایل نشود، ولی او به تنهایی می تواند کشور را از این وضعیت خارج کند.”
به گفته یکی از اساتید قرآن در قم، “جریانات داخل کشور تاکنون با احمدی نژاد که صرفاً از حمایت آیت الله اصولگرا مصباح یزدی و چند بنیاد مذهبی رادیکال برخوردار است، به خوبی نگذشته. بسیاری از آیت الله های بزرگ، از جمله موسوی اردبیلی و صانعی، به هیچ وجه از پوپولیسم مذهبی و تنش هایی که از سوی احمدی نژاد در نزد حکومت و جامعه خلق می شوند راضی نیستند. آنها رییس جمهور سابق رفسنجانی، یک روحانی تحصیلکرده و همچنین یک عملگرای متبحر در شرایط بحرانی را ترجیح می دهند.”
او در ادامه می افزاید: “آنها به جز تعدادی از روحانیون، خواستار تغییرات اصولی نیستند، ولی مایلند که دولتی آزاداندیش به سرکار آید. آنها از این نگرانند که این سیاست سازش ناپذیری که به نام دین تبلیغ می شود، کشور را تضعیف کرده و به اسلام و حکومت آسیب برساند و در بلند مدت نظام را سرنگون کند.”
اظهار نظر قابل توجه
ازطرف دیگر آیت الله منتظری، جانشین سابق آیت الله خمینی، چند هفته پیش درخصوص برنامه هسته ای اظهارنظر بسیار قابل توجهی کرده است: “ما فریاد می زنیم «مرگ بر آمریکا»، ولی ایالات متحده قدرتی است که قابلیت های بسیار مهمی دارد […] نباید این کشور را تحریک کنیم. ما هر روز تکرار می کنیم: “انرژی هسته ای حق مسلم ماست». ولی ما می توانیم بدون خلق مشکل و بدون دادن بهانه به دست دیگران به این حق دست پیدا کنیم.”
ازطرف دیگر، روحانی فاضل میبدی، عضو مجمع محققین دانشگاه مفید در قم که دارای بیش از 1500 دانشجو است، یادداشتی را درخصوص هشدار به سیستم آموزشی برای روزنامه اعتماد ملی فرستاده است. او به نماینده لوموند اظهار داشت: “در حدود 30 هزار دانشجوی معتاد و بسیاری دیگر که فقر وادارشان کرده تا تحصیل را کنار بگذارند، ولی برخی از مسؤولین از این مشکلات آگاه نیستند و به نام دین به چرب زبانی و ظاهرسازی مشغولند.”
او در پایان می گوید: “آیا این مسایل نیز به اندازه کاریکاتورهای پیامبر اسلام مایه سرافکندگی نیستند؟”
منبع: لوموند، 5 مارس 2007
مترجم: علی جواهری