آنا جانسون
ایران و همسایگان عرب متحد آمریکا مدت های طولانی روابط سرد و تیره ای با یکدیگر داشته اند. همزمان با رقابت این کشورها برای رسیدن به قدرت در خاورمیانه، مذاکره نیز مشکل تر شده است.
اختلاف میان ایران و همسایگان عرب در اجلاس جهانی اقتصاد که اواخر هفته گذشته در اردن برگزار شد، کاملا مشهود بود. قرار بود این کنفرانس همکاری های منطقه ای را گسترش دهد، اما کشورهای عربی با تأکید بر انزجار خود از نفوذ روزافزون تهران در منطقه، ایران را مورد بی اعتنایی قرار دادند.
این در حالی است که تنی چند از اعضای هیئت نمایندگی منوچهر متکی با اتخاذ لحنی خصمانه به شدت از همسایگان عرب ایران، آمریکا و اسرائیل انتقاد کردند. کشورهای عربی نیز به همان طریق واکنش نشان دادند.
در کنفرانسی که در خصوص صلح و ثبات برگزار شد، صائب ارکات مشاور ارشد محمود عباس رئیس جمهور فلسطین، محمد جوادلاریجانی نماینده تندرو و بانفوذ ایران را در تنگنا قرار داد.
صائب ارکات، محمد لاریجانی معاون اسبق وزیر امور خارجه ایران را ملامت کرد و به وی گفت: ایران باید نطق ضد اسرائیلی خود را کنار بگذارد و به ایجاد کشور فلسطین در کنار اسرائیل کمک کند. ارکات با اشاره به سخنان محمود احمدی نژاد در خصوص “محو نام رژیم صهیونیستی اسرائیل از نقشه جهان” گفت: “به جای حذف اسرائیل از نقشه، فلسطین را به نقشه اضافه کنید.”
عناصر میانه رویی مانند محمود عباس و ارکات مداخله ایران را تهدید اصلی برای فلسطینیانی می دانند که به راه حل ایجاد دو کشور رسیده اند. این مداخله شامل حمایت ایران از گروههای حماس و جهاد اسلامی است که اسرائیل را به رسمیت نمی شناسند. همین انزجار در مورد حمایت ایران از دولت شیعه عراق نیز دیده می شود.
حتی در میان همسایگان خلیج فارس نیز تنش های زیادی وجود دارد. احمدی نژاد اخیرا با بحث لزوم خروج نیروهای نظامی آمریکا از خلیج فارس، مقامات امارات متحده عربی را تحریک کرد. آمریکا 40، 000 نیروی نظامی در پایگاههای کشورهای خلیج فارس و 20، 000 نیروی نظامی دیگر در آب های خاورمیانه دارد.
اظهارات منوچهر متکی در کنفرانس اردن نیز به مراتب تندتر بود. وی طرح ابتکاری اعراب را در خصوص صلح اسرائیل و فلسطین شکست خورده خواند و اظهار داشت: اسرائیل هیچگونه قصد عقد قرارداد ندارد. متکی افزود: “ما در طول 30 سال گذشته حدود 130 طرح داشته ایم، اما هیچ یک از آنها به خاطر رویکرد طرف دیگر ( اسرائیل ) محقق نشده است.”
کشورهای عربی از طرح ابتکاری ایجاد دو کشور حمایت کرده اند. این در حالی است که هنوز اختلافات داخلی فلسطین از بین نرفته اند. شاهزاده ترکی الفیصل سفیر اسبق عربستان سعودی در واشنگتن با ابراز اینکه طرح صلح اسرائیل و فلسطین ربطی به کشور فارس ندارد، ایران را مورد ملامت قرار دارد. وی اظهار داشت: “این موضوع، مسأله اعراب است و باید در چارچوب اعراب حل شود.”
به رغم اظهارات تند اعراب، منوچهر متکی و محمد جواد لاریجانی تلاش کردند به همسایگان عرب خود اطمینان خاطر دهند که ایران در این میان مشکل قضیه نیست و حسن نیت دارد. لاریجانی همچنین به کشورهای عربی تأکید کرد از برنامه هسته ای ایران حمایت کنند.
این در حالی است که همسایگان ایران در خاورمیانه نسبت به برنامه هسته ای ایران ابراز نگرانی و برخی از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس از جمله مصر و اردن اعلام کرده اند خواستار راه اندازی برنامه های هسته ای خود در جهت مقاصد صلح آمیز هستند.
اظهارات طارق الهاشمی معاون رئیس جمهوری عراق در کنفرانس اردن صریح تر از اظهارات مقامات سایر کشورها بود. وی گفت: “ما می گوییم دست از مداخله در امور داخلی ما بردارید، خرده حساب های خود را در خاک ما تسویه نکنید و با ما بنشینید تا اختلافاتمان را حل کنیم.”