حسین محمدی
“از جلسه آزمون که خارج شدم، حسابی راضی بودم. به هر حال نتیجه یک سال زحمتم را می گرفتم. بعد از تطبیق جواب هایم با کلید آزمون، تقریبا مطمئن بودم که در آزمون قبول می شوم. روز اعلام نتایج که شد، همه در اتاق من و پشت کامپیوتر منتظر بودند تا رتبه ام را ببینند. هرکس حدسی می زد. برق شادی را در چشمان پدر و مادر و خواهرانم می دیدم. بعد از وارد کردن مشخصاتم، پیغام عجیبی را دیدم که به من اعلام می داشت « لطفا به طبقه اول در سازمان سنجش آموزش کشور به آدرس: تهران، خیابان کریم خان زند، بین خیابان استاد نجات الهی و سپهبد قرنی، پلاک 218 حداکثر تا پایان خردادماه مراجعه بفرمایید…» همه مبهوت شده بودیم. پدرم معتقد بود که حتما اشتباهی شده است و مادرم پشت سر هم دعا می خواند. من اما ناگهان به یاد دانشجویان ستاره دار سال قبل افتادم. هیچ کس توان نداشت تا به تلفن های متعددی که به منزل می شد تا از نتیجه آزمون من مطلع شوند، جواب دهد…”
این درد و دل های یکی از دانشجویان ستاره دار امسال است. دانشجویانی که برخلاف سال گذشته، دیگر در کارنامه شان ستاره ای دیده نمی شود، زیرا اساسا کارنامه ای به آن ها داده نشده است. امسال ستاره ها دیگر هیچ نوری ندارند.
ستاره دارهای سال گذشته
شاید همان زمان که رییس جمهور نهم جمهوری اسلامی ایران، سخن از فریاد کشیدن بر سر اساتید لیبرال سر داد، باید حدس زده می شد که دولت جدید، دانشجویان سیاسی را تحمل نخواهد کرد. نحوه برخورد دولت با دانشجویان منتقد دانشگاه ها ـ از جمله دانشگاه پلی تکنیک، که هنوز عده ای از دانشجویان آن در بازداشت به سر می برند ـ و احضارها و حکم های تعلیق متعدد برای فعالان دانشجویی و تعطیلی انجمن ها همه و همه خبر از در پیش گرفتن شیوه جدیدی برای برخورد با دانشجویان از سوی دولت جدید داشت. این گونه بود که در سال گذشته، 17 دانشجو با وجود قبولی در آزمون کارشناسی ارشد، موفق به ورود به دانشگاه ها نشدند. گرچه بنا به ادعای مسئولین، تعداد این دانشجویان حدود 1700 نفر بود که با پادرمیانی مسئولین نظام بسیاری از آن ها که در کارنامه شان یک یا دو ستاره درج شده بود، با دادن تعهد کتبی مبنی بر عدم انجام هیچ گونه فعالیت سیاسی، فرهنگی واجتماعی در دانشگاه موفق به ورود به دانشگاه شدند. اما تعدادی که دارای 3 ستاره در کارنامه بودند هیچ راهی برای ورود به دانشگاه پیدا نکردند. این در حالی بود که مسئولین وزارت علوم و در راس آن ها محمدمهدی زاهدی، وزیر علوم، که در انتخابات مجلس هفتم رییس ستاد محمدرضا باهنر، نایب رییس مجلس بود، وجود چنین دانشجویانی را تکذیب می کردند. شهریار مشیری در این مورد گفت: “وزیر علوم همواره وجود چنین دانشجویانی را تکذیب می کرد. اما روزی که وی در کمیسیون آموزش و تحقیقات بود، من لیستی از این دانشجویان را به وی نشان دادم. در آن جا وی مجبور به پذیرش این قضیه شد.”
دانشجویان بعد از رایزنی های مختلف، موفق به یافتن راه حلی نشدند، در نتیجه شکایت به دیوان عدالت اداری بردند که دیوان رای به بازگشت آن ها به تحصیل داد. اما حراست وزارت علوم با بازگشت این دانشجویان به دانشگاه ها مخالفت می کند.
ستاره دارهای جدید
امسال تعداد افرادی که موفق به دریافت کارنامه نشده اند، بالغ بر 50 نفر می شود. اما اگر در سال گذشته اکثر دانشجویان ستاره دار شده، از فعالان سیاسی دانشگاه بودند و مدرکی نیز مبنی بر قبولی در آزمون داشتند، امسال اوضاع به گونه ای دیگر است. تعدادی از افرادی که امسال موفق به دریافت کارنامه نشده اند، اساسا دارای هیچ گونه سابقه فعالیت سیاسی نبوده اند و البته تا الان نیز دلیلی برای این قضیه اعلام نشده است. نکته جالب این قضیه این است که دانشجویانی که امسال موفق به دریافت کارنامه نشده اند، اکثرا دارای رتبه های بالا در آزمون بودند. این صحبتی است که یکی از این دانشجویان می کند: “من چون کد شناسایی ام را گم کرده بودم، به سازمان سنجش زنگ زدم تا از نتیجه آزمونم مطلع شوم.” کسی که پشت تلفن بود، بعد از وارد کردن مشخصات من گفت: آمدیم ثواب کنیم، کباب شدیم. شما برای دریافت نتیجه باید به سازمان سنجش مراجعه کنید. وقتی دلیل این قضیه را از او پرسیدم، جوابی به من نداد. از او خواهش کردم تا حداقل برای دلخوشی خانواده ام، نتیجه آزمون مرا اعلام کند. پاسخ داد: “قبولی شما صد در صد است.” این نکته ای است که تمام ستاره دارهای امسال روی آن تاکید می کنند.
پیگیری ماجرا
دانشجویان براین اساس برای پیگیری ماجرا به سازمان سنجش مراجعه می کنند. اما کسی که در اتاق مربوطه حضور داشت کسی نبود جز مرتضی نوربخش مدیرکل هسته گزینش وزارت علوم و رییس دبرخانه هیات مرکزی گزینش استاد و دانشجو. اما این کارمند وزارت علوم در سازمان سنجش چه می کرد؟ ماجرا را از زبان یکی از دانشجویان بشنوید: “وارد سازمان سنجش شدیم. ما را به اتاق 101 راهنمایی کردند. ناگهان به یاد رمان 1984 جرج اورول و اتاق معروف 101 در آن افتادم. دعا می کردم که این تشبیه ذهنی من درست از کار در نیاید. در آن جا با شخصی به نام آقای نوربخش صحبت کردیم که هیچ نتیجه ای نداشت. وی تنها سعی داشت تا توپ را در زمین وزارت اطلاعات انداخته، و ماجرا را به آن ها ربط دهد. وقتی از اتاق خارج شدیم، دوباره به یاد اتاق 101 در آن رمان افتادم…”
مرتضی حسین زاده، از جمله دانشجویانی که امسال موفق به دریافت کارنامه نشده است در این باره می گوید: “ما به آقای نوربخش گفتیم که وقتی ما در یک آزمون شرکت کردیم، حق طبیعی ماست که از نتیجه این آزمون و رقابت مطلع شویم. ما برای این آزمون وقت گذاشته بودیم. آقای نوربخش در ابتدا به ما گفتند که اصلا پاسخنامه شما تصحیح نشده است. اما بعد از اصرار ما اعلام کردند که تصحیح شده اما حتی خود من هم از نتیجه آن خبر ندارم. وی به ما گفت که طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی کسانی که صلاحیت عمومی آن ها تایید نشده باشد، صلاحیت علمی نیز به آن ها اعلام نخواهد شد. اما وقتی ما از وی در خواست کردیم که مصوبه شورا را به ما نشان دهد یا حداقل بند و مصوبه آن را اعلام کند، وی از این کار سرباز زد و به ما گفت کار ما کاملا قانونی است و اگر به نتیجه برسیم، به شما کتبا این قضیه را اعلام خواهیم کرد. وی همچنین به ما گفت که شما باید مشکل خودتان را با وزارت اطلاعات حل کنید.”
یحیی صفی آرین دیگر دانشجوی ستاره دار نیز این قضیه را تایید می کند: “آقای نوربخش به من گفتند که به ما دستور داده شده است تا به شما کارنامه ندهیم. این نامه از طرف وزارت اطلاعات آمده و تا موقعی که شما نظر مثبت وزارت اطلاعات را جلب نکنید، ما هیچ کاری نمی توانیم برای شما انجام دهیم.”
اما دلیل این رد صلاحیت ها و عدم ارائه کارنامه چه بوده است؟ هنوز هیچ کس جواب خاصی برای این مساله ندارد. یکی از دانشجویان ستاره دار در این باره می گوید: “من وقتی به آقای نوربخش مراجعه کردم، به ایشان گفتم که دارای هیچ گونه سابقه فعالیت سیاسی نیستم. بعد از اصرارهای من ایشان کارت شناسایی من را گرفتند و بعد از روی لیستی که داشتند، به من گفتند که دلیل ردشدن صلاحیت عمومی شما، فعالیت های سیاسی بوده است. اما وقتی با اصرارهای من مبنی بر عدم فعالیت سیاسی من مواجه شدند و برایشان توضیح دادم که بنده ده سال است کارمند هستم، تنها پاسخ دادند: مشکل خودرا با وزارت اطلاعات حل کنید. این در حالی است که خود من سال گذشته در آزمون قبول شده بودم و هیچ نوع ستاره ای نیز در کارنامه ام وجود نداشت. نمی دانم در این یک سال چه اتفاقی افتاده است.”
دانشجوی دیگری نیز وجود دارد که چون یکی از بستگان نزدیکش از جمله مرتبطان با دراویش گنابادی است، از تحصیل محروم شده است. همچنین سه تن از معلمین نیز در لیست دانشجویان ستاره دار امسال وجود دارند.
دلیل عدم ارائه کارنامه ها
سال گذشته، بحث ستاره دارشدن دانشجویان جنجال های زیادی را به وجود آورد. کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، کمیته ای برای پیگیری این قضیه تشکیل داد. در آن زمان بهمن محمدیاری نماینده تالش و یکی از اعضای این کمیته در مصاحبه ای با سایت روزآنلاین، اعلام کرد که “در زمان دولت خاتمی نیز دانشجویان ستاره دار داشته ایم، اما در آن زمان این کار بی سر و صدا انجام می شد.” اما احمد شیرزاد از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس ششم این قضیه را تکذیب کرد.
شهریار مشیری نماینده بندرعباس در مجلس هفتم و از دیگر اعضای این کمیته نیز در گفت و گویی با شرق این مساله را تکذیب کرد و گفت: “ما در کمیسیون آموزش و تحقیقات هیچ سابقه ای در این زمینه ندیده ایم.”
شاید جنجال های سال گذشته مسئولان وزارت علوم را هوشیارتر کرد. این گونه بود که زمستان سال گذشته زارعی مدیرکل حراست وزارت علوم که به همراه وزیر و هیات دولت به گیلان سفر کرده بود، در دانشگاه گیلان اعلام کرد: “ما امسال اشتباه کردیم که به این دانشجویان کارنامه دادیم و باعث شدیم آن ها به راحتی جار و جنجال ایجاد کنند. مطمئن باشید در سال آینده چنین اشتباهی نخواهیم کرد.” این نکته ای است که ستاره داران امسال نیز روی آن تاکید می کنند: “دانشجویان ستاره دار سال گذشته، حداقل مدرکی داشتند تا به دیوان عدالت اداری و دیگر دستگاه های ذیربط شکایت کرده و پیگیر کار خود باشند. اما متاسفانه ما امسال هیچ گونه مدرکی ندایم.” این صحبت های علی خوشبخت از دیگر دانشجویان ستاره دار امسال است: “اطلاع دارید که امسال تمامی مراحل ثبت نام در آزمون کارشناسی ارشد از طریق اینترنت انجام شد. ما فکر می کنیم که اگر کمی به وزارت علوم فشار بیاید، اساسا منکر شرکت ما در چنین آزمونی و یا حتی منکر وجود داشتن چنین افرادی شوند!”
یحیی صفی آرین نیز در همین باره می گوید: “آقای نوربخش به ما اعلام کرد که امسال به شما کارنامه نمیدهیم تا ادعایی نداشته باشید. پارسال نیز اشتباه کردیم که به شما کارنامه دادیم!” وی همچنین از زاویه ای دیگر به ماجرا می نگرد: “سازمان سنجش به عنوان سازمانی معتبر، مسئول برگزاری چنین آزمون هایی است. اگر قرار باشد که هر بار به بهانه ای نتیجه رقابت در این ازمون به شرکت کنندگان اعلام نشود، چه بسا حیثیت و اعتبار این سازمان زیر سوال برود. این کار سازمان سنجش چیزی جز بازی با اعتبار و ابروی خویش نیست.”
اما این دانشجویان برای پیگیری قضیه چه کرده اند، با توجه به اینکه هیچ نوع سند و مدرکی نیز در اختیار ندارند. زهرا توحیدی که از دیگر دانشجویان ستاره دار امسال است، در این باره می گوید: “می دانید که امسال 6 نفر از دانشجویان دانشگاه بوعلی دچار این مشکل شده اند که در کشور کم نظیر است. ما بعد از سخنان آقای نوربخش، از طریق حراست دانشگاه نامه ای به اطلاعات استان نوشتیم و خواستار ملاقات با آن ها شدیم. بعد از مدتی ما را به اطلاعات احضار کردند. اما بعد از گذشت بیش از یک ساعت به ما اعلام کردند که مسئول پرونده امروز به مرخصی رفته است. در نتیجه شماره تلفن های ما را گرفتند و گفتند که با شما تماس می گیریم. اما تا امروز که حدودا یک ماه از آن تاریخ می گذرد، هنوز خبری نشده است. از طرف دیگر آقای نوربخش نیز به سفر حج رفته اند و عملا مسئولی برای پاسخگویی به سوالات ما وجودندارد. زیرا حراست دانشگاه نیز از خود سلب مسئولیت کرده است.”
اما همه دانشجویان این گونه خوشبین نیستند. یکی دیگر از دانشجویان ستاره دار در این باره می گوید: “من وقتی با آقای نوربخش صحبت می کردم، وی صراحتا به من اعلام کرد که شما نه تنها در دانشگاه های سراسری، که حتی در دانشگاه های آزاد و پیام نور هم نمی توانید ادامه تحصیل بدهید. شما اساسا حق ادامه تحصیل در ایران را ندارید. من گرچه جسته و گریخته پیگیر کار خود هستم، اما با این صحبت ها تقریبا امیدی برای ادامه تحصیل ندارم و کسی هم دلیل آن را به من اعلام نمی کند. این در حالی است که من دو نامه به وزارت اطلاعات نوشته ام و در آن ها صریحا گفته ام که مرا احضار کنند تا اگر ابهامی وجود دارد، آن را برطرف کنم اما هنوز خبری نشده است.”
گرچه مرتضی نوربخش به بعضی از این دانشجویان اعلام کرده است که در صورت ارائه نظر مثبت وزارت اطلاعات از سوی آن ها به سازمان سنجش، شخصا پیگیر کار آن ها بوده و در بهمن ماه آن ها را در دانشگاه ثبت نام خواهد کرد، اما مرتضی حسین زاده روشی دیگر را در پیش گرفته است: “با توجه به وضع فعلی و اینکه قبول شدگان انتخاب رشته کرده اند، بعید میدانم که ما قادر به حضور در دانشگاه باشیم. خود من خواستار آنم تا نتیجه علمی این آزمون به من اعلام شود. این حق مسلم من است و من از آن نخواهم گذشت. به همین دلیل نیز نامه ای به سازمان سنجش نوشته ام و در آن خواستار ارائه کارنامه شده ام.”
علی نیکونسبتی مسئول روابط عمومی دفتر تحکیم وحدت در این باره می گوید: “به نظر می رسد وزارت علوم که در سال گذشته با مشکلات فراوانی در این قضیه رو به رو شد، اکنون به روش های دیگری متوسل شده است که بیم آن می رودبا گسترش این شیوه حق بسیاری از دانشجویان تضییع شود.”
وزیر علوم همچنان در کار تکذیب وجود این دانشجویان است، مرتضی نوربخش مسئول این پرونده در سفر حج است و مسئولان کشوری هم قادر به انجام کاری برای این دانشجویان نیستند. دانشجویان دانشگاه پلی تکنیک همچنان در زندان هستند، انجمن ها تعطیل شده اند و بسیاری از دانشجویان یا با حکم هایی مبنی بر ورود الممنوع شدن به دانشگاه رو به رو شده اند یا بعد از احضار به کمیته انضباطی در انتظار صدور حکم به سر می برند.رشید اسماعیلی از دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد، با حکمی رو به رو شده است که در صورت اجرا از دانشگاه اخراج خواهد شد. همچنین اگر در سال گذشته شاهد بازنشسته شدن اساتید دانشگاه ها بودیم، امسال رویه جدیدی را شاهدیم: کاووسیان استاد دانشگاه تربیت مدرس، نفر اول آزمون دکترا و پژوهشگر نمونه دانشگاه، بی هیچ دلیل موجهی از دانشگاه اخراج شده است. همه این ها نشان می دهد که دانشگاه سال های سخت تری را پیش رو دارد.
در حالی که هشت سالی از فاجعه 18 تیرماه سال 78 می گذرد، در سال 86 هم و غم دانشجویان امسال معطوف به نکته دیگری شده است که در قانون اساسی به صراحت اعلام شده است: اثبات حق ادامه تحصیل در دانشگاه!